چرا عدنان الزرفی به حمایت از ایران برخاسته است؟!

نویسنده: عبدالرحمن فتح الهی، عضو تحریریه دیپلماسی ایرانی 

دیپلماسی ایرانی – در حالی که تلاش‌های سیاسی عدنان الزرفی، جانشین جدید نخست وزیری عراق برای رایزنی با شخصیت ها، احزاب، جریانات و ائتلاف های پارلمانی در این کشور به منظور تشکیل کابینه موقت ادامه دارد ما شاهد مواضع و سخنانی معنادار از سوی جانشین جدید نخست وزیری عراق هستیم که چندان همخوانی با کاراکتر سیاسی عدنان الزرفی ندارد.

پیرو این نکته به نظر می رسد که این دست مواضع الزرفی، آن هم در این شرایط حساس عراق و منطقه بیشتر لفاظی هایی است که در سایه آن نخست وزیر جدید عراق تلاش دارد تا بخشی از جریان مخالف حضورش در این پست را با خود همراه کند. البته که باید این احتمال را هم داد که عدنان الزرفی اکنون چاره‌ای جز این راه ندارد. چرا که عدنان الزرفی که اکنون در مقام عمل خود را در پست نخست وزیری عراق می بیند، دریافته که تشکیل کابینه در این کشور بدون چراغ سبز و همراهی تهران و به تبع آن جریان های سیاسی داخلی در عراق عملاً غیر ممکن است. لذا بدیهی است عدنان الزرفی که این روزها در منعطف ترین حالت سیاسی خود برای تشکیل کابینه قرار دارد مواضعی در خصوص لزوم رفع تحریم های ایران برای مبارزه با کرونا را در توئیت 10 فروردین/29 مارس مطرح کند و یا سه روز پیش از آن در توئیت 7 فرودین/ 26 مارس همزمان با سفر به استان الانبار، سخنانی پیرامون حمایت از حشد الشعبی به زبان براند. قطعاً این مواضع در این شرایط از روی یک محاسبه گری سیاسی مطرح می شوند.

الزرفی در شرایطی این سخنان حمایتی از حشد الشعبی را مطرح می کند که سران حشد الشعبی در روزهای اخیر، درباره نخست‌وزیر شدن او هشدار داده‌اند. کما این که همین نخست وزیر جدید عراق که خواهان رفع تحریم های آمریکا علیه ایران است بر اساس اسناد، شواهد و قرائن موجود مهره اصلی در حمایت از  دار و دسته "احمد شربه" در حمله و تجاوز 6 آذر98/27 نوامبر 2019 به کنسولگری ایران در نجف نیز قلمداد می شود. 

با این تفاسیر باید این گمازنی را هم داشت که چه بسا عدنان الزرفی با محاسبه گری سیاسی به دنبال فریب گروه های مخالف با محوریت الحشد الشعبی و ائتلاف فتح به ریاست هادی عامری باشد. در این صورت باید این احتمال را هم پررنگ دانست که بعد از موفقیت در تشکیل کابینه صورت سیاسی خود را تغییر دهد و مجری برنامه های کاخ سفید در عراق باشد. لذا حتی امکان دارد که زمزمه کاهش مناسبات تهران – بغداد و انحلال الحشد الشعبی نیز مطرح شود. در ادامه حتی در یک سناریوی بدبینانه می توان شاهد اقدامی شبه کودتایی آمریکا برای حمایت از عدنان الزرفی بود، کما این که ایالات از همان ساعات اولیه 17 مارس/23 اسفند 98 که عدنان الزرفی از سوی برهم صالح، رئیس جمهوری عراق به عنوان جانشین نخست وزیری منصوب شد تا به اکنون از هیچ کوششی برای حمایت از وی به منظور تشکیل کابینه دریغ نکرده اند. 

هر چند که به نظر می رسد عدنان الزرفی نیز به مانند دیگر نخست وزیران عراقی بعد از سقوط صدام حسین اساسا به دنبال پیگیری سیاست موازنه قوا است. کما این در همین راستا عدنان الزرفی در توئیت 7 فرودین/ 26 مارس به صراحت عنوان کرده است که سیاست دوری از کشمکش‌های منطقه‌ای و بین‌المللی و جلوگیری از تبدیل شدن عراق به صحنه تسویه حساب دیگران را در پیش می‌گیریم. در ادامه همین توئیت، الزرفی عنوان می کند که  سیاست خارجی مبتنی بر اصل "اول عراق" خواهد بود. لذا منافع عالی عراق همان قطب نمایی خواهد بود که جهت و مسیر این سیاست (خارجی) را تعیین می کند. اما عدنان الزرفی که طبق اسناد منتشر شده ویکی لیکس "یک آمریکایی ضد ایرانی" است نمی تواند گزینه ای خوبی برای بیان این مواضع باشد. لذا باید در سخنان او اجرای اصل موازنه قوا و عدم مداخله در مناقشات منطقه ای و جهانی صادق باشد، شک کرد.

البته در این میان با توجه به مواضع اقلیم کردستان عراق و جریان اهل سنت در این کشور پیرامون حمایت و یا عدم حمایت از عدنان الزرفی اکنون او بیش از هر زمان دیگری به چراغ سبز احزاب مخالف خود به خصوص جریان های همسو با ایران نیازمند است، چرا که کردها و سنی های عراق برای آغاز گفت وگوهای تشکیل دولت جدید در این کشور در انتظار تصمیم سیاسی جریان های شیعه در مورد الزرفی هستند. در این راستا کار به جایی رسیده است که که جریان های کُرد از عدنان الزرفی، نخست وزیر مامور تشکیل کابینه جدید دولت فدرال عراق درخواست کرده اند از سفر به اقلیم کردستان پیش از کسب حمایت سیاسی احزاب شیعی عراق خودداری کند. 

از این رو نخست وزیر مکلف باید اکثریت جریان های سیاسی شیعه را برای پشتیبانی از خود قانع کند و پس از آن به آغاز گفت و گوها و مذاکرات با جریان های سیاسی سُنی و کُرد روی بیاورد؛ این مسئله نشان از این دارد که از یک سو عدنان الزرفی اکنون بیش از پیش به همراهی همه جریان های شیعی نیازمند است و از طرف دیگر نیز اگر چه در ظاهر به نظر می رد که اقلیم کردستان و اهل سنت عراق هیچ گونه اعتراضی نسبت به حضور عدنان الزرفی ندارد، با این حال نمی خواهد بخشی از کشمکش شیعی - شیعی باشند. اگر چه که در آن سوی داستان نیز هیات 7 نفره احزاب شیعه در مورد انتخاب جایگزینی برای الزرفی شکست خورده اند و هنوز فردی برای جانشین الزرفی وجود ندارد. حال باید دید که این محاسبه گری های سیاسی عدنان الزرفی در حمایت از ایران و نیروهای الحشد الشعبی می تواند در روزهای آتی سبب تعدیل مواضع آنان در قبال نخست وزیر جدید عراق شود یا تمام این لفاظی های سیاسی و دیپلماتیک بی نتیجه خواهد ماند؟!/ وقایع اتفاقیه