پیشنهادهای مکرون و اثبات تحقیر اروپا در برابر امریکا

دیپلماسی ایرانی: تلاش های اتحادیه اروپا و در راس آنها امانوئل مکرون، رئیس جمهوری فرانسه برای کاهش تنش در منطقه خلیج فارس و همچنین تنش میان ایران و امریکا به اوج خود رسیده است. او تلاش دارد تا حد ممکن از پتانسیل کشورش استفاده کند و در تنش موجود میان ایران و امریکا نقش آفرینی کند. تنشی که بعد از خروج ایالات متحده از برجام در اردیبهشت 1397 سیر صعودی خود را آغاز کرده و با سرنگونی پهپاد امریکایی در ابتدای تابستان به اوج خود رسیده است.

در این رابطه رئیس جمهوری فرانسه با ارائه پیشنهادهایی تلاش دارد سطح تنش موجود در منطقه را کاهش دهد و ایرانی ها را مجاب کند که به تشدید تنش با امریکا مبادرت نورزند. البته پیشنهادهای مکرون، تا آن جا که بخشی از آنها به رسانه ها درز کرده، محدود و وابسته به زمان است و تنها مقدار بسیار کمی از بار فشارهای سنگین تحریم های امریکا علیه ایران، آن هم برای مدتی کوتاه بر می دارد. و جالب آن که همین تلاش های نیم بند نیز نیازمند راضی کردن دونالد ترامپ، رئیس جمهوری امریکا و اجازه گرفتن از اوست.

اروپا 14 ماه فرصت داشت یا به عبارتی فرصت خواست که راهی برای جبران خروج امریکا از برجام بیابد. اما در طول این مدت عملا هیچ اقدامی نکرد. نه سازوکار اینستکس را که سه بار تغییر نام داد تا به اینستکس رسید را عملی کرد و نه تلاشی جدی برای حفظ برجام انجام داد. 

بعد از یک سال اروپایی ها به این برداشت اشتباه رسیده بودند که به هر حال ایران که در برجام مانده، امریکا هم که کار خود را می کند، پس بگذاریم وضعیت موجود حفظ شود، چون در نهایت عملا ضرری متوجه اروپا نمی شود. در طول این مدت دائما ایران را ترغیب به ماندن در برجام می کردند و هر وقت طرف های ایرانی را می دیدند می گفتند که در حال کار روی ساز و کار مالی هستند، می دانند که به ایران سخت می گذرد ولی خوب چه می شود کرد توانایی شان محدود است و کاری بیش از این نمی توانند بکنند. در حالی که هر وقت مقامات اروپایی از ایران می رفتند یا مقامات ایرانی خاک اروپا را ترک می کردند، اروپایی ها به کار خود باز می گشتند و اعتنایی به برجام نمی کردند و سرعت تلاش های خود را کند می کردند. به عبارت دیگر صرفا وقت تلف کردن بدون انجام کاری عملی.

محاسبات آنها زمانی به هم خورد که ایران گام های خود را برای خروج از برجام تعریف کرد. اروپایی ها تا قبل از گام اول ایران برای خروج از برجام زیاد آن را جدی نگرفتند در حالی که مقاماتشان که به ایران می آمدند، تنها از تهران می خواستند که از برجام خارج نشود، بدون این که عملا کاری کنند تا تهران ترغیب شود که از برجام خارج نشود. حتی از این فراتر، مقام سابق بریتانیایی در سفری که به ایران داشت کار را به تهدید رساند و چنان لحن بدی به خود گرفت که گفته شد در دیدارش در تهران مقام های ایرانی تهدیدهای او را به تندی پاسخ دادند.

اروپایی ها تا گام دوم باز هم کاری نکردند. وقتی که گام دوم برداشته شد تازه به خود آمدند که باید کاری کنند. در آن موقع فهمیدند که این دو گام همه چیز نیست، ایران گام های دیگری هم تعریف کرده است و می رود تا در صورت ادامه انفعال اروپا گام های دیگری را نیز بردارد. وقتی که ورود ژاپن و آلمان (برلین در حد رایزنی سیاسی وارد میدان شد نه بیشتر) به جایی نرسید و تنش می رفت تا صورت جدی به خود بگیرد امانوئل مکرون، رئیس جمهوری فرانسه وارد میدان شد. آن هم دیر، بعد از یک سال، بعد از مدت ها خودداری در رایزنی با ایران بر سر پرونده هایی که قول همکاری آنها را داده بود، بعد از یک سال فراموشی تمام تعهداتی که اروپا برای جبران خسارت امریکا در خروج از برجام داده بود. 

مکرون یک سال است وعده سفر به تهران را داده و تا کنون این سفر را انجام نداده است. گویا این نگرانی را دارد که سفرش به تهران باعث ایجاد شبهه نزد طرف امریکایی شود و رابطه اش با دونالد ترامپ را مخدوش کند. دولت او پیش از این صرفا به ایران هشدار می داد و تهدید می کرد و از این که تهران حاضر به گفت وگو با امریکا بر سر مسائل موشکی نیست یا به گفت وگوی دوباره درباره برجام راضی نمی شود، تهران را سرزنش می کرد. ژان ایو لودریان سال گذشته به تهران آمد و وقتی که دید تهران حاضر به گفت وگو بر سر مسائل موشکی و نفوذ منطقه ای نیست با دلخوری تهران را ترک کرد. از آن موقع تا کنون او دیگر به ایران نیامده است. 

بعد از همه اینها، حالا مکرون دو ماهی است با ارائه پیشنهادهایی وارد میدان شده است. نکته مهم در اینجا این است که حتی مکرون هم با پیشنهادهای خود در نهایت همه چیز را منوط به رضایت امریکا کرده است. جالب این که اروپایی ها که ادعای جبران نبود امریکا را در برجام می کردند، و در حالی که دائما امریکا را نکوهش می کردند و خروجش از برجام را غیر قابل قبول می دانستند، تا کنون نتوانسته اند بدون امریکا کاری از پیش ببرند. جالب تر این که هر وقت با پاسخ تند امریکا مواجه می شدند لحن خود را نسبت به تهران تغییر می دادند و از همکاری های خود به ویژه در مسائل اقتصادی با ایران می کاستند. اکنون هم که تلاش می کنند فضا را آرام کنند و برجام را حفظ کنند در نهایت به دنبال رضایت امریکا هستند و از ایران می خواهند که با امریکا مذاکره کند تا شاید راضی شود برجام حفظ شود و بخشی از خسارت هایی که به ایران وارد شده و اروپا وعده جبران را داده است، بتواند جبران کند! آیا این چیزی جز تحقیر تمام و کمال اروپا نیست که نمی تواند بدون امریکا کاری از پیش ببرد؟ آیا برای اروپا تحقیرآمیز نیست که حتی در عمل به وعده ها و تعهداتش نیز باید به اذن امریکا باشد، حتی اگر حقوق و منافع اروپا در میان باشد؟ 

واقعیت این است که حتی اگر اروپا در معرض بدترین توهین های امریکا باشد و زیر رگبار سخت ترین تحقیرهای واشنگتن قرار بگیرد در نهایت چاره ای جز سر خم کردن در برابر امریکا ندارد. رفتارها و کارهای اروپا در حدود 17 ماه اخیر موید این ادعاست و قاره سبز باید اعتراف کند که بدون اجازه امریکا توانایی هیچ کاری را ندارد، حتی نمی تواند از منافع خود دفاع کند.