نگاه چینی به آینده جنگ تجاری با آمریکا

نویسنده: محمد زارع، کارشناس مسائل چین

دیپلماسی ایرانی: همان گونه که روندهای موجود در سیاست بین الملل هم نشان می¬دهد بخش زیادی از آینده این حوزه  در شرق آسیا رقم خواهد خورد و اگر قرار بر تولید و ایجاد یک زایش جدیدی در سلسله مراتب قدرت بین المللی باشد یقینا این زایش و تولد جدید از طرف چین و در منطقه شرق آسیا خواهد بود. به بیان دیگر به نظر می رسد که امروز سیاست بین الملل در یک دوره  "انتظار" به سر می برد، دوره ای که بخش زیادی از نتیجه و آینده آن به چگونگی فهم روابط چین و آمریکا گره خورده است. روابط دو کشوری که امروز به زعم برخی از متفکرین در بدترین شرایط خود در طول 50 سال گذشته است و افزایش میزان و حجم تنش های تجاری دو جانبه که تقریبا یک سال است بر  روابط چین و آمریکا سایه انداخته است هم خود حکایت از افزایش و تشدید " رقابت های استراتژیک " میان دو کشور در آینده نزدیک دارد. 

هر چند قریب به 40 سال است که اقتصاد و روابط تجاری و اقتصادی به عنوان یکی از مهم ترین لایه های ثبات زا در روابط چین و آمریکا تلقی می شد و همین مساله باعث شده است تا چین به بزرگترین و همچنین سریع ترین بازار در حال رشد صادراتی آمریکا تبدیل شده، میانگین حجم صادرات امریکا به چین در ده سال گذشته  به صورت میانگین 11 درصد رشد داشته، روابط تجاری دوجانبه به بیش از 600 میلیارد دلار افزایش یافته، آمریکا 62 درصد از سویای تولید خود، 25 درصد از هواپیماهای بوئیینگ خود و نهایتا 17 درصد از خودروهای تولیدی خود را به چین صادر می کند و همچنین این روابط، متقابلا منافع چشمگیری را در حوزه های مختلف نصیب چین کرده است، لیکن به نظر می رسد که این روابط امروز بیش از هر زمان دیگری به مرز شکنندگی نیز رسیده و باعث شود تا دیدگاه های مختلف خوشبینانه و بدبینانه¬ای در چین در ارتباط با چگونگی برخورد چین با این مسئله و همچنین آینده آن ظهور و بروز یابد که به صورت مختصر به برخی از مهم¬ترین نکات مطرح شده از سوی این دو طیف در ادامه اشاره می شود. 

اولین نکته ای را که خوشبینان به عبور موفقیت آمیز چین از این بحران بیان می دارند این است که  چین کشور "ترین ها" است. چین بزرگترین کشور تولید کننده محصولات صنعتی، چین بزرگترین تجارت کننده کالا است، چین بزرگترین ذخایر ارزی دنیا را دارد، چین بزرگترین جمعیت دنیا را دارد و ... چنین ظرفیت ها و توانمندی هایی می تواند قدرت پذیرش ریسک چین در رقابت های استراتژیک را افزایش دهد و زمینه های عبور ایمن از بحران را فراهم آورد. 

همچنین در سال 2017 بخش زیادی از رشد اقتصادی چین به تقاضا و مصرف داخلی این کشور مربوط بوده و وابستگی تجاری این کشور نیز به 33 درصد کاهش پیدا کرده که در واقع پایین تر از متوسط وابستگی تجاری جهانی است که 42 درصد است. بر اساس تحقیقات آکادمی اقتصاد کلان چین حتی اگر امریکا تعرفه 25 درصدی بر 200 میلیارد دلار از کالاهای چینی وضع کند این مسئله تاثیر بسیار محدودی بر رشد اقتصادی چین خواهد داشت.

دومین نکتهای که خوشبینان بر آن تاکید دارند به آمادگی ذهنی و روانی شرکت های چینی برای رویارویی با این بحران مربوط می شود. از منظر اینان شرکت های چینی همواره بحران های سنگین اقتصادی جهانی را تجربه کرده اند و به همین منظور توانمندی های ضد استرس و آشفتگی خود را همواره افزایش داده اند. و تلاش کرده اند تا بازارهای جدیدی در آفریقا و کشورهای پیرامون جاده ابریشم برای خود پیدا کنند. 

نکته سومی را که می توان در اینجا بیان داشت آن است که جنگ تجاری تاثیر کمی بر زندگی اجتماعی مردم به خصوص به لحاظ ایجاد نوسان در قیمت ها و تاثیرات گسترده بر اشتغال در چین دارد. در موضوع سویا که بیشترین نگرانی برای چینی ها است هم بیان شده که این کشور واردات به اندازه کافی داشته و بخشی از نیازها را هم به لحاظ تولید داخلی تامین کرده است. 

چهارمین نکتهای که رهیافت خوشبینانه بر آن تاکید دارد آن است که که اگرچه امریکا بزرگترین شریک تجاری چین است اما تنهاترین شریک نیست و چین در حال حاضر شریک تجاری بیش از 120 کشور است که این مسئله خود نشان می دهد که فرصت های خارج از آمریکا برای چین هنوز به اندازه کافی وجود دارد. و نهایتا پنجمین نکته ای که خوشبینان بر آن تاکید می کنند آن است که اگرچه جنگ اقتصادی حتما اقتصاد و محیط تجاری چین را متاثر خواهد کرد اما رشد 4.7 درصدی اقتصادهای درحال ظهور و همچنین رشد 10 درصدی واردات و صادرات کشورهای پیرامون جاده ابریشم خود می تواند به عنوان یک فرصت اساسی برای چین و عبور از بحران های این چنینی باشد. 

علاوه بر نظریات خوشبینانه همچنین باید گفت که برخی دیدگاه¬های بدبینانه هم در مورد این مسئله و تشدید جنگ تجاری میان چین و آمریکا هم در چین وجود دارد که هسته مرکزی این دیدگاه ها بر آثار جنگ تجاری بر چگونگی و آینده ثبات اقتصادی و اجتماعی چین به عنوان یکی از ضرورت های استراتژیک این کشور بر می گردد. بدبینان در کنار مطرح کردن آثار جنگ اقتصادی به خصوص آثار کوتاه مدت این جنگ بر ثبات اقتصادی و اجتماعی همچنین مطرح می کنند که سیاست گشایش بیشتر اقتصادی در واقع به معنای گشایش بیشتر چین به روی آمریکا است که این مسئله می تواند میزان آسیب پذیری های کشور در جنگ تجاری با آمریکا را افزایش دهد. همچنین دیدگاه های بدبینانه تاکید دارند که اگر مکانیزاسیون را به عنوان انقلاب اول، ماشینی شدن را به عنوان انقلاب دوم، اطلاعاتی شدن را به عنوان انقلاب سوم و هوش مصنوعی را به عنوان انقلاب چهارم در نظر بگیریم، چین هنوز در میان انقلاب اول و دوم قرار داشته و آمریکایی ها به راحتی اجازه انتقال به دو حوزه بعدی را نخواهند داد.

در مجموع و بر اساس آنچه مقامات رسمی چین تا کنون دنبال کرده اند می توان گفت که دیدگاه های خوشبینانه چینی دست برتر را در تحلیل آینده جنگ تجاری میان چین و آمریکا داشته و حتی اینان بدبینان را به دلیل نادیده گرفتن توان و ظرفیت های ملی چین برای عبور از بحران نیز مورد انتقاد و سرزنش قرار می دهند.