ایران ناجی جدید تولیدکنندگان سویا در آمریکا

نویسندگان: گرگوری میر و منور خلج

دیپلماسی ایرانی: کشاورزان آمریکایی یکی از شدیدترین عواقب جنگ تجاری این کشور با چین را متحمل شده اند و اکنون از سوی کشوری غیرمنتظره دست یاری به سوی آنها دراز شده است: ایران. واردات دانه های سویا از ایالات متحده به جمهوری اسلامی ایران پاییز امسال و در آستانه اجرایی شدن دور دوم تحریم های اعمالی از سوی دونالد ترامپ افزایش یافته است. طبق داده های وزارت کشاورزی ایالات متحده، از آغاز بازاریابی ها برای دانه های سویا در ماه سپتامبر تا کنون، نزدیک به 335 هزار تن از این محصول از ترمینال ها در حاشیه رودخانه «میسیسیپی» خارج شده و این در حالی است که حجم دانه های انتقالی به ایران در سال گذشته برابر با صفر بود. این حجم از صادرات حتی از حجم ارسالی به بیشتر کشورهای اروپایی هم بیشتر است.

این حمل و نقل غیرمتداول بازتاب داستانی چندوجهی است. چین، بزرگ ترین وارد کننده سویا در جهان در ماه جولای تعرفه های واردات محصولات آمریکایی را به شدت افزیش داد تا تعرفه های اعمال شده بر کالای خود را تلافی کرده باشد. پس از آنکه چین برای تامین نیاز خود به دیگر تولیدکنندگان سویا روی آورد، قیمت دانه های سویا در شیکاگو 20 درصد کاهش یافت.

در پی تصمیم دونالد ترامپ به خارج کردن آمریکا از توافق هسته ای ایران و قدرت های جهانی، قرار است دور دوم تحریم های آمریکا این مرتبه علیه صادرات نفتی ایران از 4 نوامبر اجرایی شود. مانی جمشیدی، کارشناس صنایع غذایی در تهران، گفت ایران در تلاش برای اینکه با کمبود اقلام استراتژیک مواجه نشود، مشغول ذخیره مواد غذایی اصلی همچون ذرت و سویا بوده است.

واردکنندگان دانه های سویا از جمله مکزیک، اسپانیا، مصر، تایلند و ایران از قیمت کاهش یافته این محصول هم به نفع خود استفاده کردند. اکبر سبقتی، دبیر انجمن صنایع عصاره گیری از دانه های روغنی ایران، گفت که اکنون هزینه واردات هر تن دانه سویا از آمریکای جنوبی و دیگر منابع اصلی تامین جهانی این محصول، 50 یورو کمتر شده است. سبقتی تصریح کرد: «ما کالای مورد نیاز خود را از تولیدکننده ای خریداری می کنیم که محصول را به کمترین قیمت ارائه می کند، مهم نیست که ایالات متحده باشد یا یک کشور دیگر. این مساله هیچ ارتباطی با سیاست ندارد.» او در اشاره به جنگ تجاری ایالات متحده و چین افزود: «ما باید در حین تصمیم گیری در تجارت جهانی از فرصت هایی که برای کشورمان پیش می آید، استفاده کنیم.»

ایران یک بازیکن کوچک اما در حال رشد در بازارهای بین المللی دانه ها به شمار می رود و طبق برآوردها واردات دانه های سویا به این کشور تا پایان سال جاری میلادی به 2.6 میلیون تن می رسد. ایران برای پیشبرد صنغعت طیور خود به خوراک پرندگان که از ذرت، جو، گندم و سویا تهیه می شود نیاز دارد و برخی از این دانه ها هم تولیدات خارج هستند.

فروش محصولات کشاورزی ایالات متحده به ایران حتی پیش از لغو دور قبلی تحریم های بین المللی در سال 2015 نیز مجاز بود. دور اول تحریم های اعمال شده از سوی ترامپ در ماه آگوست هم صنعت خودروسازی، تجارت طلا و دیگر فلزات و همچنین توانایی دولت ایران برای خرید دلار آمریکا را هدف قرار داد و محصولات کشاورزی از آنها مستثنی شد.

شرکت بونگه که تاجر دانه های روغنی در نیویورک به شمار می رود که ترمینال هایی در حاشیه رودخانه میسیسیپی دارد، از اظهارنظر درباره جزئیات معاملات خود با ایران خودداری کرد، اما گفت: «صادرات محصولات کشاورزی به ایران در هماهنگی کامل با تمامی قوانین تحریم های اقتصادی موجود صورت می گیرد. در تحریم های در حال اجرا، فروش مواد غذایی به دلایل بشردوستانه، مجاز است.»

صادرات سویای ایالات متحده با ارزش حدودا 12 میلیارد دلار در سال، بزرگ ترین صادرات کشاورزی به چین تا پیش از جتگ تعرفه ای به شمار می رفت. چین پس از افزایش تعرفه های وارداتی این محصول، از انباشته های داخلی و خرید دانه از برزیل برای تغذیه احشام (خوک ها) و طیور خود و ادامه صنعت مواد غذایی پروتئینی استفاده می کند.

فروش دانه های سویای آمریکایی به بازارهای جدید مانند ایران، برای جایگزینی حفره ایجاد شده ناشی از نبود بازار چین کافی نیست. طبق پیش بینی ها، چین امسال به 94 میلیون تن واردات این محصول نیاز خواهد داشت و این می توانست موقعیتی عالی برای صادرکنندگان آمریکایی باشد. صادرات ایالات متحده دیگر نقاط جهان از ماه سپتامبر تاکنون 6.2 میلیون تن بوده که کاهش چشمگیری از صادرات 9.6 میلیون تنی سال گذشته در مدت زمان مشابه در سال گذشته به حساب می آید. پیش فروش این محصول نیز کاهش یافته است.

سام فانک، کارشناس اقتصادی شرکت مشاوره «AgServe.com» در سن لوئیس، گفت: «اگر که چین حقیقتا بخواهد واردات از ایالات متحده را متوقف کند، روی آوردن به بازاری همچون ایران و همه بازارهای دیگر ضروری است.» ایران از آغاز سال 2018 تاکنون 886 هزار تن دانه سویا از آمریکا خریداری کرده است.

منبع: فایننشال تایمز / مترجم: طلا تسلیمی