پیشرفت‌های ایران در مذاکرات با آمریکا و آژانس
باد موافق دیپلماسی
مهدی بازرگان، روزنامه نگار
دیپلماسی ایرانی: دور سوم مذاکرات غیرمستقیم ایران و آمریکا با میانجی‌گری عمان امروز شنبه در پایتخت این کشور آغاز خواهد شد و برای اولین بار شامل نشست‌های فنی و کارشناسی بین طرفین است. باید این دور از گفت‌وگوها، که با حضور مقامات ارشد و کارشناسان هر دو کشور برگزار می‌شود را به‌عنوان گامی مهم در مسیر دیپلماتیک برای حل‌وفصل برنامه هسته‌ای ایران و کاهش تنش‌های جهانی شناخته شده دانست. در همین حال، عباس عراقچی، وزیر امور خارجه ایران، با پیشنهاد دیپلماسی به تروئیکای اروپایی (فرانسه، آلمان، بریتانیا) و استقبال فرانسه، راه را برای گسترش چارچوب مذاکراتی هموار کرده است. حضور فعال ایران در این روندها، همراه با اظهارات مثبت مقامات، نویدبخش آینده‌ای روشن در روابط بین‌المللی است.
اعضا و ریاست تیم‌های فنی ایران و آمریکا
عباس عراقچی، وزیر امور خارجه ایران، دیروز جمعه در رأس یک هیئت دیپلماتیک و فنی-کارشناسی عازم مسقط شد تا در دور سوم مذاکرات شرکت کند. پیشتر اسماعیل بقائی، سخنگوی وزارت امور خارجه، این سفر را نشان‌دهنده تعهد ایران به پیشبرد مسیر دیپلماتیک تلقی کرد. بقائی روز پنج‌شنبه در گفت‌وگو با خبرنگاران اعلام داشت عراقچی عصر جمعه با این هیئت راهی عمان خواهد شد تا گفت‌وگوهای غیرمستقیم با آمریکا را هدایت کند. او اظهار داشت که این سفر بر اساس برنامه‌ریزی دقیق میزبان عمانی و توافق دو طرف انجام می‌شود و نشان‌دهنده هماهنگی موفق بین طرفین است.
در همین حال اعضا و ریاست تیم‌های فنی ایران و آمریکا هم مشخص شدند. تسنیم گزارش داد مسئولان تیم فنی ایران در مذاکرات کارشناسی غیرمستقیم با آمریکا، متشکل از مجید تخت‌روانچی، معاون سیاسی وزیر امور خارجه، و کاظم غریب‌آبادی، معاون حقوقی و بین‌الملل وزیر امور خارجه است که ریاست هیئت کارشناسی ایران را بر عهده دارند. از سوی آمریکا، استیو ویتکاف، نماینده ویژه رئیس‌جمهور در امور خاورمیانه و مایکل آنتون، مدیر برنامه‌ریزی سیاسی وزارت خارجه، مسئول تیم مذاکراتی واشنگتن هستند. تمی بروس، سخنگوی وزارت خارجه آمریکا، روز پنج‌شنبه تأیید کرد که ویتکاف و آنتون روز شنبه در عمان حضور خواهند داشت. آنتون که گروهی متشکل از حدود ۱۲ نفر از مقامات باسابقه را هدایت می‌کند، ریاست تیم فنی ایالات متحده را پذیرفته است. این نشست (فنی) که ابتدا قرار بود چهارشنبه هفته گذشته برگزار شود، به دلیل هماهنگی‌های بیشتر به روز شنبه موکول شد، که نشان‌دهنده تعهد طرفین به برگزاری جلساتی مؤثر و سازنده است.
آغاز رسمی دور سوم مذاکرات و اظهارات مقامات
بر اساس برنامه‌ریزی اعلام‌شده، روز شنبه نشست‌های کارشناسی و گفت‌وگوهای غیرمستقیم بین وزیر امور خارجه ایران و نماینده ویژه آمریکا برگزار خواهد شد. بقائی این تفاهم را نتیجه همکاری نزدیک دو طرف و میزبانی مسؤولانه عمان دانست و اظهار داشت پیشرفت در مذاکرات مستلزم نشان‌دادن حسن نیت، جدیت، و واقع‌نگری از سوی طرف مقابل است. او تأکید کرد هیئت نمایندگی جمهوری اسلامی ایران با در نظر گرفتن سوابق و تجارب گذشته، هر گام خود را با دقت و با توجه به رفتار آمریکا تنظیم می‌کند و از هیچ کوششی برای استیفای حقوق و منافع مشروع ملت ایران فروگذار نخواهد بود. این رویکرد قاطع اما سازنده ایران، پایه‌ای محکم برای موفقیت مذاکرات فراهم کرده است.
دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا نیز روز پنج‌شنبه به وقت محلی در کاخ سفید، اظهاراتی مثبت درباره روند مذاکرات داشت. او به خبرنگاران اعلام کرد «فکر می‌کنم توافق با ایران به خوبی پیش می‌رود. کارهای زیادی در حال انجام است. می‌توانیم به تصمیم بسیار بسیار خوبی برسیم و زندگی‌های زیادی نجات پیدا خواهد کرد.» رئیس‌جمهور آمریکا با اشاره به پیشرفت‌های حاصله افزود «در حوزه ایران، پیشرفت‌های بسیار خوبی داشتیم. دیدارهای بسیار جدی با آنها داشتیم. همه چیز به خوبی پیش می‌رود.» این اظهارات، که با تکرار برخی ادعاها علیه ایران همراه بود، نشان‌دهنده تمایل واشنگتن به ادامه مسیر دیپلماتیک و قدردانی از تلاش‌های ایران است. مارکو روبیو، وزیر امور خارجه آمریکا، نیز در دیدار با نخست‌وزیر نروژ، از تلاش‌های ترامپ برای جلوگیری از جنگ تمجید و ادعا کرد «از بین تمام رهبران جهان امروز، هیچ رهبری به اندازه رئیس‌جمهور ترامپ برای جلوگیری از جنگ یا پایان دادن به آنها تلاش نمی‌کند. به همین دلیل است که ما با ایران گفت‌وگو می‌کنیم و با اوکراین و روسیه در تعامل هستیم.» این حمایت از دیپلماسی، فضایی امیدوارکننده برای همکاری با ایران ایجاد کرده است.
همان طور که از بطن و متن اخبار می‌توان دید، روند مذاکرات با اظهارات مثبت مقامات دو طرف همراه شده است. در همین باره تمی بروس، سخنگوی وزارت خارجه آمریکا هم روند مذاکرات را «مثبت و سازنده» توصیف کرد و در جمع خبرنگاران تصریح نمود «مذاکرات ادامه دارد و در واقع می‌توانم به شما بگویم که روند آن مثبت و سازنده است. بنابراین پیشرفت خوبی داشته‌ایم، اما هنوز راه زیادی باقی مانده است.» او با تأکید بر لزوم جلوگیری از سوءتفاهم‌ها، از ارائه جزئیات خودداری کرد و افزود «اینها گفت‌وگوهایی بسیار جزئی و فرد به فرد درباره مسائلی هستند که زندگی میلیون‌ها نفر را تحت تأثیر قرار می‌دهند.» بروس خط قرمز واشنگتن را عدم دستیابی ایران به سلاح هسته‌ای دانست و گفت این موضع بدون تغییر باقی مانده است، اما این را هم خاطرنشان کرد که پیشرفت‌های قابل‌توجهی با تلاش‌های ایران حاصل شده است.
همکاری ایران و آژانس بین‌المللی انرژی اتمی
یکی از موضوعات برجسته در این مقطع، همکاری سازنده ایران با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی است که به‌عنوان بخشی مکمل از تلاش‌های دیپلماتیک تهران مطرح شده است. رافائل گروسی، مدیرکل آژانس، اعلام کرد ایران با ورود یک تیم فنی از آژانس در روزهای آینده موافقت کرده است تا درباره بازگرداندن دوربین‌های نظارتی در سایت‌های هسته‌ای گفت‌وگو کند. گروسی این تصمیم را نشانه‌ای امیدوارکننده از رویکرد ایران نسبت به مذاکرات هسته‌ای با ایالات متحده دانست و آن را گامی مثبت در مسیر شفافیت ارزیابی کرد. این توافق دو هفته پس از سفر گروسی به تهران و دیدار با عباس عراقچی و محمد اسلامی، رئیس سازمان انرژی اتمی، حاصل شد. در آن دیدارها، دو طرف درباره روند همکاری‌های فنی بحث و تبادل نظر کردند که نشان‌دهنده تعهد ایران به تقویت اعتماد بین‌المللی است.
میخاییل اولیانوف، سفیر روسیه نزد سازمان‌های بین‌المللی در وین، نیز از دیدار چهارجانبه نمایندگان ایران، روسیه، چین، و گروسی در روز پنج‌شنبه خبر داد. او در کانال تلگرامی خود نوشت سه کشور یادداشت مشترکی درباره ابعاد مختلف پرونده هسته‌ای ایران به گروسی ارائه کرده‌اند. این همکاری بین‌المللی، حمایت گسترده‌ای از تلاش‌های ایران برای حل‌وفصل مسالمت‌آمیز مسائل نشان می‌دهد و جایگاه تهران را در میان متحدانش تقویت کرده است. تمی بروس، سخنگوی وزارت خارجه آمریکا، نیز تأیید کرد آژانس قصد دارد این هفته تیمی به ایران اعزام کند، که می‌تواند به بهبود روابط و اعتمادسازی کمک کند. بروس اظهار داشت «آژانس بین‌المللی انرژی اتمی قصد دارد در هفته جاری میلادی هیئتی را به ایران اعزام کند»، که نشان‌دهنده هماهنگی مثبت بین واشنگتن و آژانس در حمایت از تلاش‌های ایران است.
رایزنی با چین پیش از مذاکرات ایران و آمریکا
عباس عراقچی، وزیر امور خارجه ایران، در آستانه دور سوم مذاکرات غیرمستقیم ایران و آمریکا، به دعوت وانگ یی، همتای چینی خود، هفته گذشته به پکن سفر کرد تا پیام مسعود پزشکیان، رئیس‌جمهور ایران، را به مقامات چینی برساند. این سفر با هدف تقویت همکاری‌های راهبردی ایران و چین و رایزنی درباره مذاکرات هسته‌ای و تحولات منطقه‌ای انجام شد. صبح چهارشنبه، عراقچی در تالار بزرگ خلق با دینگ شوئه‌شیانگ، معاون اول نخست‌وزیر چین، دیدار کرد. به گزارش صداوسیما، دو طرف با اشاره به روابط دیرینه دو ملت، همکاری‌ها در چارچوب مشارکت جامع راهبردی و برنامه ۲۵ ساله را بررسی کردند. محسن بختیار، سفیر ایران در پکن، در شبکه ایکس نوشت که این دیدار بر گسترش روابط اقتصادی، سیاسی، و فرهنگی متمرکز بود. عراقچی چین را شریک قابل اعتماد خواند و بر توسعه همکاری‌ها در سازمان همکاری شانگهای و بریکس تأکید کرد. او همچنین به نسل‌کشی در فلسطین و تجاوزات آمریکا علیه یمن اشاره کرد و خواستار واکنش جهانی شد.
دینگ شوئه‌شیانگ نیز روابط دو کشور را مبتنی بر اعتماد دانست و از تلاش‌های ایران در مذاکرات هسته‌ای حمایت کرد. عراقچی در بدو ورود به پکن اعلام کرد که هدفش قرار دادن چین در جریان مذاکرات ایران و آمریکا و مشورت با این شریک راهبردی است. او پس از دیدار با وانگ یی به صداوسیما خبر داد «دیدار بسیار طولانی و مهمی داشتیم. درباره همه مسائل دوجانبه و بین‌المللی، از جمله موضوع هسته‌ای، بحث کردیم و تفاهم خوبی داریم.» وی افزود «چین در مذاکرات قبلی نقش مثبت و مشکل‌گشایی داشت و مطمئنیم این روند ادامه می‌یابد.» عراقچی از سفر آتی پزشکیان به چین و حضورش در اجلاس سران شانگهای در سپتامبر ۲۰۲۵ خبر داد و سال آینده را سال طلایی روابط دو کشور خواند.
وزیر خارجه ایران درباره مذاکرات با آمریکا اظهار داشت «ما خوش‌بینی محتاطانه داریم. پیام‌های متناقضی از آمریکا می‌بینیم، اما روز شنبه با جدیت وارد مذاکره می‌شویم. اگر خواسته آمریکا فقط عدم دستیابی ایران به سلاح هسته‌ای باشد، این هدف قابل دسترسی است.» او تأکید کرد «ما هیچ‌گاه میز مذاکره را ترک نکردیم و با میانجی‌گری عمان، مذاکرات به خوبی پیش می‌رود.» عراقچی پس از دیدار، در توییتی به زبان چینی نوشت: «خوشحالم در کمتر از ۴ ماه برای دومین بار به چین آمدم. دوستان خوب باید مستمر دیدار کنند. با دوستان مسیر هموارتر است.»
پای توافق موقت در میان است؟
یکی از موضوعات و شائبه‌هایی که اخیرا وارد محافل رسانه‌ای و تحلیلی شده است ناظر به امکان توافق موقت است. هم چنانی که آکسیوس گزارش داد عراقچی در مذاکرات رم به ویتکاف گفته ممکن است دستیابی به توافق نهایی در جدول زمانی ۶۰ روزه ترامپ دشوار باشد و پیشنهاد توافق موقت را مطرح کرده است. با این حال، نمایندگی ایران در سازمان ملل این ادعا را رد کرد و تاکید داشت که «این اصلاً نه درست است و نه دقیق.» وزارت خارجه آمریکا نیز از اظهارنظر خودداری کرد. ویتکاف تأکید کرد که تمرکز فعلی بر توافق جامع است، اما در صورت نیاز، توافق موقت قابل بررسی خواهد بود. این انعطاف‌پذیری از سوی واشنگتن، همراه با ابتکار ایران برای پیشنهاد راه‌حل، نشان‌دهنده تمایل دو طرف به یافتن راه‌حل‌های عملی با رهبری ایران است.
در این بین عباس عراقچی، وزیر امور خارجه ایران، روز پنج‌شنبه در توییتی پیشنهاد ازسرگیری دیپلماسی با تروئیکای اروپایی (فرانسه، آلمان، بریتانیا) را مطرح کرد که ساعاتی بعد با واکنش مثبت فرانسه مواجه شد. پیشنهاد عراقچی در شرایطی مطرح شده که ایران و تروئیکای اروپایی در سال‌های اخیر بر سر موضوعات مختلفی از جمله پایبندی به توافق هسته‌ای ۲۰۱۵ (برجام) و تحریم‌های اعمال‌شده پس از خروج آمریکا از این توافق، اختلاف‌نظرهایی داشته‌اند. تروئیکای اروپایی بارها از ایران خواسته‌اند به تعهدات هسته‌ای خود بازگردد، در حالی که تهران تأکید کرده است کاهش تعهداتش پاسخی به عدم اجرای تعهدات طرف مقابل، به‌ویژه در زمینه رفع تحریم‌ها، بوده است.
در مجموع، دور سوم مذاکرات در مسقط با حضور برجسته ایران و رویکرد مثبت آمریکا، همراه با پیشنهاد دیپلماتیک به اروپا، گامی امیدوارکننده در مسیر صلح و همکاری بین‌المللی به شمار می‌رود. همکاری ایران با آژانس، اظهارات سازنده مقامات، و حمایت عمان و متحدانش، زمینه را برای دستیابی به توافقی منصفانه و پایدار فراهم کرده است. این تلاش‌ها که با هدایت عراقچی و تیم فنی ایران پیش می‌رود، نشان‌دهنده جایگاه رو به رشد ایران در دیپلماسی جهانی است و می‌تواند به کاهش تنش‌ها و تقویت روابط منجر شود، به شرطی که حسن نیت و جدیت دو طرف ادامه یابد./شرق
نظر شما :