تشدید مهاجرت معکوس از اسرائیل به دلیل حضور ایران در جولان

عبدالرحمن فتح الهی – جان بولتون، مشاور امنیت ملی کاخ سفید دیروز (یکشنبه) برای سفری که با محوریت رایزنی درباره ایران انجام شده است، وارد سرزمین‌های اشغالی شد. در این راستا بولتون امروز دیداری هم با بنیامین نتانیاهو، نخست وزیر اسرائیل درباره تحولات سوریه با محوریت ایران داشت که قرار است در این سفر دور جدید مذاکراتی را در این رابطه صورت دهند. دیپلماسی ایرانی برای بررسی دقیق تر ابعاد این سفر گفت وگویی را با مجید صفاتاج، کارشناس مسائل اسرائیل و خاورمیانه ترتیب داده است که در ادامه می خوانید:

دیروز (یکشنبه) جان بولتون، مشاور امنیت کاخ سفید سفری با محوریت ایران به اسرائیل داشت. از دیدگاه شما اگر بخواهیم به صورت جزئی تر به اهداف این سفر نگاهی بیندازیم، می توان چه ابعادی را برای آن یافت؟

 همان طوری که شما اشاره داشتید محوریت سفر جان بولتون به سرزمین های اشغالی ایران است. قبل از هر چیز باید گفت که در میان چهره های سیاسی آمریکایی به خصوص بعد از روی کار آمدن بوش پسر در سال 2000، جان بولتون جزء جنجالی ترین چهرهایی بوده که با سیاست های تند و خصمانه خود نسبت به ایران شناخته شده است. لذا این سفر هم در راستای ماهیت سیاست های بولتون صورت گرفته است. به موازات این نکته بولتون در سال های گذشته خواستار توقف کامل برنامه های صلح آمیز هسته ای ایران بود، اما اکنون خواسته او تغییر نظام جمهوری اسلامی ایران است. البته این دست از سفرها مختص به بولتون نیست و همه سیاست مداران آمریکایی هر از گاهی این چنین سفرهایی را به سرزمین های اشغالی داشته اند. اما سفر بولتون به دلیل التهابات اخیر در سرزمین های اشغالی و تهاجم گسترده رژیم صهیونیستی به نوار غزه که فلسطین را کانون تحولات کرده، قدری قابل توجه است. از همه مهم تر تحولات جاری در سوریه و احساس ناامنی شدید اسرائیل از حضور نیروهای مقاومت به خصوص ایران در کنار مرزهای جولان اشغالی سبب شده تا بولتون برای رصد دقیق تر تحولات سفری را به خاورمیانه و فلسطین اشغالی داشته باشد. در این راستا هم شاهدیم که بولتون در توئیت خود عنوان می کند که هدف از این سفر دیدار با سران رژیم صهیونیستی برای بحث و بررسی درباره دغدغه‌های دوجانبه و شماری از موضوعات امنیت ملی است. با نگاه به همین جملات می بینیم که مساله احساس ناامنی در سرزمین های اشغالی به دلیل سایه سنگین حضور ایران تا چه اندازه برای اسرائیل و به تبعش آمریکا جدی است. به طوری که از آن به عنوان موضوعات امنیت ملی یاد می کند.

در دیدار امروز بولتون و نتانیاهو نیز این مساله هم مطرح بوده و قرار است در دوره جدید مذاکرات بولتون با سران تل آویو پرونده ایران به صورت جدی مورد بررسی قرار گیرد. به نظر شما این موارد شامل چه مسائلی است؟

ابعاد مختلفی برای پرونده ایران از دیدگاه بولتون و رژیم صهیونیستی وجود دارد. چنان که مطرح شد مساله مقابله با ایران در منطقه و تضمین عدم دستیابی ایران به سلاح هسته‌ای از جمله مسائلی است که مورد بحث دو طرف خواهد بود.

به احساس ناامنی اسرائیل به دلیل حضور ایران در نزدیکی مرزهای جولان اشاره داشتید. در این راستا تل آویو میانجی گری روسیه با پیشنهاد ایجاد محدوده 50 مایل در جولان را رد کرد. با توجه به این که بولتون پس از سفر خود به اسرائیل راهی روسیه خواهد بود مساله حضور ایران را در نزدیک مرزهای اسرائیل چگونه مدیریت خواهد کرد؟

از همان آغاز جنگ داخلی در سوریه بسیاری از کارشناسان معتقد بودند که اگر ارتش سوریه و محور مقاومت بتواند بر شرایط داخلی فائق آید، یقینا می تواند تمامی مرزهای سال 2011 خود را تحت کنترل درآورد. به تبع آن هم عملا مرزهای 1967 و جولان اشغالی به یک پاشنه آشیل جدی برای اسرائیل بدل خواهد شد. لذا از همان روزهای ابتدایی صهیونیست ها تلاش های فراوانی را برای نابودی حکومت در سوریه داشتند و از هیچ کمکی هم به نیروهای مسلح معارض در سوریه دریغ نکردند تا آن چیزی که امروز از آن می ترسند رخ ندهد. اما خوشبختانه چنین نشد. بعد از آزادی درعا موازنه امنیتی به سود محور مقاومت به هم خورد و اکنون کفه آن به سمت مقاومت سنگینی می کند. در سایه این مساله و احساس ناامنی شدید اسرائیل، صهیونیست ها از هر طریق ممکن سعی دارند تا این موازنه بار دیگر هم به هم بخورد. لذا از خود آمریکا تا اروپا، روسیه و حتی چین را به کمک گرفته تا بتواند در این مساله اهداف خود را محقق کند. اما در خصوص میانجی گری روسیه و تعیین محدوده 50 مایل هم باید گفت که این پیشنهاد اساسا از جانب مسکو مطرح شد و نیروهای مقاومت هم هیچ گونه تاییدی را در این خصوص اعلام نکرده بودند. شاید این مساله به عنوان ابتکار عمل روسیه در تعدیل شرایط به شمار رود، اما نباید آن را با نظر مثبت مقاومت همراه دانست. حتی اگر این ابتکار عمل روسیه هم محقق می شد باز هم در وضعیت امنیتی اسرائیل تغییری ایجاد نمی کرد. همین نفس حضور ایران در پشت مرزهای اسرائیل آرامش را از چشم صهیونیست ها ربوده است. لذا در حال حاضر مساله امنیت اسرائیل به شدت زیر سوال رفته است. به طوری که اکنون در فلسطین اشغالی موج معکوس مهاجرت به دلیل حضور ایران در نزدیکی مرزهای اسرائیل شکل گرفته است. هر چند که این موج معکوس مهاجرت هم از پیش وجود داشته، اما روند آن تشدید پیدا کرده است. در این راستا اکنون بیش از یک میلیون اسرائیلی با شناسنامه و پاسپورت اسرائیل در خارج از مرزهای فلسطین اشغالی زندگی می کنند و حاضر به تقبل خطر و ریسگ زندگی در اسرائیل نیستند. این مساله اکنون به شکل گیری بحران اجتماعی در اسرائیل منجر شده که در کنار بحران اقتصادی و فساد اداری – مالی سران رژیم صهیونیستی به خصوص شخص نتانیاهو می تواند آینده مبهمی را برای اسرائیل رقم بزند. لذا در این خصوص اسرائیل برای مدیریت شرایط سعی دارد نه تنها نیروهای مقاومت که حتی ارتش سوریه را هم از محدوده مرزهای جولان دور کند و به جای آن نیروهای سازمان ملل به عنوان نیروهای حائل حضور پیدا کنند.

اما پس از سفر بولتون به اسرائیل، روسیه مقصد بعدی این دور سفرهای مشاور امنیت کاخ سفید خواهد بود. از دیدگاه شما برنامه و راهکار بولتون برای مسکو در قبال امنیت اسرائیل چیست؟

این یک واقعیت بدیهی است که روابط نزدیکی میان تهران و مسکو وجود دارد. با اشراف بر این واقعیت کاخ سفید در راستای حفظ امنیت اسرائیل خواستار دخالت روسیه برای دور کردن ایران از نزدیکی مرزهای اسرائیل است. هر چند که در این رابطه سفرهایی هم از آمریکا به مقصد روسیه صورت گرفته و بارها نیز سران اسرائیل برای کنترل ایران توسط روسیه به این کشور سفر کرده اند و در این خصوص چندین دور مذاکره هم صورت گرفته، اما تا کنون ما شاهدیم که نیروهای مقاومت حضور خود را کماکان حفظ کرده اند و تغییری در تحولات میدانی هم صورت نگرفته است. مضافا این که خود روس ها هم می دانند با ریل گذاری ایران بوده است روسیه اکنون توانسته در پرونده سوریه دست برتر را داشته باشد. لذا برای حفظ این برتری هم هنوز به کمک های ایران نیاز دارد. افزون بر این، شرایط روسیه در صحنه بین الملل هم اجازه مانور چندانی را به او نمی دهد. از این رو مسکو برای از دست ندادن متحد جدی و مهمی مانند ایران سعی می کند تا علاوه بر تامین نگاه غربی ها و اسرائیل، رفتاری را از خود نشان ندهد که گسلی میان خود با تهران را ایجاد کند. در این راستا می بینید که اگر چه برخی از مواقع سران روسیه در خصوص خروج نیروهای مقاومت سخن می گویند، اما بلافاصله هم وزیر امورخارجه از تمایل روسیه برای حضور نیروهای مقاومت در سوریه سخن می گوید. در حال حاضر هم خروج ایران از سوریه، چنان که به درخواست رسمی دولت قانونی سوریه بوده، خروج آن هم منوط به درخواست رسمی دولت دمشق است که تاکنون هم آقای بشار اسد و هم شخص ولید معلم، وزیر امور خارجه سوریه از تمایل جدی برای تدوام حضور ایران در سوریه سخن گفته اند. اما برخی از جریان سازی های رسانه ای هم از خیانت روسیه به ایران در پرونده سوریه حرف می زنند که من با تحلیل تحولات میدانی آن را تبلیغاتی منحرف کننده می دانم. بارها پوتین از همراهی ایران در پرونده سوریه سخن گفته و خواستار تداوم این همکاری ها هم بوده است.