ترامپ در برابر یک متحد دیگر آمریکا در جنوب شرق آسیا

دیپلماسی ایرانی: نگاهی به توسعه روابط هند و آمریکا در سال‌های اخیر نشان می‌ دهد که دو کشور در سال های اخیر همکاری های سیاسی نزدیک‌تر، فروش قابل توجه سلاح توسط آمریکا به هند، دیدارها در سطح بالا، چندین اجلاس با حضور وزرا و رزمایش های مشترک نظامی متداول را شاهد بوده‌اند. اما به نوشته پایگاه اینرنتی «دیلی اُ» هند، عجیب این است که هرچه دو کشور به یکدیگر نزدیک‌تر می شوند، آمریکا از این کشور هزینه سنگین تری برای این نزدیکی طلب می کند. دو خواسته بزرگ آمریکا از هند در شرایط کنونی درخواست از این کشور برای قطع روابطش با ایران است.

آمریکا شاید تمایل داشته باشد با کاهش تدریجی واردات نفت هند از ایران موافقت کند، اما به وضوح انتظار دارد که سطح واردات در نهایت به «صفر» برسد. این در حالی است که ایران بزرگ ترین تامین کننده سوخت فسیلی هند محسوب می شود. بیزینس اینسایدر به نقل از نیکی هیلی سفیر آمریکا در سازمان ملل نوشت: «تحریم ها علیه ایران اعمال می شوند و ما در این زمینه پیش می رویم و با توجه به ارتباط نزدیک هند و آمریکا، امیدواریم آنها از وابستگی خود به ایران بکاهند.» هیلی این اظهارات را 27 ژوئن در دیدار با ناراندرا مودی، نخست وزیر هند بیان کرد.

اما تنها مشکل قریب الوقوع در روابط هند و آمریکا، ایران نیست. مساله دیگر به روابط هند و روسیه در زمینه دفاع مربوط می شود. از دهه 1960 تاکنون روسیه همه نیازهای هند به تجهیزات دفاعی کوچک و بزرگ را تامین می کرده است، اما دولت ترامپ اخیرا اجرای قانون مقابله با دشمنان آمریکا از طریق تحریم را خواستار شده که بر خریدهای جدید، سرمایه گذاری های مشترک و تحویل قطعات اضافی و تجهیزات هند از روسیه (حدود 60 تا 70 درصد از تجهیزات دفاعی هند) تاثیر می گذارد.

گزینه های هند دشوار هستند. دهلی نو می تواند با خواسته های واشنگتن کنار بیاید و روندی را آغاز کند که به روابطش با تهران و مسکو آسیب می زند یا می تواند در مقابل خواسته های واشنگتن بایستد و بگوید مداخلات آمریکا را نمی پذیرد و تنها تحریم هایی را قانونی می داند که از سوی سازمان ملل متحد اعمال شوند. دیدگاه آمریکا هر چه باشد، ایران و روسیه هر دو جایگاه مهمی در سیاست منطقه ای هند دارند و موقعیت جغرافیایی آنها برای هند مهم است. سر خم کردن در برابر خواسته های آمریکا به این معنا خواهد بود که هند اهمیت نیازهای جغرافیایی خود را نادیده گرفته است. دهلی نو اکنون مجبور است تصمیم بگیرد که می خواهد چگونه قدرتی باشد؛ کشوری که به «استقلال راهبردی» خود ارزش می نهد یا تنها شعار می دهد؟!

در حقیقت گرفتگی در روابط هند و آمریکا اتفاق تازه ای نیست. از دهه 1950 تاکنون هند شرایط متفاوتی برای روابط با آمریکا داشته است. در زمان جنگ سرد واشنگتن از دهلی نو اتحاد نظامی می خواست که هند نپذیرفت و حتی برای برطرف کردن نیازهای نظامی که آمریکا از برآوردنش امتناع می کرد، به اتحاد جماهیر شوروی روی آورد. پس از فروپاشی شوروی، دهلی نو و واشنگتن برای روابطی جدید تلاش کردند که چندان موفقیت آمیز نبود. آمریکا هیچ گاه درک نمی کرد که هند نمی تواند برایش شریکی شبیه به ژاپن یا اروپای غربی باشد؛ آمریکا برای آنها تامین کننده غایی امنیت است، اما هند که تسلیحات هسته ای دارد، با هیچ تهدیدی برای موجودیت خود مواجه نیست. نگرانی های امنیتی هند از طریق گرایش جغرافیایی قابل برطرف کردن هستند که آمریکا از درک آن عاجز است.

ورای مسائلی همچون نظم جهانی و اشاعه ایده آل های دموکراتیک، هند نیاز دارد که امریکا چین را تعدیل کند به این دلیل که دهلی نو نتوانسته خود بازسازی و اصلاحات مورد نیاز برای نوین سازی نیروهای نظامی را انجام دهد و از پایگاه صنعتی خود دفاع کند. آمریکا نیز نیاز دارد که هند افزایش قدرت چین در منطقه را تلافی کند؛ از دریای ژاپن تا دریای سرخ هیچ کشوری با توانایی هند نیست که بتواند به تلاش های آمریکا در جهت محدود کردن چین کمک کند.

از این رو، شاید برای روابط نزدیک کوتاه مدت هند و آمریکا منطقی وجود داشته باشد، اما در بلند مدت این روابط تنها زمانی اهمیت خواهند داشت که در حرکت هند در جهت دموکراسی، فعالیت اقتصادی و پیشرفت فناوری تاثیر داشته باشند؛ یعنی تبدیل هند به یک قدرت جهانی که سرنوشت و تصمیم گیری هایش بر عهده خودش است. آمریکا پیشتر وعده داده بود به هند در دستیابی به این اهداف کمک کند، اما امروز به نظر می رسد سیاست خارجی کوته اندیشانه دولت ترامپ عمل به این وعده را دشوار ساخته است.