تلاطم بازار از سیاست ترامپ برای حذف نفت ایران

نویسنده: جاش سیگل

دیپلماسی ایرانی: دولت ترامپ که در ماه مه به صورت یک جانبه از توافق هسته ای ایران خارج شد، در ماه ژوئن گفت در اعمال تحریم ها علیه این کشور رویکرد «تحمل صفر» اتخاذ می کند. کاخ سفید از کشورها خواسته تا ماه نوامبر واردات نفت از ایران را به کلی متوقف کنند و اگر چنین اتفاقی روی دهد، می توان منتظر افزایش قیمت نفت خام و بنزین در آمریکا بود. ریچارد نفیو، محقق ارشد در مرکز سیاست های انرژی جهان در دانشگاه کلمبیا در این باره گفت: «اگر ترامپ می خواهد 2.4 میلیون بشکه در روز از نفت موجود در بازارهای جهانی بکاهد و در عین حال قیمت را در بازار ثابت نگه دارد یا حتی کاهش دهد، عملا می خواهد در دو جهت کاملا متفاوت قدم بردارد.» نفیو که مسئولیت سیاست های تحریم در وزارت امور خارجه در دولت باراک اوباما را بر عهده داشت، افزود: «من از اینکه ظرفیت مازاد کافی برای جبران (حذف نفت ایران) وجود دارد یا خیر، اطلاعی ندارم. تنها راه برای حل این مساله افزایش قیمت هاست. این یک عملیات ساده ریاضی است.»

ایران سومین تولید کننده بزرگ نفت در اوپک است و از زمان لغو تحریم ها در سال 2016، روزانه حدود 2.4 میلیون بشکه نفت به فروش می رساند که بیش از 2 درصد از نفت مصرفی جهان است. از 26 ژوئن که دولت ترامپ به طور رسمی از سیاست «تحمل صفر» در قبال ایران سخن گفته قیمت نفت خام برنت که یک شاخص بین المللی محسوب می شود، از بشکه ای 74 به 77 دلار افزایش یافته و شاخص قیمت نفت آمریکا هم از 66 به 74 دلار رسیده است. میانگین قیمت بنزین در آمریکا روز جمعه به 2.87 دلار رسید و این در حالی بود که قیمت بنزین در روز استقلال آمریکا (4 جولای) به بالاترین میزان در چهار سال گذشته رسیده بود.

کارشناسان می گویند سیاست تحمل صفر کاخ سفید سبب شده بازار نفت در انتظار بدترین ها باشد و به همین دلیل است که قیمت نفت خام روندی افزایشی دارد و انتظار می رود قیمت بنزین هم همینطور باشد. سارا لادیسلاو، مدیر برنامه انرژی و امنیت ملی در مرکز مطالعات بین المللی و راهبردی گفت: «آنچه سبب شده قیمت نفت روندی صعودی داشته باشد، این احساس است که آنچه دولت ترامپ قصد حذف آن از بازار را دارد، عملا همه چیز است.»

خشم ترامپ متوجه اوپک و عضو ارشد آن یعنی عربستان سعودی شده و این کشور را وادار ساخته با افزایش تولیدات نفت خود به میزان یک میلیون بشکه نفت در روز موافقت و کسری تولیدات در دیگر نقاط جهان را جبران کند. اما ترامپ همچنان می گوید اوپک به اندازه کافی تلاش نمی کند و انتظار دارد کارتل نفتی جهان برای جایگزینی نفت صادراتی ایران کاری انجام دهد. جوزف مک مونیگل، رئیس شرکت مشاوره آبراهام گروپ و از کارکنان ارشد وزارت انرژی آمریکا در دوران جورج دابلیو بوش در این باره گفت: «او بر درآمد نفتی ایران تمرکز کرده تا بتواند اهرم فشاری به دست آورد تا یا توافق هسته ای جدیدی به دست آورد یا آنها را تحت فشار بگذارد که رفتارشان را عوض کنند. او انتظار دارد که عربستان سعودی و دیگر کشورهای عربی حاشیه خلیج فارس که از سیاست خارجی او در قبال ایران حمایت می کنند، از افزایش قیمت بنزین در آمریکا در نتیجه این سیاست گذاری ممانعت کنند. از نظر سیاسی او می خواهد بر مشکل سرپوش بگذارد.» لادیسلاو افزود: «آنچه رئیس جمهوری سعی دارد انجام دهد زندگی در جهانی است که اولویت هایش اولویت های جهان باشد و اکنون اولویت او کاهش نفت ایران در بازار و یافتن راهی برای پایین نگه داشتن قیمت هاست.»

یک مساله که سبب اندک آرامشی در بازار نفت شده این بوده که عربستان سعودی در ماه مه با افزایش تولیدات خود به میزان 458 هزار بشکه در روز، آن را به 10.5 میلیون بشکه رسانده است و انتظار می رود این ارقام در ماه جولای بالاتر روند. مک مونیگل گفت: «فکر می کنم در ماه جولای یک رقم شوکه کننده تولیدات، نزدیک به 11 میلیون را شاهد باشیم. زمانی که بازار چنین رقمی را ببیند، همه چیز حل می شود.»

اتفاق دیگر این است که جهان همان طور که ترامپ خواسته حقیقتا از خرید نفت صادراتی ایران خودداری کند. تحلیلگران می گویند گرفتن نفت ایران از چین از دیگر کشورها دشوارتر خواهد بود و حتی این امکان وجود دارد که پکن در نبود دیگر مشتریان به لطف واشنگتن، در صدد تخفیف گرفتن از تهران برآید.

مساله سوم به توانایی کشورها برای جبران نفت ایران مربوط می شود. آژانس بین المللی انرژی اعلام کرده امارات متحده عربی، کویت، عراق، روسیه و عربستان سعودی می توانند حذف ایران از چرخه تامین نفت را جبران کنند. اینکه آمریکا بتواند به تنهایی کار زیادی در این زمینه انجام دهد، غیر محتمل است. آمریکا تولیدات نفت قابل توجهی دارد، اما تحلیلگران می گویند که این تولیدات به دلیل محدودیت های خط لوله در تگزاس و نیو مکزیکو بسیار کمتر از نفت مورد نیاز برای جبران حذف ایران از بازار است. نفیو گفت: «شیل هم احتمالا نمی تواند کمک چندانی کند. آمریکا مثل عربستان نیست که تولید نفت در آن به آسانی متوقف و از سر گرفته شود. این مساله زمان بر خواهد بود و ترامپ نمی خواهد منتظر بماند.»

منبع: واشنگتن اکزماینر / مترجم: طلا تسلیمی