چرا روسیه و سوریه نامی از ایران و حزب الله نمی‌برند؟

دیپلماسی ایرانی: اولین خبرها درباره بازپس گیری دوباره تدمر سوریه از دست داعش روز پنج شنبه گذشته از زبان سرگئی شویگو، وزیر دفاع روسیه اعلام شد که به ولادیمیر پوتین، رئیس جمهوری روسیه ابلاغ کرد که نیروهای سوری شهر تدمر را با حمایت هوایی روسیه پس گرفته اند، در حالی که چند ساعت قبل از آن دولت سوریه بیانیه ای را صادر کرده بود که در آن بازپس گیری شهر را اعلام کرده و از روسیه برای این حمایت تشکر کرده بود. دو طرف روسی و سوری هر دو عمدا هیچ اشاره ای به کمک های ایران و حزب الله در این باره نکردند. بعدا، وزارت دفاع روسیه اعلام کرد که این مشاوران روس بودند که کار طرح ریزی و نظارت بر عملیات بازپس گیری تدمر را انجام دادند که روشن است می خواهد پیامی به طرف های مختلف برساند. هم زمان اعلام شد که جنگنده های روسی نزدیک به 2300 هدف از تروریست ها را ویران کرده اند. این دستاورد بدون حمایت روسیه و طرح ریزی آن برای بازپس گیری شهری که قبلا پس گرفته شده بود اما بعدا نیروهای حکومتی از دست داده بودند، امکان پذیر به نظر نمی رسد. بازپس گیری تدمر به اسم روسیه به معنای احیای هیبت روسیه است که در موقع سقوط دوباره تدمر در داخل روسیه بیش از خارج از آن به لرزه در آمده بود، به عبارتی می توان گفت که بازپس گیری تدمر به نوعی انتقام شخصی از داعشی بود که توانسته بود بعد از آزادسازی آن توسط روسیه دوباره بر آن مسلط شود.

مساله دیگری نیز در این میان وجود دارد که نمی توان نسبت به آن بی توجه بود. به نظر می رسد، آن طور که دیپلمات های پیگیر دنبال می کنند، خودداری از نام بردن ایران به صورت علنی، به تصمیمی که برای آتش بس در اواخر دسامبر گذشته به شورای امنیت داده شده و قرار است روسیه و ترکیه ناظر بر آن باشند، بر می گردد. خودداری از آوردن نام ایران به نظر می رسد به این اعتبار صورت گرفته است که ترکیه و ایران در کنار روسیه تضمین کنندگان آتش بس هستند، در حالی که در شورای امنیت توافق شده است که آتش بس زیر نظر روسیه و ترکیه انجام می شود.

نکته ای که باعث می شود دیپلمات ها بر سر موضوع بازپس گیری دوباره تدمر درنگ کنند، زمان اجرای آن است که فردای وتوی روسیه و چین در شورای امنیت بر سر تحریم حکومت سوریه که ادعا می شود سه بار از سلاح شیمیایی استفاده کرده است، انجام دادند. همچنین در همان زمان مذاکرات ژنو میان نمایندگان حکومت با مخالفان جریان داشت که پیشرفت ملموسی در آن حاصل نشد. حکومت سوریه اصرار دارد که مبارزه با تروریسم همچنان در اولویت باشد.

بیرون راندن دوباره داعش از شهر تدمر، بارزترین عنوانی است که مسکو برای موفقیت خود در جنگ با تروریسم با همکاری حکومت سوریه اعلام می کند، مسکو به این ترتیب گمان می کند که می تواند کار شورای امنیت علیه سوریه را تعطیل کند و هیچ کس نمی تواند به آن در دفاع از حکومت سوریه در بازپس گیری شهر باستانی تدمر که از ارزش بالایی در جامعه جهانی برخودار است، اعتراض کند.

جنگ با تروریسم از نگاه محافظه کاران مشروعیت لازم به حکومت می دهد تا بتواند قدرت از دست رفته خود را احیا کند، بر این اساس که تنها اوست که قادر است از ویرانی ای که داعش در این شهر مرتکب شده، جلوگیری کند. می توان از قدرت این برگه در دست حکومت سوریه کاست برای این که می توان گفت او برای رسیدن به این موقعیت روی حمایت روسیه حساب کرده و بنابراین مجبور است در تمامی مراحل پیش رو پاسخگوی روسیه باشد.

درباره خودداری روسیه از گفتن نام ایران و حزب الله در بازپس گیری تدمر، دیپلمات های پیگیر می گویند که این مساله چیز غریبی نیست برای این که روسیه خود را بازیگر اصلی در سوریه می بیند، و جامعه جهانی نقش روسیه را در حل بحران سوریه و مسائل مرتبط با آن به رسمیت شناخته است. حتی مذاکرات اخیر ژنو در خارج از چارچوب جامعه بین المللی انجام گرفت و در راستای توافق روسیه با ترکیه و ایران که به مذاکرات آستانه انجامید، بود که در حقیقت مقدمه برگزاری نشست ژنو شد. بر کسی پوشیده نیست که فشارهای روسیه به حکومت سوریه در هفته های اخیر سبب شد تا حکومت پرونده انتقال سیاسی را بپذیرد و حاضر شود در پشت میز مذاکره بر سر آن مذاکره کند. با این حال دیپلمات ها می گویند منتظر واکنش ایران هستند. ایرانی ها چندی پیش وقتی که در توافق آتش بس تنها با روسیه و ترکیه توافق شد و نامی از ایران نیامد، زبان به انتقاد گشودند در حالی که از ابتدا شریک در آتش بس بودند.

شبکه المنار، وابسته به حزب الله تصاویری را پخش کرد که نشان می داد نیروهایش در ارتفاعات نزدیک به تدمر حضور دارند و بخشی از پیشروی هایی هستند که حکومت می گوید به دست آمده است، در حالی که حکومت سوریه هیچ اشاره ای به نام حزب الله نکرد و تنها به روسیه اشاره کرد. ناظران می پرسند که آیا دیدگاه های متفاوت روسیه و ایران زیر سایه انحصارطلبی روس ها در صحنه سوریه نشان دهنده اختلافات بسیاری است که می گویند دو طرف دارند یا این که در چارچوب استراتژی بهود وجهه حکومت سوریه است تا نزد کشورهای عربی مقبولیت بیشتری بیابد و وانمود کند که در آغوش روسیه نه ایران؟ به عبارت دیگر آیا این رفتارها تلاش هایی در چارچوب بازگرداندن کرسی سوریه در نشست اتحادیه عرب به حکومت اسد است که قرار است به زودی برگزار شود؟ آیا می خواهند به نوعی وانمود کنند که نفوذ ایران کاهش یافته است؟ ناظران می گویند به دلایل مختلف چنین چیزی در وضعیت فعلی بعید است، حداقل در مرحله فعلی نشانه های قابل قبولی وجود ندارد که ثابت کند که ایران به این آسانی ها و با ثمن بخس فروخته شده باشد. اما بار دیگر نشان می دهد که حجم تضمین های روسیه چقدر بالاست و تا چه اندازه برای موفقیت مسیری که برای رسیدن به راه حلی در سوریه مناسب می بیند، درگیر شده است.  

منبع: النهار / ترجمه: علی موسوی خلخالی