منتقدان برجام درک درستی از آن ندارند

نویسنده: جرمی برنستین

دیپلماسی ایرانی: هفته گذشته در تازه ترین دور سنگ اندازی ها در مسیر اجرای «برنامه جامع اقدام مشترک» (برجام) که ماه اکتبر به سرانجام رسید، چند سناتور جمهوری خواه در جلسه استماع مجلس نمایندگان آمریکا دولت باراک اوباما را به دروغگویی متهم کردند. این بخشی از تلاش های چند ماه اخیر نمایندگان کنگره و دونالد ترامپ، نامزد پیشتاز جمهوری خواهان، برای ایجاد شک و تردید درباره توافق هسته ای ایران و کشورهای ۱+۵ و تضعیف اجرای این توافق است. اما این انتقاد ها، هیچ یک به این پرسش اساسی پاسخ نمی دهند که «واقعا دستاورد توافق هسته ای چه بوده است؟ و نتایج کوتاه مدت بالقوه آن چیست؟»

دونالد ترامپ (با اظهار نظرهای جنجالی خود) نشان داده است که تقریبا هیچ درکی از برنامه جامع اقدام مشترک ندارد. از نظر او برجام یک قرارداد مالی بد است که ما (آمریکایی ها) بر اساس آن به ایرانیان ۱۵۰ میلیارد دلار پول داده ایم و در مقابل هیچ چیز نگرفته ایم . در واقع، ما ۱۵۰ میلیارد دلاری که از ایرانی ها ضبط کرده بودیم را به آنان بازگرداندیم. از طرف دیگر، منتقدان در کنگره می گویند که هیچ چیز از جنبه های فنی و تکنیکی این توافق نمی دانند اما این توافق (هر چه که هست) نباید چیز خوبی باشد چرا که یک طرف آن ایران است.

واقعیت این است که از به سرانجام رسیدن توافق آنقدر گذشته که فردی بتواند درباره چگونگی به ثمر رسیدن و نتایج آن برای طرفین ارزیابی (درست و منطقی) داشته باشد. برای مثال، بیست و ششم فوریه آژانس بین المللی انرژی اتمی (IAEA) گزارش خود را درباره فعالیت های هسته ای ایران منتشر کرد. گزارشی که در آن ذکر شده بود ایران به تعهدات هسته ای خود در توافق کاملا متعهد بوده است. به همین دلیل به اعتقاد شخص من، توافق هسته ای با وجود برخی نقاط ضعف، بسیار موفق تر از آنچه که انتظار داشتیم، بوده است. ایران در اوج فعالیت های هسته ای خود ۱۸ هزار سانتریفیوژ فعال داشت و این تعداد اکنون به ۵ هزار سانتریفیوژ رسیده که می تواند مقادیر بسیار کمتری اورانیوم را غنی کند. این در حالی است که ساخت مدل های پیشرفته سانتریفیوژ متوقف شده است.

همچنین در برجام ذکر شده است فعالیت های هسته ای ایرانیان تا ۱۵ سال آینده محدود خواهد شد و ایرانیان تنها می توانند ۳۰۰ کیلوگرم اورانیوم غنی شده در اختیار داشته باشند این در حالی است که در زمان امضای توافق هسته ای، ایرانیان بیش از ۱۶ هزار کیلوگرم اورانیوم غنی شده در اختیار داشتند. پس از اجرایی شدن توافق بود که ۲۸ سپتامبر یک کشتی روسی ۱۱ هزار تن از این اورانیوم غنی شده را از ایران خارج کرد. (مساله ای که دونالد ترامپ تقریبا هیچ واکنشی به آن نشان نداد.) ترامپ در توئیتر خود در واکنش به این بخش از توافق برجام تنها گفته بود: «توافق با ایران یک فاجعه است. چرا ما نباید اورانیومی را که ایرانیان به روسیه فرستادند، دریافت می کردیم.» این سخنان ترامپ نشان می دهد که او تقریبا هیچ چیز درباره مسائل فنی چون کیفیت و نوع اورانیومی که از ایران به روسیه ارسال شده، هیچ اطلاعاتی ندارد.

برجام همچنین باعث شد که تنها دلیل ایرانیان برای تولید اورانیوم غنی شده ۲۰ درصدی از میان برود. ایرانیان بار ها در چند سال گذشته اعلام کرده بودند که تولید اورانیوم ۲۰ درصدی برای تامین سوخت راکتور کوچک تحقیقاتی تهران ضروری است، اما اکنون اورانیوم کافی را برای تامین سوخت این نیروگاه تا مدت های مدیدی در اختیار دارند. در مجموع برخلاف منتقدان توافق هسته ای ایران، من معتقدم که بدون برجام ما شاید باید همچنان نگران برنامه های هسته ای ایران می بودیم.

منبع: نیویورک دیلی/ ترجمه: تحریریه دیپلماسی ایرانی/ ۳۰