پهپاد عجیب «جیو تیان» (Jiu Tian) یا «آسمان بلند» چین

دیپلماسی ایرانی: «جیو تیان» یکی از جدیدترین پیشرفت‌های نظامی چین است که توجه رسانه‌های بین‌المللی را به خود جلب کرده است. این پهپاد عظیم‌الجثه با قابلیت حمل و رهاسازی همزمان تا ۱۰۰ پهپاد کوچک‌تر، از جمله پهپادهای انتحاری، قرار است در ژوئن ۲۰۲۵ اولین پرواز آزمایشی خود را انجام دهد.

ویژگی‌های فنی پهپاد جیو تیان

جیو تیان یک پهپاد فوق‌ارتفاع (High-Altitude Long-Endurance) است که به پرواز در ارتفاع ۱۵ کیلومتری و با برد عملیاتی ۷۰۰۰ کیلومتر را قادر است. این برد گسترده امکان پوشش مناطق وسیع جغرافیایی، از جمله بخش‌های دوردست اقیانوس آرام، را فراهم می‌کند. این پهپاد با وزن برخاست حداکثر ۱۶ تن، قادر به حمل ۶ تن مهمات و تجهیزات، از جمله موشک‌های کروز، موشک‌های هوا به هوا و پهپادهای کوچک‌تر است.

جیو تیان می‌تواند تا ۱۰۰ پهپاد کوچک‌تر، از جمله پهپادهای انتحاری (Loitering Munitions)، را حمل و به صورت همزمان رهاسازی کند. این ویژگی به آن امکان می‌دهد تا به‌عنوان یک پلتفرم چندمنظوره برای عملیات‌های تهاجمی، شناسایی و جنگ الکترونیک عمل کند. پهپادهای کوچک‌تر می‌توانند برای حملات دقیق، جمع‌آوری اطلاعات یا مختل کردن سامانه‌های دفاعی دشمن استفاده شوند.

این پهپاد قادر است تا ۱۲ ساعت در آسمان باقی بماند، که این ویژگی آن را برای مأموریت‌های طولانی‌مدت، از جمله نظارت بر مناطق استراتژیک یا پشتیبانی از عملیات‌های گسترده، مناسب می‌سازد.

جیو تیان با طول بال ۲۵ متر (حدود ۸۲ فوت)، یکی از بزرگ‌ترین پهپادهای بدون سرنشین جهان محسوب می‌شود. طراحی آن برای پرواز در ارتفاعات بالا و انجام مأموریت‌های پیچیده بهینه شده است.

نقش در تغییر معادلات ژئوپلیتیکی و موازنه قدرت نظامی

جیو تیان با توانایی‌های منحصربه‌فرد خود، به چین امکان می‌دهد تا حضور نظامی خود را در مناطق استراتژیک، به‌ویژه در دریای چین جنوبی و اقیانوس آرام، تقویت کند. برد ۷هزار کیلومتری این پهپاد به آن اجازه می‌دهد تا به مناطقی مانند گوام، که میزبان پایگاه‌های نظامی ایالات متحده است، دسترسی داشته باشد. این موضوع می‌تواند موازنه قدرت در منطقه هند-آرام را به نفع چین تغییر دهد.

توانایی جیو تیان در رهاسازی همزمان ۱۰۰ پهپاد کوچک‌تر، امکان اجرای عملیات‌های شبکه‌محور (Network-Centric Warfare)  را فراهم می‌کند. این پهپادها می‌توانند به صورت هماهنگ برای حملات اشباع‌کننده (Swarm Attacks)  علیه اهداف نظامی، مانند ناوهای جنگی، پایگاه‌های هوایی یا سامانه‌های دفاع موشکی، عمل کنند. این نوع عملیات، که بر اساس فناوری‌های پیشرفته هوش مصنوعی و ارتباطات عمل می‌کند، می‌تواند سامانه‌های دفاعی دشمن را تحت فشار قرار دهد و اثربخشی آن‌ها را کاهش دهد.

تأثیر بر رقابت تسلیحاتی جهانی

معرفی جیو تیان نشان‌دهنده سرمایه‌گذاری سنگین چین در فناوری‌های بدون سرنشین و هوش مصنوعی است. این پیشرفت می‌تواند رقابت تسلیحاتی در حوزه پهپادها را تشدید کند، به‌ویژه با ایالات متحده که خود در حال توسعه فناوری‌های مشابه، مانند پهپادهای همراه  (Loyal Wingman)است. این رقابت ممکن است سایر کشورها را نیز به سرمایه‌گذاری در فناوری‌های مشابه وادارد، که به نوبه خود می‌تواند موازنه قدرت جهانی را تحت تأثیر قرار دهد.

چالش‌های ژئوپلیتیکی

استقرار این پهپاد می‌تواند تنش‌ها را در مناطقی مانند تایوان، دریای چین جنوبی و شبه‌جزیره کره افزایش دهد. به عنوان مثال، توانایی جیو تیان در انجام عملیات شناسایی و تهاجمی در نزدیکی تایوان می‌تواند فشار نظامی و سیاسی چین بر این جزیره را افزایش دهد. همچنین، این پهپاد می‌تواند به عنوان ابزاری برای نمایش قدرت در برابر رقبای منطقه‌ای مانند ژاپن و هند عمل کند.

بازتاب‌های رسانه‌ای و واکنش‌های بین‌المللی

برخی رسانه‌های غربی، مانند نیویورک‌پست، به تمسخر طراحی ظاهری جیو تیان پرداخته‌اند و آن را به دلیل شباهت به هواپیماهای سنتی مورد انتقاد قرار داده‌اند. با این حال، اکثر تحلیل‌های رسانه‌ای بر پتانسیل این پهپاد برای تغییر معادلات نظامی تأکید دارند. به عنوان مثال، وب‌سایت Interesting Engineering آن را به‌عنوان یک نقطه عطف در فناوری پهپادها توصیف کرده و هشدار داده است که توانایی‌های آن می‌تواند چالش‌های جدیدی برای رقبای چین ایجاد کند.

پهپاد جیو تیان نمایانگر گامی بزرگ در توانمندی‌های نظامی چین است که نه تنها قدرت تهاجمی و شناسایی این کشور را تقویت می‌کند، بلکه پیامدهای گسترده‌ای برای ژئوپلیتیک جهانی دارد. این پهپاد با قابلیت‌های بی‌سابقه خود، از جمله برد طولانی، مداومت پروازی بالا و توانایی حمل تعداد زیادی پهپاد کوچک‌تر، می‌تواند به ابزاری کلیدی برای برتری در جنگ‌های مدرن تبدیل شود. با این حال، استقرار این فناوری ممکن است تنش‌های منطقه‌ای و جهانی را تشدید کند و به یک رقابت تسلیحاتی جدید دامن بزند. در حالی که اولین پرواز آزمایشی این پهپاد هنوز انجام نشده، معرفی آن نشانه‌ای از جاه‌طلبی‌های چین برای تثبیت جایگاه خود به‌عنوان یک قدرت نظامی پیشرو در قرن بیست‌ویکم است./هوش مصنوعی و سیاست خارجی