آیا نزدیکی به ایران ترکیه را به سوریه می کشاند؟

از آنجا که آنکارا در تغییر مواضع سیاسی خود در جایی که منافع ترکیه ایجاب می کند، تردیدی به خود راه نمی دهد، پیش بینی می شود که به زودی یکی از مقامات ارشد این کشور به سوریه سفر کند.

به گزارش خبرگزاری فارس، «عبدالباری عطوان» سرمقاله نویس سابق روزنامه فرامنطقه ای «القدس العربی»، در مقاله ای به بررسی این مسئله پرداخته که آیا نزدیکی ترکیه به ایران، زمینه را برای سفر قریب الوقوع اردوغان به سوریه فراهم خواهد ساخت؟

وی در این مقاله با اشاره به اینکه طی 24 ماه گذشته، تغییر و تحولات متعددی در خاورمیانه روی داد، نوشت: در نوامبر 2011، تهران از تصمیم ترکیه مبنی بر میزبانی برای سامانه موشکی ناتو در حمایت از اسرائیل خشمگین شد و اعلام کرد که در صورت هرگونه حمله خارجی به ایران، این کشور ترکیه را با موشک هدف قرار خواهد داد.

در اکتبر 2012، جنگنده های ترکیه  یک هواپیمای غیرنظامی سوریه را به دلیل مشکوک بودن به حمل سلاح روسی مورد تعرض قرار دادند. این هواپیما از مسکو عازم سوریه بود که چند ساعتی در خاک ترکیه به اجبار متوقف شد و سپس به سوی سوریه پرواز کرد. این اقدام نیز مسکو و «ولادیمیر پوتین» را خشمگین کرد.

در ابتدای بحران سوریه، ترکیه بیش از هر طرف دیگری جنجال سازی می کرد و از معارضان سوری که با رژیم حاکم در این کشور می جنگیدند حمایت می کرد و علیه دولت های حامی دمشق مانند ایران، عراق و حزب الله لبنان موضع می گرفت.

عطوان نوشت: ترکیه از هفته گذشته تغییراتی در رویکردها و عملکردهایش ایجاد کرد و تلاش کرد تا به تحولات منطقه ای نگاهی داشته باشد و از نظر دیپلماتیک در روند سیاسی خود در مسئله سوریه تغییر بزرگی ایجاد کرد تا جایی که تعجب همپیمانان عرب خود یعنی قطر و عربستان را برانگیخت.

رجب طیب اردوغان نخست وزیر ترکیه، هفته گذشته در راس یک هیئت بلندپایه به همراه «احمد داوود اوغلو» وزیر خارجه اش و «تانر یلدیز» وزیر انرژی، تحت عنوان مشارکت در نشست های شورای عالی ترکی – روسی و به منظور تعمیق همکاری های دوجانبه به مسکو رفت.

در ابتدای این نشست، اردوغان از میزبان روسی اش با اشاره به اهمال اتحادیه اروپا در مسئله عضویت ترکیه در این اتحادیه خواست تا به ترکیه در نشست سازمان همکاری های شانگهای کرسی دهد و در مقابل پوتین نیز از ترکیه خواست تا بر معارضان سوری به منظور شرکت در نشست آینده ژنو2، فشار آورد.

این نویسنده در ادامه به از بین رفتن پافشاری های ترکیه برای برکناری «بشار اسد» و تاکیدش بر اینکه برکناری اسد یک شرط غیرقابل مذاکره در هر نوع سازشی است، اشاره می کند و می نویسد اردوغان پیش از این می گفت که برگزاری کنفرانس ژنو نوعی زمان دهی به رژیم سوریه است.

در این مقاله همچنین آمده است؛ چهارشنبه گذشته، داوود اوغلو برای دیدار با همتای ایرانی اش «محمد جواد ظریف» وارد تهران شد و در دیدار دو وزیر لبخندهای متعدد رد و بدل می شد و در کنفرانس خبری مشترکشان اعلام کردند که دو کشور برای حل و فصل بحران سوریه و پایان دادن به حمام خون به راه افتاده در این کشور، همکاری خواهند کرد. دو وزیر همچنین خواستار آتش بس پیش از برگزاری نشست ژنو 2 و پایبندی به تلاش همسو برای متقاعدکردن معارضان و دولت به این مسئله شدند.

داوود اوغلو همچنین با «حسن روحانی» رئیس جمهور جدید ایران دیدار کرد و روحانی برای سفر به آنکارا طی ماه آینده اعلام آمادگی کرد. این امر بیانگر تغییر بزرگ در رویکرد رهبران ترکیه است.

مواضع اردوغان علیه سوریه به او این امکان را داد که دوستان قدرتمندی را در اوایل بحران سوریه برای خود جمع کند اما این دوستان، یکی پس از دیگری دور او را خالی کردند. آمریکا و اروپا از سیاست خود مبنی بر مقابله با ایران و سوریه صرف نظر کردند و در مواضع خود تجدیدنظر کردند و ترجیح دادند به ایران نزدیک شوند و ائتلاف های جدیدی در منطقه ایجاد کنند. حمایت اردوغان از «محمد مرسی» رئیس جمهور برکناری مصر، موجب شد تا او حمایت کشورهای حوزه خلیج [فارس] به استثنای قطر را از دست دهد.

در سایه چنین تحولاتی، بعید نیست که آنکارا از مواضع تند خود که در اوایل بحران سوریه می گرفت، بازگردد و در پی ائتلاف های جدید و ایجاد امنیت داخلی بیشتر و حمایت از مرزهای خود باشد.

در کنار دیدارهای صورت گرفته میان مقامات ترکیه با روسیه و ایران، آنکارا یک توافقنامه موشکی با چین امضا کرد و از طرف دیگر داوود اوغلو دو هفته پیش به بغداد سفر کرد و همه اینها به معنای موفقیت بزرگ دیپلماسی روسیه در مسئله سوریه است.

اردوغان دارای شخصیتی پراگماتیک است که طی 10 سال گذشته حکومتش ثابت کرده که در صورتی که پای منافع کشورش در میان باشد در تغییر مواضعش تردیدی به خود راه نمی دهد. لذا زمانی که در دقیقه 90 متوجه شد که کشورش در نشست ژنو 2 و در منطقه در حاشیه قرار خواهد گرفت، با تمام وجود خود را به قلب معادله ای جدید انداخت تا نقش یک بازیگر منطقه ای قوی را ایفا کند.

تنها چند روز از سفر داوود اوغلو به تهران، سفیر ایران در آنکارا گفت که کشورش آمادگی دارد برای بهبود روابط میان ترکیه و سوریه میانجیگری کند و سطح این روابط را به مانند گذشته برساند. لذا ما بعید نمی دانیم که داوود اوغلو و حتی اردوغان، چمدانهای خود را طی هفته های آینده برای سفر به دمشق و دیدار با اسد ببندند.

نظریه آنکارا در به صفر رساندن مشکلات به نظریه به صفر رساندن دوستان تبدیل شده و دلیل آن نحوه برخورد ترکیه در بحران سوریه، افتادن در دام کشورهای حوزه خلیج [فارس] و حساب و کتاب های غیردقیق در سیاست های آنهاست که اردوغان را بر آن داشت که مستقیما و شخصا به اسد حمله کند و همین امر برای بسیاری ناگهانی بود.