لحن روحانی تندتر از انتظار غرب بود

دیپلماسی ایرانی: سرانجام سخنرانی که همه منتظر آن بودند انجام شد و باراک اوباما، رئیس جمهور آمریکا و حسن روحانی، رئیس جمهور جدید ایران در نوبت صبح و بعد از ظهر سه شنبه در مجمع عمومی سازمان ملل، با جامعه جهانی سخن گفتند. اوباما برای نخستین بار در این سخنرانی تاکید کرد به دنبال تغییر رژیم در ایران نیست و به حق بهره مندی تهران از انرژی صلح آمیز هسته ای اشاره کرد. در مقابل رئیس جمهور ایران نیز برای نخستین بار زمانی که به ظلم های روا داشته شده بر ایران و دیگر کشورها اشاره می کرد، به طور مستقیم از اسرائیل و آمریکا نام نبرد. با این حال رسانه های غربی در گزارش های خود مدعی شدند لحن روحانی تندتر از آن چیزی بوده که انتظار می رفته و در مقابل اوباما لحن ملایم تری داشته است. هرچند هر دو رئیس جمهور خاطرنشان کردند به دنبال دیپلماسی برای خروج از بن بست هسته ای ایران هستند، سخنرانی آنها از شکاف هایی را به تصویر کشید که همچنان هرگونه توافقی را تهدید می کند. اوباما و روحانی تاکید کردند که هر دو به دنبال مصالحه بر سر موضوعی هستند که بیش از یک دهه است، دیپلمات ها را با خود مشغول کرده است. اوباما گفت راه دیپلماسی باید آزموده شود و روحانی نیز گفت ایران برای تعامل فوری با جامعه بین المللی آماده است.

روزنامه لس آنجلس تایمز در این زمینه می نویسد: در مجمع عمومی سازمان ملل هر دو رئیس جمهور گفتند که به دنبال توافق هستند اما روحانی به طور غیر قابل انتظاری یک سخنرانی تند ایراد کرد. به گزارش این روزنامه آمریکایی، روحانی به حساسیت های غرب اشاره ای نکرد و این درحالی بود که دیپلمات ها انتظار داشتند در نشستی در این سطح، چنین رویکردی از سوی رئیس جمهور ایران دنبال شود. او ایالات متحده را به دلیل اعمال تحریم های اقتصادی علیه ایران ، استفاده از هواپیماهای بدون سرنشین برای هدف قرار دادن مردم بیگناه و تهدید به اقدام نظامی، مورد انتقاد قرار داد.

رئیس جمهور جدید ایران همچنین به ابراز تمایل علنی کاخ سفید برای ملاقات دو رئیس جمهور پاسخ نداد و برای چندمین بار ثابت کرد روسای جمهور ایران حتی از برخورد تصادفی با همتایان آمریکایی خود در حاشیه مجمع عمومی سازمان ملل، پرهیز دارند.

در همین حال اوباما نیز یادآور شد توافق بر سر مجادله هسته ای گامی بزرگ در راهی طولانی برای بهوبد روابط ایران با غرب است. این در حالی است که مقامات کاخ سفید می گویند بوته آزمون اصلی برای ایران، مذاکرات هسته ای روز پنجشنبه است، جایی که محمد جواد ظریف، وزیر خارجه ایران به همراه وزاری خارجه گروه 1+5، (آمریکا، انگلیس، فرانسه، چین، روسیه و آلمان) برای نخستین بار پس از روی کار آمدن دولت روحانی پای میز مذاکره می نشینند. این نشست از آن جهت حائز اهمیت است موجب می شود کری و ظریف پای یک میز مذاکره بنشینند اما همچنان سردی ناشی از خودداری روحانی از ملاقات با اوباما، فضای نیویورک را تحت تاثیر قرار داده است.

یک مقام کاخ سفید در این زمینه اظهار داشت: اوباما برای ملاقات با روحانی آمادگی داشت اما به نظر می رسد مقامات ایرانی با پیچیدگی های زیادی مواجه هستند. برخی مقامات آمریکایی نیز می گویند، روحانی 64 ساله از سوی تندروهای ایرانی برای ملاقات نکردن با اوباما تحت فشار قرار داشته است.

در این بین راه برای اوباما نیز چندان هموار نیست، چرا که او باید همواره به کنگره و تندروها اطمینان دهد که به سرعت به ایرن اعتماد نمی کند و بدون دستیابی به توافق در جهت لغو تحریم ها حرکت نخواهد کرد.

کلیف کاپچان، مقام سابق وزارت خارجه آمریکا می گوید: سخنرانی روحانی یک رویکرد حداقلی بود. او تحت فشار سیاست های داخلی قرار دارد و سخنرانی او شاید تندتر از آن چیزی بود که انتظارش را داشتیم.

گری سیمو، مشاور سابق اوباما نیز بر این باور است که سخنرانی روحانی ستیزه جویانه تر از آن چیزی بود که انتظار می رفت. این در حالی است که به گفته دیوید کورترایت، از موسسه بین المللی مطالعات صلح، سخنرانی اوباما پیام قوی آشتی را برای ایرانیان ارسال کرد. با این حال در پیامی ویدئویی که بین سخنرانی اوباما و روحانی منتشر شد، بنیامین نتانیاهو، نخست وزیر اسرائیل از سخنرانی اوباما استقبال و در مورد نیت ایران ابراز تردید کرد.

نیویورک تایمز در گزارش در خصوص سخنرانی روحانی نوشت: روحانی در سخنرانی که همه انتظارش را می کشیدند از درک و صبر سخن گفت. او از پیامد های ناشی از تحریم های غرب ابراز نارضایتی کرد و گفت سلاح هسته ای در ایران جایی ندارد. اما برخی گروهای حامی اسرائیل مدعی شدند که سخنرانی او آنگونه که انتظار می رفت، نبود و شبیه سخنرانی مقامات ایرانی در گذشته بود. برای مثال هرچند روحانی به طور مستقیم نام اسرائیل را بر زبان نیاورد اما مسائلی را که در مورد فلسطین مطرح کرد، یک اشاره مستقیم به اسرائیل بود.

المانیتور نیز گزارش داد، رئیس جمهور آمریکا یکی از مصالحه جویانه ترین پیام ها را برای ایران ارسال کرد و به طور مشخص گفت به دنبال تغییر رژیم در ایران نیست. بنابراین گزارش، هرچند اوباما و روحانی با یکدیگر ملاقات نکردند و سطح انتظارها را پایین آوردند، اما بر آشتی و مصالحه تاکید داشتند. با این حال قضاوت بهتر در مورد ایران زمانی انجام می شود که کری و ظریف در چارچوب نشست کروه 1+5، یکدیگر را ملاقات کنند.

المانیتور در زمینه دلیل عدم حضور کری در سالن محل سخنرانی روحانی باوجود اینکه ظریف در زمان سخنرانی اوباما در سالن حضور داشت، می نویسد، کری و سامانتا پاور، سفیر آمریکا در سازمان ملل در زمان سخنرانی روحانی برنامه ملاقات با سرگئی لاوروف، وزیر خارجه روسیه را داشته اند.

یک مقام عالی عضو هیات عراقی حاضر در نشست مجمع عمومی سازمان ملل در گفت و گو با المانیتور اظهار داشت: سخنرانی اوباما یک سخنرانی آشتی جویانه در مورد ایران بود و تضمین های زیادی در آن وجود داشت. اوباما گفت که ایران می تواند برنامه صلح آمیز هسته ای داشته باشد واشینگتن به دنبال تغییر رژیم در ایران نیست.

این درحالی است که اعضای کنگره می گویند روحانی یک فرصت را از دست داده و نتوانسته جدید ایران در استفاده از لحنی سازنده را به اثبات برساند. بنا بر ادعای آنها، روحانی در بخش قابل توجهی از سخنرانی اش همان جمله های همیشگی ایران را تکرار کرد که جمهوری اسلامی از آمریکا و متحدان اش شکایت دارد.

تحریریه دیپلماسی ایرانی / 10