جبران مافات فرانسه در مالی

دیپلماسی ایرانی: فرانسه همیشه از یک سیاست افریقایی برخوردار بوده است. این سیاست بعد از جنگ جهانی دوم و استقلال مستعمرات فرانسه تا به امروز وجود داشته است. سارکوزی رئیس جمهوری پیشین فرانسه که پدیده ای نوین در جامعه سیاسی فرانسه بود این سیاست را بهم زد و با بی اعتنایی به کشورهای افریقایی رهبران و مردم این کشورها را از خود رنجاند. فرانسوا اولاند، رئیس جمهوری فرانسه به محض استقرار در کاخ الیزه احیا سیاست افریقایی سنتی فرانسه را یکی از اولویت های سیاست خارجی خود برشمرد و قول داد با برقراری گفتگو و رفت و آمد به کشورهای افریقایی سیاست اشتباه سارکوزی را جبران نماید.

اخیرا نیروهای نظامی فرانسه به دعوت دولت مالی و برای برخورد با افراط گرایان تندرو اخیرا به این کشور لشکر کشی کردند. این موضوع تبعا بازتاب زیادی چه در سطح بین المللی و چه در داخل فرانسه داشته است. در این رابطه چند روز پیش ژان مارک ایرو نخست وزیر فرانسه مسئولان گروه های پارلمانی در مجلس و سنا را در نخست وزیری به حضور پذیرفت و در مورد جنگ مالی با آن ها گفتگو کرد. بر این اساس نخست وزیر فرانسه در پایان این نشست اعلام کرد که تمام گروه های سیاسی حمایت خود را از مداخله نظامی فرانسه در مالی اعلام کردند. متعاقبا رئیس دولت در مجلس ملی حاضر شد و با نمایندگان به گفتگو پرداخته و اهداف فرانسه از مداخله نظامی در مالی را تشریح کرد. از طرف دیگر، لوران فابیوس، وزیر امور خارجه نیز در همین خصوص جلسه ای با نمایندگان مجلس سنا برگزار نمود و اقدامات نیروهای فرانسه در عملیات نظامی با افراطیون این کشور را به بحث گذاشت.

رقابت فرانسه و امریکا

فرانسه تلاش زیادی دارد تا پایگاه های نظامی خود در آفریقا را حفظ کند و یکی از دلایل عملیات شتابزده و سرعت عمل فرانسه در مالی و مقابله با حملات اسلام گرایان در این کشور، وجود پایگاه های نظامی فرانسه در کشورهای اطراف مالی است. این در حالی است که فرانسه از قدرت عمل و پویایی آمریکایی ها در افریقا برخوردار نیست و لذا فرانسه مجبور است پایگاه های نظامی خود را فعال نگه دارد و از آن طریق سیاست افریقایی خود را پیش ببرد. بنابراین، در شرایط کنونی پایگاه فرانسه در چاد به عنوان یک برگ مهم در دستان فرانسه عمل می کند. آمریکایی ها با این که در سال های گذشته در منطقه ساحل سرمایه گذاری های فراوانی کرده اند و اهمیت این منطقه را خوب می فهمند ولی همواره در مسیر اعزام قوا و تامین امنیت منطقه از سوی نظامیان وابسته به سازمان اقتصادی غرب آفریقا مشکل آفرینی کرده اند. سوزان رایس سفیر آمریکا در سازمان ملل، در پاییز گذشته صراحتا اعلام کرده بود که طرح های فرانسه در سطح شورای امنیت برای این منطقه، طرح های بی فایده ای است. چرا که آمریکایی ها در سال های قبل 600 میلیون دلار برای آموزش نظامیان مالیایی هزینه کرده اند که استخدام نیروهای طوارق بخشی از این طرح بوده است. بنابریان رقابتی نانوشته و غیر علنی بین فرانسه و امریکا نیز وجود دارد و امریکا در راستای حضور بیشتر در قاره افریقا سعی دارد به برخی مناطق سنتی دیگر کشورهای از جمله مستعمرات سابق انگلیس و فرانسه در افریقا دست درازی کند و این امر طبعا موجب ناخشنودی فرانسه است.

فرانسه در مالی و مشارکت اروپایی ها

در ارتباط با ضرورت اقدام مداخله نظامی فرانسه در مالی، به نظر می رسد این اقدام خیلی مورد استقبال شرکای اروپایی فرانسه قرار نگرفته و فرانسه به میزان زیادی در این عملیات منزوی است. البته اکثریت کشورهای اروپایی از فرانسه در این عملیات رسما حمایت سیاسی خود را اعلام کرده اند، ولی این حمایت بیشتر جنبه سیاسی دارد و شرکای فرانسه مایل نیستند جان سربازان خود را برای این عملیات فرانسوی به خطر اندازند. این در حالی است انگلیس که همراه با فرانسه در اقدام نظامی علیه قذافی شرکت کرده بود، امروزه تغییر رویه داده و تصمیم گرفته است بطور مستقیم در عملیات نظامی در مالی شرکت نداشته باشد و فقط در حد پشتیبانی لجستیک از عملیات فرانسه حمایت کرده است. در همین رابطه، کشورهای جنوب اروپا به ویژه اسپانیا و ایتالیا که دارای امکانات نظامی قابل توجهی می باشند، نیز نشان دادند که فقط در سطح حمایت دیپلماتیک و فنی از عملیات فرانسه پشتیبانی می کنند. سایر کشورهای اروپایی نیز قطعا در حد و اندازه ای نیستند که بخواهند حمایت سیاسی نظامی درخوری از فرانسه بعمل آورند. بنابراین ما در عملیات اخیر فرانسه در مالی شاهد همبستگی مشترک اروپایی نیستیم.

به نظر می رسد شرکای اروپایی فرانسه با نوع عملکرد خود می خواهند به پاریس بفهمانند که اقدام نظامی فرانسه بیش از حد شتابزده می باشد، و فرانسه قبل از آن حداقل باید با آنها نیز مشورت می نمود. این کشورها در واقع می خواهند به فرانسه یادآوری کنند که در ماه سپتامبر برای این که بتواند قطعنامه ای در مورد مالی به تصویب شورای امنیت برساند، پنهانی متعهد شده بود که دست به اقدام نظامی سریع در این کشور بزند، اما پس از مدتی تغییر عقیده داد. آنچه که مسلم به نظر می رسد این است که فرانسه از پشتیبانی تمام عیار اتحادیه اروپایی برخوردار نیست و فقط یک حمایت ظاهری و سطحی را دریافت کرده است.

نگاه افکار عمومی در فرانسه

البته در داخل فرانسه مخالفت هایی نیز با این عملیات شده است. هفته نامه لوپوئن در مطلبی به واکنش ژان ماری لوپن، بنیانگذار حزب راست افراطی جبهه ملی در خصوص مداخله نظامی فرانسه در مالی پرداخته و می نویسد: از نگاه لوپن فرانسه با تسلیحاتی در مالی مواجه است که قبلا با چتر برای معارضین لیبی فرستاده بود. ما در دوره ریاست جمهوری سارکوزی و با حمایت حزب سوسیالیست، از شورشیان لیبی حتی در بعد نظامی به طرز قابل توجهی حمایت کردیم. این قضیه به نوعی مانند بومرنگ بوده (که به سوی ما برگشته) و اکنون ما با سلاح هایی روبرو هستیم که قبلا با چتر برای معارضین لیبی فرستاده بودیم. در قضیه سوریه نیز همین طور است. ما خواهان پیروزی جهادیون در سوریه هستیم و در مالی با جهادیون نبرد می کنیم. وقتی در این مورد با آن ها صحبت می کنیم به ما می گویند این ها اسلامگرایان میانه رو هستند و زمانی که این گروه ها به ما شلیک می کنند، می گویند آن ها جهادیون هستند. مساله فقط مساله زمان است وگرنه هر دو گروه یکی هستند.

ژان ماری لوپن رهبر معنوی جبهه ملی فرانسه، از اقدام نظامی فرانسه به تنهایی، انتقاد کرده و می گوید: ما احتمالا در این اقدام تنها خواهیم ماند. و تا اتحادیه اروپایی و یا متحدین افریقایی بخواهند بنفع ما عمل کنند، کار از کار خواهد گذشته و امیدواریم که تا آن موقع شرایط بیش تر روشن شود. البته همیشه معلوم نیست که کار با پیروزی نظامیان خاتمه یابد زیرا در هر جنگی خطری وجود دارد و در این خطرات نیز ممکن است برخی جان خود را از دست بدهند.

این در حالی است که خانم مارین لوپن رئیس کنونی جبهه ملی (دختر ژان ماری لوپن) گفته است، درگیر شدن نیروهای نظامی فرانسه در مالی می تواند سبب بی ثباتی گسترده منطقه و افزایش قدرت بنیادگرایان اسلامی شود. وی افزود: این مداخله نظامی مشروع می باشد اما مایل نیستم که این اقدام مسئولیت رهبران فرانسه در همدستی با بنیادگرایان اسلامی را کتمان نماید. اگر کمک یا مساعدت را نیز بتوان همدستی دانست، در این صورت ما ارتش بنیادگرایان اسلامی در لیبی را یاری رسانده و مساعدت کردیم همان گونه که اکنون در سوریه از طریق مداخلات قطر و عربستان سعودی چنین می کنیم.

در واقع این اظهار نظر صریح یکی از رهبران سیاسی فرانسه -که البته در انتخابات ریاست جمهوری بهار گذشته نیز در جایگاه سوم قرار گرفت- گویای بسیاری از مسائل است. در واقع فرانسه جایی که منافعش ایجاب کند از بنیادگرایان و اسلامیون حمایت می کند و جایی که منافعش ایجاب نکند با این گروه ها برخورد می کند. امروزه سیاست فرانسه در سوریه نیز در راستای همین راهبرد است و فرانسه با حمایت گسترده از مخالفین بشار اسد تلاش دارد دولت مورد نظر خود در سوریه را روی کار آورد.

بنابر اعلام شبکه تلویزیونی ب اف ام تی وی، هزینه عملیات نظامی فرانسه در مالی روزانه بالغ بر 400 هزار یورو می باشد. بر اساس این خبر که به نقل از کارشناسان بودجه ای دولت فرانسه مطرح شده، فرانسه در آینده می خواهد عملیات نظامی خود در مالی را گسترده تر کند و نیروهای خود را از 550 نفر به 2 هزار و 500 نفر افزایش دهد و در این چارچوب تعدادی هواپیمای جنگنده رافائل را به کمک هواپیماهای میراژ 2000 که در پایگاه های فرانسه در افریقا مستقر می باشند، ارسال کرده است. طولانی شدن مداخله نظامی فرانسه در مالی می تواند سطح انتقادات از دولت فرانسوا اولاند را بالا ببرد و چنانچه این جنگ تلفات زیادی از فرانسوی ها به همراه داشته باشد قطعا میزان این انتقادات باز هم بیشتر خواهد شد و دولت سوسیالیست فرانسه را با مشکلات عدیده ای چه در داخل کشور و چه در بین شرکای خود در اتحادیه اروپایی و چه در سطح بین الملل روبرو خواهد کرد. /14

انتشار اولیه: شنبه 30 دی 1391 / باز انتشار : سه شنبه 3 بهمن 1391