به نام مبارزه با تروریسم به کام قدرت طلبی سیاسی

دیپلماسی ایرانی: رسالت ما، مبارزه با شبه نظامیان افراطی در مالی است. این عبارتی است که از فرانسوا اولاند رئیس جمهور فرانسه و مقام های امریکایی و اروپایی این روزها بسیار می شنویم. استعمار نو سرباز کرده و این بار عنوان پرطمطراق مبارزه با جریان افراط را یدک می کشد.دولت مرکزی در مالی ادعا می کند که رسما از نیروهای فرانسوی برای دخالت در مناقشه با اسلام گرایان تندرو کمک خواسته است.این در حالی است که حرکت های نظامی فرانسه در کشورهای آفریقایی که آخرین نمونه بارز آن دخالت نظامی در لیبی برای سرنگونی دولت معمر قذافی بود، اخیرا شدت گرفته است. انگیزه های فرانسه از دخالت نظامی در مالی، فعال شدن این کشور در آفریقا، نگاه افکار عمومی در این کشور به ماجراجویی های نظامی فرانسه و تبعات این حرکت را با دکتر پیروز ایزدی، تحلیل گر مسائل اروپا بررسی کرده است:

انگیزه فرانسه از مداخله نظامی در مالی چیست؟

فرانسه به عنوان کشوری که تمایل دارد به عنوان یک قدرت جهانی نقش بازی کند و کشوری که از قدرت های استعماری سابق به ویژه در قاره افریقا به شمار می رود، هنوز قصد دارد نفوذ خود را در افریقا حفظ کند و به عنوان یک بازیگر مهم جهانی در صحنه بین الملل مطرح شود. از این نظر فرانسه خود را دارای این رسالت می داند که برای تحکیم نفوذ خود در این منطقه، گاهی اوقات دست به مداخلاتی در جهت تامین منافع خود نیز بزند.

این منافع هم می تواند منافع سیاسی و ژئوپلیتیک باشد و هم منافع اقتصادی. فرانسه می خواهد وجهه و نقش خود در معادلات بین المللی به عنوان یک قدرت جهانی تثبیت کند. از طرف دیگر مداخله نظامی فرانسه در مالی، منافع اقتصادی این کشور را تامین خواهد کرد. از این نظر که با این کار می تواند هم چنان از مواد اولیه و معادنی که در این کشور وجود دارد استفاده کند و سرمایه گذاری هایی انجام دهد. علاوه بر این فرانسه با این کار خود را به عنوان حامی و متحد دولت های افریقایی معرفی خواهد کرد.

وقتی شمال مالی به وسیله نیروهای اسلام گرای افراطی و در رابطه با القاعده تصرف شد، بیم آن می رفت که این نیروها بتوانند کل این کشور را اشغال کنند و حکومت مستقر در باماکو را سرنگون کنند. این اتفاق می توانست آثاری بر همسایگان مالی از جمله نیجر داشته باشد که این کشورها  نیز عمدتا جزو مستعمره های سابق فرانسه هستند. این اتفاق منجر به تضعیف جای پای فرانسه در این منطقه می شد.

با توجه به شرایط نامطلوب اقتصادی فرانسه، این اقدام تا چه اندازه مورد حمایت نیروهای داخلی این کشور قرار دارد؟

این اقدام در چارچوب مبارزه با تروریسم انجام شده و از حمایت کلیه جریان های سیاسی در داخل فرانسه خصوصا احزاب رقیب برخوردار است. در حال حاضر در صحنه سیاست داخلی فرانسه با توجه به این که سیاست های اقتصادی آقای اولاند و نیز سیاست های اجتماعی او در رابطه با ازدواج همجنسگرایان، سخت مورد حمله قرار دارد، این مسئله توانسته حمایت عمومی را جلب کند و مسائل داخلی را تا حدی تحت الشعاع قرار دهد.

به طور کلی به نظر می رسد فرانسه در مورد افریقا فعال شده است. دلیل این فعال شدن فرانسه چیست؟

احماع داخلی بر سر فعالیت در افریقا بخشی از مسئله است. اما فرانسه در حال حاضر در نقاط محدودی می تواند اعمال نفوذ کند و خود را به عنوان یک بازیگر عمده مطرح نماید. یکی از این نقاط افریقا است که پیوند های دیرینه ای با فرانسه داشته است. این جا، جایی است که فرانسه می تواند نمایش قدرت داشته باشد در صورتی که در مناطق دیگر تا حدود زیادی دست فرانسه بسته است.

کشورهای دیگر اروپایی مانند آلمان و انگلستان نیز از این اقدام فرانسه حمایت کرده اند. دلیل این حمایت چیست؟

این کشورها نیز در چارچوب مبارزه با تروریسم و جلوگیری از گسترش خطر القاعده و اسلام گرایی از این اقدام حمایت کرده اند. آن ها اهداف مشترکی را دنبال می کنند و به همین دلیل از دولت فرانسه حمایت کرده اند.

گروه های افراطی تهدید کرده اند که اقدامات تلافی جویانه در قلب پاریس انجام خواهند داد. فرانسه و کشورهای اروپایی از این جهت نگران نیستند؟

در فرانسه و سایر کشورهای اروپایی، در مناطقی مسلمانان مهاجر حضور دارند. این افراد مورد تبعیض واقع می شوند و از جامعه سرخورده و ناراضی هستند. این ها می توانند منبعی برای جذب در نیروهای رادیکال وابسته به گروه های افراطی از جمله القاعده باشند. از این منظر این ها می توانند به صورت بالقوه تهدیدات تروریستی در این کشورها باشند و امنیت این کشورها را به خطر اندازند. البته این که تا چه بتوانند موفق شوند، بحث دیگری است اما به صورت بالقوه این احتمال وجود دارد.

چه اسم این اقدام را مبارزه با تروریسم بگذاریم و چه کمک به دولت مالی، یک مداخله نظامی رخ داده که احتمال دارد منافع اقتصادی و سیاسی نیز همان طور که شما اشاره کردید وجود داشته باشد. آیا این یک شیوه نوین برای استعمار کشورهای ضعیف نیست؟

بعد از آن که استعمار کهن با شیوه های قدیمی از میان رفت، بلافاصله اشکال جدیدی از استعمار تحت عنوان استعمار نو ایجاد شد که در آن پیوندهای رسمی گذشته وجود ندارد اما کشورها تلاش می کنند که از طریق اشکال دیگری مناطق نفوذ خود را حفظ کنند. این اقدام نیز در این چارچوب قابل تعریف است. مداخله نظامی فرانسه در مالی یکی از جلوه های استعمار نو است.

این اقدام از نظر بین المللی با اعتراض رو به رو نخواهد شد؟

به نظر نمی رسد اعتراضی نسبت به این اقدام صورت گیرد. چرا که فرانسه بر مبنای یک قطعنامه شورای امنیت وارد مالی شد. از طرف دیگر فرانسه می تواند اقدام خود را این گونه توجیه کند که دولت قانونی مالی از فرانسه درخواست کمک کرده است. از این نظر قوانین بین الملل نیز به نوعی این اقدامات را پوشش می دهد./12

انتشار اولیه: سه شنبه 26 دی 1391 / باز انتشار: شنبه 30 دی 1391