افتتاح کرسی زبان بوسنیایی در ترکیه و لزوم توجه ایران

دیپلماسی ایرانی: در یک اقدام مهم فرهنگی، کرسی زبان بوسنیایی در یکی از مراکز آموزشی آنکارا افتتاح خواهد شد. این اقدام نه تنها فرصتی برای آموزش و یادگیری زبان بوسنیایی در ترکیه فراهم می‌کند، بلکه به تقویت روابط فرهنگی و تاریخی میان دو ملت ترکیه و بوسنی و هرزگوین کمک خواهد کرد.

پروفسور دکتر یاسنا دوراکوویچ، وزیر آموزش و علوم فدرال بوسنی در بخشی از سفر رسمی خود به آنکارا، روز سه شنبه (18 فوریه) با وزیر آموزش ملی جمهوری ترکیه یوسف تکین، دیدار و در این خصوص گفت‌وگو کرد.

این نشست گامی کلیدی در تقویت همکاری های آموزشی بین دو کشور است و بر این اساس توافقی با اهمیت تاریخی در نظر گرفته می شود که زبان بوسنیایی به یک زبان آکادمیک در ترکیه تبدیل می شود و کرسی مطالعات بوسنیایی در دانشگاه آنکارا، در سال جاری افتتاح خواهد شد.

بنابر اظهار خانم دوراکوویچ: این اتفاق یکی از مهمترین لحظات برای زبان بوسنیایی در ترکیه است و این گام رو به جلو تقویت بیشتر روابط آموزشی و فرهنگی بین دو کشور را باعث خواهد شد.

آقای تکین نیز حمایت کامل خود را از این ابتکار اعلام و تاکید کرده است که ترکیه فعالانه روی اجرای همه پروژه های توافق شده در زمینه آموزش کار خواهد کرد.

این توافقنامه بیانگر گامی رو به جلو در تأیید زبان بوسنیایی در محیط دانشگاهی ترکیه است و در عین حال به همکاری و تبادل بیشتر بین مؤسسات آموزشی و فرهنگی دو کشور کمک خواهد کرد.

برای ایجاد شناخت و توجه کافی به اهمیت موضوع مذکور و همچنین تاثیرات احتمالی آن در جوامع مذکور، در عبارات پیش روی به بررسی اجمالی مناسبات و برخی ابعاد روابط میان دو کشور پرداخته شده است.

پیشینه روابط تاریخی و فرهنگی میان ترکیه و بوسنی

حضور امپراتوری عثمانی در بوسنی و هرزگوین یکی از مهم‌ترین دوره‌های تاریخی در این منطقه بود که تأثیرات زیادی در جنبه‌های مختلف زندگی مردم بوسنی داشت. این تأثیرات نه تنها از نظر سیاسی و نظامی، بلکه در زمینه‌های فرهنگی، اجتماعی، مذهبی و حتی اقتصادی نیز قابل مشاهده است. امپراتوری عثمانی از قرن ۱۵ میلادی تا اوایل قرن ۲۰ میلادی بر بخش‌های زیادی از بالکان، از جمله بوسنی، حکومت کرد و تأثیرات آن هنوز هم در این کشور به وضوح احساس می‌شود.

روابط میان ترکیه و بوسنی و هرزگوین همواره روابط دوستانه و برادرانه بوده است. این دو کشور به واسطه قرابت تاریخی، اشتراکات دینی و مذهبی و همچنین ارتباطات فرهنگی طولانی‌مدت، روابط عمیقی با یکدیگر دارند. با افتتاح کرسی زبان بوسنیایی در ترکیه، انتظار می رود این روابط به سطح جدیدی از همگرایی فرهنگی و علمی ارتقا یابد. 

مهم‌ترین اهداف و چشم انداز کرسی زبان بوسنیایی در ترکیه

افتتاح این کرسی با هدف ایجاد پل‌های ارتباطی بین دو کشور و افزایش درک متقابل فرهنگی صورت گرفته است. از آنجا که زبان یکی از ارکان مهم هویت فرهنگی یک ملت است، آموزش زبان بوسنیایی در ترکیه می‌تواند فرصتی هم افزا برای ترک‌هایی باشد که با اتکا به سبقه تاریخی و نفوذ قابل توجه در سرزمین بوسنی، هر چه بیشتر با تاریخ، فرهنگ، تنوع قومی، گروه های مختلف اجتماعی بوسنیایی و ادبیات غنی این پهنه آشنا شوند. همچنین این کرسی زبان می‌تواند زمینه‌ساز تبادل فرهنگی و علمی میان استادان و دانشجویان بوسنیایی و ترکیه‌ای باشد.

به نظر می رسد: راه‌اندازی این کرسی زبان، آغازگر برنامه‌های آموزشی و فرهنگی جدیدی باشد که برای هر دو کشور دارای نقاط مثبت و منفی است. برگزاری دوره‌های آموزشی و کارگاه‌های فرهنگی، دعوت از اساتید و محققان بوسنیایی برای تدریس و تحقیقات مشترک می‌تواند مسیر جدیدی برای گسترش روابط علمی و دانشگاهی باشد.

این اقدام نشان‌دهنده اهمیت آموزش زبان‌های مختلف و گسترش فرهنگ‌ها به‌ویژه در دنیای امروز است که نیاز به ارتباطات فرهنگی بیشتر بیش از پیش احساس می‌شود. افتتاح کرسی زبان بوسنیایی در ترکیه نه تنها به دانشجویان این کشور فرصت می‌دهد تا زبان جدیدی را یاد بگیرند، بلکه به ترویج همزیستی مسالمت‌آمیز و احترام به تفاوت‌های فرهنگی کمک خواهد کرد.

عدم وجود کرسی زبان بوسنیایی در ایران

با توجه به روابط دیرینه و تاریخی میان ایران و بوسنی و هرزگوین و همچنین وجود ظرفیت عظیم مشاهیر، مفاخر، اساتید و کرسی زبان و ادب فارسی در بوسنی، راه‌اندازی کرسی زبان بوسنیایی در دانشگاه‌های ایران (خصوصا دانشگاه تهران با وجود تفاهمنامه علمی و دانشگاهی با دانشگاه سارایوو) می‌تواند یک گام مهم در راستای تقویت روابط فرهنگی، علمی و سیاسی میان دو کشور باشد. این اقدام نه تنها به افزایش آگاهی و درک متقابل فرهنگی کمک می‌کند، بلکه می‌تواند فرصتی برای ایجاد همکاری‌های جدید در زمینه‌های مختلف، بشرح ذیل فراهم کند.

الف) تقویت روابط فرهنگی ایران و بوسنی و هرزگوین

ایران و بوسنی و هرزگوین روابط فرهنگی و دینی مشترکی دارند. بسیاری از مردم بوسنیایی به اسلام علاقه‌ دارند و سبقه تاریخی ایران نیز در این منطقه اثرات عمیقی بر جای گذاشته است. راه‌اندازی کرسی زبان بوسنیایی در ایران می‌تواند به گسترش این روابط کمک کند و فرصتی برای دانشجویان ایرانی فراهم آورد تا با فرهنگ، زبان و تاریخ غنی بوسنی آشنا شوند.

ب) توسعه آموزش زبان‌های کمتر شناخته‌شده

آموزش زبان بوسنیایی در ایران می‌تواند به دانشجویان ایرانی این امکان را بدهد که به یادگیری یک زبان کمتر شناخته‌شده پرداخته و درک بهتری از کشورهای حوزه بالکان پیدا کنند. این اقدام می‌تواند به تنوع زبان‌شناختی و فرهنگی در ایران کمک کند و دانشجویان ایرانی را در زمینه‌های مختلفی از جمله دیپلماسی، روابط بین‌الملل، تاریخ‌نگاری، علوم انسانی و اجتماعی توانمندتر سازد.

ج) ارتقاء سطح همکاری‌های علمی، پژوهشی و تحقیقاتی

افتتاح کرسی زبان بوسنیایی در ایران، توان ایجاد زمینه‌ساز همکاری‌های علمی و تحقیقاتی بین دانشگاه‌های ایران و بوسنی و هرزگوین را دارد. پژوهشگران و استادان ایرانی می‌توانند از طریق این کرسی زبان به تحقیق در زمینه‌های مختلفی مانند تاریخ، ادبیات، سیاست و فرهنگ بپردازند و ارتباطات علمی جدی و جدیدی برقرار کنند. این همکاری‌ها می‌توانند منجر به نوآوری‌های جدید در عرصه‌های تحقیقاتی و حتی فرصت‌های جدید شغلی برای جوانان ایرانی در بوسنی و حتی سایر کشورهای منطقه بالکان شوند.

د) فرصت‌های شغلی و اقتصادی برای فارغ‌التحصیلان زبان بوسنیایی

با گسترش ارتباطات تجاری و سیاسی میان ایران و کشورهای بالکان، فارغ‌التحصیلان زبان بوسنیایی می‌توانند در زمینه‌های مختلفی مانند دیپلماسی، ترجمه، گردشگری و حتی تجارت بین‌المللی فعالیت کنند. گمان بر این است، راه‌اندازی کرسی زبان بوسنیایی می‌تواند به شکوفایی فرصت‌های شغلی و اقتصادی برای دانشجویان ایرانی کمک کند و همچنین بازار کار جدیدی را در این حوزه فراهم آورد.

ن) تقویت دیپلماسی عمومی ایران در منطقه بالکان

در دنیای امروز، دیپلماسی فرهنگی و علوم شناختی از جمله "زبان شناختی" به یک ابزار مهم در روابط بین‌الملل تبدیل شده است. با ایجاد کرسی زبان بوسنیایی در ایران، کشور ما می‌تواند نقش خود را در تقویت روابط با کشورهای بالکان و حتی سایر کشورهای اروپای شرقی بهبود بخشد. این اقدام می‌تواند شناخت بیشتر مردم و مقامات این کشورها از ایران و فرهنگ آن را باعث شود.

نتیجه‌گیری

راه‌اندازی کرسی زبان بوسنیایی در ایران نه تنها از جنبه‌های فرهنگی، آموزشی و اجتماعی، بلکه از دیدگاه سیاسی و اقتصادی نیز اهمیت زیادی دارد. این اقدام می‌تواند فرصت‌های جدیدی برای همکاری‌های علمی، فرهنگی، تجاری و دیپلماتیک بین ایران و بوسنی و هرزگوین ایجاد و تقویت ارتباطات دو کشور در سطح منطقه‌ای و جهانی و همچنین گامی مثبت در راستای روایتگری مؤثر از ایران اسلامی و افزایش تنوع فرهنگی و علمی را باعث باشد.

لازم به ذکر است، با توجه به شرائط خاص سیاسی و وجود سایر جریان های رقیبِ با نفوذ در بوسنی، فلسفه ی وجودی و فعالیت چنین مرکزی در ایران، منوط به بررسی ابعاد و جوانب مختلف سیاسی، فرهنگی و امنیتی است.

منابع:

اکبری، حسین (1385)، بوسنی در گذر زمان، انتشارات موسسه مطالعات اندیشه سازان نور، تهران.

خدایار، ابراهیم (1383)، سفر به مشرق (گزارش سفر به دو کشور بوسنی و هرزگوین و ترکیه)، انتشارات عابد، تهران.

صفایی راد، معصومه (1401)، به صرف قهوه و پیتا، انتشارات سوره مهر، تهران.

https://n1info.ba/vijesti/bitan-trenutak-za-bosanski-jezik-dogovorena-katedra-za-bosnistiku-u-ankari/