دیپلماسی حج

نویسنده: سعید هاشمی، کارشناس توسعه روابط فرهنگی بوسنی و هرزگوین و دانشجوی دکتری تخصصی جامعه شناسی سیاسی

دیپلماسی ایرانی: سمیر ولاجیچ، سفیر کشور بوسنی و هرزگوین در ایران، روز سه شنبه مورخ 15/09/1401 طی دیدار با حجت الاسلام و المسلمین سیدعبدالفتاح نواب درباره راه‌کار‌های همکاری دو کشور در حوزه حج و زیارت گفت وگو کرد.

نماینده ولی فقیه در امور حج و زیارت اعلام کرد: بعثه مقام معظم رهبری آمادگی دارد که تجربیات خود در حوزه حج و زیارت را به بوسنی و هرز گوین منتقل کند.

حجت الاسلام و المسلمین نواب: 

- اشاره به رویکرد جمهوری اسلامی ایران در توسعه روابط با کشور مسلمان بوسنی و هرز گوین و اعلام آمادگی بعثه مقام معظم رهبری برای انتقال تجربیات در حوزه حج و زیارت به جمهوری بوسنی و هرزگوین. 

- یادآوری ظرفیت‌های مجموعه حج و زیارت در امور اجرایی، دینی، فرهنگی و علمی. 

– بهره گیری از این ظرفیت‌ها برای ارائه خدمات بهتر به مسلمانان بوسنیایی در کنگره عظیم حج با هماهنگی و تعامل مسئولان حج دو کشور. علاقه خاص مردم بوسنی به اهل بیت پیامبر (ص)  و ابراز امیدواری برای زمینه حضور بیشتر مسلمانان بوسنیایی در پیاده‌روی اربعین حسینی.

سفیر بوسنی در ایران: 

- اشاره به نقش سازنده جمهوری اسلامی ایران در دفاع از مسلمانان بوسنیایی در جنگ خونبار علیه کشورش. 

- تلاش برای ایجاد زمینه ارتباط بیشتر جامعه اسلامی بوسنی به عنوان متولی امور حج در این کشور با بعثه مقام معظم رهبری. 

– ایجاد زمینه ارتباط قلبی بین دو ملت بواسطه حضور ایرانیان در بوسنی. 

- مردم بوسنی خواستار تقویت و توسعه روابط دینی و فرهنگی فی مابین دو کشور. 

– وجود راهپیمایی ده‌ها کیلومتری مردم کشورش در سالروز جنایت تاریخی کشتار سربرنیتسا و لزوم اطلاع‌رسانی بیشتر در میان مسلمانان بوسنیایی در خصوص مراسم اربعین. 

- علاقه‌مندی به گسترش ارتباطاتی که ‌توان نزدیکی بیشتر مردم دو کشور را دارد.

تحلیل کارشناسی

در اهمیت و ضرورت پرداخت جدی به این موضوع در منطقه بالکان و خصوصا مناطق مسلمان نشین مانند بوسنی و هرزگوین، آلبانی و کوزوو می توان به مواردی همچون: 

-موضوع "حج و زیارت" به عنوان موضوع بنیادین مسلمانان (اهل سنت و تشیع) در مساله وحدت و کثرت این جمعیت قابل توجه در سطح جهان و وجود راهکارهای عملیاتی برای ارتباطات مطلوب، کم حساسیت و مثمر ثمر در سایر زمینه ها 

- وجود جمعیت قابل توجه مسلمان بومی اروپا در بوسنی و هرزگوین

- زمینه تاریخی عرفان و تصوف، تکایا و وجود علاقه خاص مردم بوسنی به پیامبر اکرم (ص) و اهل بیت(ع) اشاره کرد.

با توجه به وجود جمعیت قابل توجه و مشتاق مسلمان در بوسنی و هرزگوین برای انجام اعمال حج، وجود پشتوانه اجرایی و همچنین ساز و کار مطلوب انجام این برنامه ها در نهادهای ایرانی، علاوه بر انتقال تجربیات به مسئولان و متولیان انجام امور حج در بوسنی و هرزگوین، توان تاثیرگذاری مناسب در روابط دینی و مذهبی دو کشور را نیز دارد. 

شایان یادآوری است، همان گونه که مسئولیت کلی انجام برنامه های دینی و مذهبی در بوسنی با جامعه اسلامی و زیر نظر رئیس العلماء است، در خصوص اقدامات مربوط به امور حج نیز دفتر حج و عمره جمعیت اسلامی اقدامات و هماهنگی های لازم در این خصوص را انجام می دهد که با توجه به بُنیه ضعیف اقتصادی اکثریت افراد در این سرزمین و هزینه حدود 6هزار یورویی برای انجام حج در سال 2022، این نهاد قدرتمند دینی موجود در منطقه بالکان، بواسطه ارتباطات گسترده با سایر کشورهای اسلامی مانند عربستان سعودی، برای اعزام افراد نیازمند تسهیلاتی را قائل می شود.

نظر به آمارهای رسمی اعلام شده: در سال جاری میلادی تعداد 996 نفر از بوسنی و هرزگوین به صورت کاروانی و یا انفرادی – ترجیحا کاروانی – به حج مشرف شده اند.

گمان بر این است: حضور قوی و با برنامه در چنین عرصه ای، به جهت فراگیری و مساله اشتراکی در سبک زندگی مسلمانان جهان (اهل تسنن و تشیع) می تواند در مقام ظرفیتی بسیار مطلوب برای حضور بیش از پیش و مثمر ثمرتر نهادهای ایرانی در فضای محیطی جامعه بوسنی و هرزگوین باشد که تا حدود زیادی از همین طریق نیز می توان راه را برای انجام سایر فعالیت ها هموار کرد.

به نظر می رسد: حضور نهادهای ایرانی مختلف در این کشور از جمله: نمایندگی مقام معظم رهبری در منطقه بالکان، بنیاد ملاصدرا و تا حدودی نمایندگی فرهنگی به عنوان کانال های ارتباطی تاثیرگذار توان ایفای نقش موثر در مدیریت و اجرایی کردن مباحث مرتبط را خواهند داشت.

ضمنا پیشنهاد می شود: به منظور هم افزایی و جذب مشارکت سایر نهادهای ایرانی از ظرفیت و توان سازمان بنیاد شهید و امور ایثارگران نیز استفاده شود، چرا که وجود شهدای ایرانی در در زمان جنگ بوسنی در دهه نود میلادی که یکی از آنان "شهید سید محمد حسین نواب" بوده، خود به عنوان یک داشته معنوی چشمگیر است که توان تسهیل و تعمیق بسیاری از امور را خواهد داشت.