حق کودکان در دسترسی به عدالت و جبران خسارت

دیپلماسی ایرانی: ارتکاب جرم علیه کودک، ضررهای مادی یا آزارهای جسمانی و در شرایطی خاص تألمات شدید روحی را برای او به بار می¬آورد که این تألمات موجب هتک حیثیت و آبروی کودک شده و در شرایط حاد، نارسایی و اختلال روانی کودک  را سبب خواهد شد. کمیته‌ی حقوق کودک تصمیم گرفته است که نظریه‌ی تقسیری عمومی بیست و هفتم خود را به حقوق کودکان برای دسترسی به عدالت و جبران مؤثر اختصاص دهد. دسترسی به عدالت نقش مهمی در مبارزه با نابرابری‌ها، به چالش کشیدن رویه‌های تبعیض‌آمیز و بازگرداندن حقوقی دارد که از کودکان سلب گردیده است. این امر همچنین موجب پاسخگویی دولت‌ها و بازیگران خصوصی در اجرای تعهداتشان می‌شود.

اکثریت زیادی از کودکان که حقوقشان نقض شده است، به‌عدالت دسترسی ندارند و جبران خسارت موثری صورت نمی‌گیرد، وابستگی کودکان، عدم آگاهی آن‌ها از حقوقشان و توانایی مطالبه آن‌ها، و همچنین نبود سازوکارهای جهت شکایت قابل‌دسترس و مؤثر در سطح محلی موانع اصلی هستند. کمیته تأیید کرده است که حق جبران خسارت به‌طور ضمنی در کنوانسیون حقوق کودک وجود دارد و باوجود به‌رسمیت شناختن این حق، همچنان سوءتفاهمی یا سو برداشتی وجود دارد که دسترسی به‌عدالت تنها به کودکانی مربوط می‌شود که متهم به نقض قوانین جزایی شده‌اند، اما مسئله دسترسی به عدالت و جبران مؤثر بسیار گسترده‌تر است. کودکان می‌بایست قادر باشند به اطلاعات و جبران مؤثر جهت حفظ حقوق خود دسترسی داشته باشند، منجمله از طریق آموزش حقوق کودک، مشاوره یا راهنمایی، و حمایت از مشاوران محلی، نهادهای ملی حقوق بشر، و خدمات حقوقی.

کمیته‌ی حقوق کودک در نظریه‌ی کلی شماره ۵ (۲۰۰۳ میلادی) خود درباره‌ی تدابیر کلی اجرای کنوانسیون حقوق کودک تأکید نموده است که تمامی حقوق بنیادین کودکان باید به‌عنوان حقوقی قابل اجرا تلقی گردد. دسترسی به‌عدالت شامل توانایی درخواست و دریافت جبران عادلانه و به‌موقع جهت جلوگیری از نقض حقوق است و این شامل حق به رسمیت شناخته شدن در برابر قانون، حق محاکمه عادلانه، حق تجدیدنظر و دسترسی برابر و به‌موقع به دادگاه‌ها و دیگر سازوکارهای شکایت است، اصطلاح “جبران” می‌تواند به چندین مفهوم اشاره داشته باشد (از جمله جبران خسارت، بازگرداندن حقوق، عذرخواهی یا سایر روش‌های جبران) نگرانی کمیته درباره‌ی ناکافی بودن مسیرهای دسترسی کودکان به عدالت، در چندین نظر کلی، روزهای بحث عمومی، مشاهدات پایانی و از طریق تعداد فزاینده درخواست‌های ارتباطات فردی و تحقیقات که تحت پروتکل اختیاری برای رویه‌های ارتباطی دریافت کرده است، به‌طور مداوم مطرح شده است. این نظر کلی فرصتی را برای کمیته فراهم می‌کند تا توجه دولت‌ها را به سمت ایجاد دسترسی بهتر به‌عدالت و جبران خسارت برای کودکان معطوف نماید. کودکان خالق زیباترین احساس‌ها و عشق‌ها، برکت زندگی و سرمایه‌های آینده‌ی جامعه به شمار می‌روند. آن‌ها برای رشد و بالندگی خود، نیازمند حقوقی هستند که باید همگان در نظر بگیرند، کودک به‌عنوان یک انسان، دارای حقوق اساسی و مشترک با سایر انسان‌ها است. حقوقی که از آن ها به عنوان حقوق بشر یاد می‌شود، حقوقی همچون؛ حق بر امنیت، حق بر حفاظت، حق بر آموزش، حق بر شنیده شدن، حق بر داشتن غذا، حق بر زیستن، حق بر آشامیدن آب سالم، حق بر بازی و تفریح، حق آزادی بیان، حق برخورداری از صلح. کودکان آسیب‌پذیرترین گروه در هر جامعه‌ای هستند، بنابراین نباید از نیازهای آن ها به سادگی عبور کرد.