کشمکش‌های بین‌المللی در شرق فرات

نویسنده: ناصر زیدان

دیپلماسی ایرانی: منطقه شرق فرات یا شمال شرق سوریه به محلی برای تنش‌های بین‌المللی بزرگ تبدیل شده که ممکن است با توجه به تحولات رویدادها یا بر اساس تفاهم‌های مورد نظر دامنه آنها گسترش یا کاهش یابد. اگرچه بیشتر مساحت آن تحت نفوذ نیروهای «قسد» و برخی گروه‌های مسلح قرار دارد؛ اما سیطره سیاسی و امنیتی از آن قدرت‌های بین المللی رقیب به ویژه آمریکا و روسیه است.

در مصوبات نشست اخیر اتحادیه عرب در جده بر یکپارچگی سرزمینی سوریه تاکید شده و در آنها خواسته شده است که تمام نیروهای خارجی از این کشور خارج شوند و آشتی‌ای میان عناصر تشکیل دهنده ملت سوریه برگزار شود و آوراگان به کشورشان بازگردند.

مصوبات این نشست مورد استقبال قدرت‌های بزرگ بین المللی و منطقه‌ای قرار گرفت؛ زیرا ثبات در سوریه عامل مثبتی برای تمام منطقه است و ناآرامی در آن، منطقه را در وضعیت بی‌ثباتی نگه می دارد و درها را به روی بهره برداری امنیتی به ویژه از سوی گروه های تروریستی می گشاید.

کشمکش های سیاسی و امنیتی کنونی در شرق فرات می‌تواند به تمام شرق سوریه گسترش یابد؛ زیرا تنش‌ها میان قدرت‌های بزرگ حاضر در آن‌جا ممکن است در چارچوب سنتی که بازیگران بزرگ به آن عادت دارند باقی نماند. در حالی که آمریکا به دنبال احیای باقی مانده ائتلاف بین المللی، حمایت از نیروهای دموکراتیک کرد سوریه و تقویت پایگاه‌های نظامی خود در شرق فرات است، روسیه میان دو مسئله سرگردان است: نخست نگران درگیر شدن در درگیری‌ای‌ است که نمی‌خواهد با آمریکایی‌ها وارد آن شود و دوم می‌ترسد نفوذش را که از سال 2015 با استفاده از قدرت نظامی در آن بخش راهبردی سوریه ایجاد کرده از دست بدهد.

جنب و جوش اخیر نیروهای رقیب نسبت به رفتن حوادث به سمت روندهایی پر التهاب هشدار می‌دهد. به این ترتیب که پایگاه‌های آمریکایی دائما در معرض حملات پهپادی قرار دارند و تازه ترین حملات 22 مجروح در پایگاه العمر نزدیکی چاه‌های نفت در پی داشت؛ چرا که گروه‌هایی برای به راه انداختن مقاومت مردمی علیه نیروهای آمریکایی متشکل از عشایر محلی در سوریه و عراق در حال ساماندهی شدن هستند.

نیروهای آمریکایی که به عنوان بخشی از ائتلاف بین المللی مبارزه با تروریسم (تشکیل شده در سال2017) در آن منطقه حضور دارند، همکاری خود را با گروه‌های محلی در مناطق شرق سوریه به ویژه در شهرک‌های نزدیک به گذرگاه های مرزی با عراق در استان دیرالزور و منطقه البوکمال آغاز کرده‌اند و به آنها کمک‌های نظامی و مالی ارائه می کنند. همچنین در همکاری خود با نیروهای «قسد» از نظر افزایش کمک به آنها تجدید نظر کرده‌اند؛ چرا که آنها با نیروهای روسیه موجود در نوار شمالی سوریه به ویژه پایگاه قامشلی همکاری کردند.

مسئله قابل توجه این است که نیروهای آمریکایی موشک‌های پیشرفته هیمارس را در پایگاه‌های خود در سراسر این منطقه مستقر کرده‌اند و هواپیماهای جنگی را وارد کرده‌اند که می‌تواند استحکامات ساخته شده در عمق زمین را هدف قرار دهد.

رای مخالف کنگره آمریکا به قانون پیشنهادی خروج نیروهای آمریکایی از سوریه نشانه روشنی از جهت‌گیری های جدیدی برای تقویت نقش آمریکا در آینده درگیری در سوریه است.

سوریه به رفع اختلافات، ثبات و بازسازی در چارچوب بازگشت به آغوش کشورهای عربی نیاز دارد؛ اما مواضع آمریکا و غرب بر مخالفت آنها با بازگشت سوریه به آغوش کشورهای عربی و از سرگیری روابط دیپلماتیک با آن‌ دلالت دارد.

منبع: الخلیج / تحریریه دیپلماسی ایرانی/11