آیا اعتماد از دست‌رفته میان ترکیه و اسرائیل باز می‌گردد؟

نویسنده: عاطف السعداوی

دیپلماسی ایرانی: بعد از حدود چهارده سال تنش سیاسی و تیرگی روابط بین ترکیه و اسرائیل که به حد قطع روابط سیاسی دو طرف در ماه مه 2018 و اخراج متقابل سفیران رسید، به نظر می رسد اخیرا اوضاع به حال عادی بازگشته است و دو طرف مسائل گذشته را کنار گذاشته اند و قصد دارند فصل جدیدی را در روابط بین خود آغاز کنند. 

حرکت سریع دو طرف به سمت عادی سازی روابط، پرسش هایی درباره انگیزه ها و علل آن و همچنین آینده این روابط مطرح می کند به ویژه که عواملی که موجب تیرگی روابط دو طرف در یک دهه اخیر شده بود به ویژه اقدامات اسرائیل در نوار غزه همچنان پابرجاست. 

ریشه تغییر در سیاست خارجی ترکیه در منطقه را می توان در تحولات فراوان داخلی و خارجی جستجو کرد که طی سال 2021 و 2022 روی داده است. این تحولات که عمدتا اقتصادی هستند آنکارا را مجبور کرد زیر فشار بحران اقتصادی، در سیاست خارجی و روابط منطقه ای خود بازنگری کند و بار دیگر به اصل به صفر رساندن مشکلات با کشورهایی که وزنه ای در منطقه محسوب می شوند، بازگردد. گفت وگو با مصر، عربستان، امارات، یونان و ارمنستان در همین راستا آغاز شد و آنکارا تصمیم گرفت منافع متقابل و مشترک را بر کشمکش های سیاسی و اختلافاتی که امکان گفت وگو و رایزنی بر سر آنها وجود دارد، ترجیح دهد. 

سیاست های ترکیه در یک دهه گذشته موجب شد اسرائیل ائتلافی نزدیک با رقبای منطقه ای ترکیه یعنی قبرس و یونان برای سرمایه گذاری روی منابع انرژی در شرق مدیترانه و احداث خط لوله صادرات گاز به اروپا تشکیل دهد. اکنون ترکیه برای آن که از این پروژه بی نصیب نماند تلاش می کند وارد این ائتلاف شود و مسیرهایی جایگزین را پیشنهاد دهد که منافع ترکیه در آن لحاظ شده باشد. احیای روابط با اسرائیل شرط لازم برای حرکت در این مسیر است ولی کار به این سادگی هم نخواهد بود. 

پروژه های عظیم انرژی بین کشورهایی اجرا می شود که بین آنها اعتماد متقابل گسترده و روابط پایدار و باثبات به دور از نوسانات و هیجانات مقطعی وجود داشته باشد. هرچند رئیس جمهوری ترکیه برای همکاری با اسرائیل در پروژه های گاز و امنیت انرژی اعلام آمادگی کرده ولی سوابق اردوغان موجب می شود اسرائیل بسیار با احتیاط به این قضیه نگاه کند چرا که بسیاری از اسرائیلی ها او را غیرقابل اعتماد می دانند و معتقدند رئیس جمهوری ترکیه برای بازسازی اعتمادی که زیربنای تشکیل ائتلاف های بزرگ و اجرای پروژه های عظیم راهبردی است، باید گام های زیادی بردارد. 

با توجه به تغییر نکردن جدی سیاست اسرائیل در قبال فلسطینی ها و سال ها بی اعتمادی بین اسرائیل و ترکیه و احتمال تکرار بحران هایی که روابط این دو کشور را تیره کرد، می توان گفت اسرائیل تا مدتی رفتارها و سخنان اردوغان را زیر نظر خواهد گرفت و همگرایی واقعی بین دو کشور و عبور از گذشته و احیای اعتماد از دست رفته بین آنها، منوط به تغییر واقعی در مواضع رئیس جمهوری ترکیه در برابر اسرائیل است.

منبع: اسکای نیوز / تحریریه دیپلماسی ایرانی/11