ترکیه، پاشنه آشیل امریکا برای فشار بر ایران

دیپلماسی ایرانی: دولت جو بایدن خود را در وضعیتی می‌بیند که به این کشور اجازه می‌دهد بر رئیس جمهور اردوغان به ویژه به خاطر تمایلش برای دستیابی به جنگنده‌های اف 16 فشار وارد آورد تا همکاری اقتصادی و تجاری پیشرفته با ایران را متوقف کند و مجبور شود به سیاست‌های ناتو در قبال این کشور پایبند بماند.

آمریکا مخالف فروش جنگنده‌های اف 16 مدرن به ترکیه برای جبران زیان مشارکتش در صنایع جنگنده‌های اف 35 نیست؛ اما از آنکارا می‌خواهد رفتار سیاسی خود را تغییر دهد و به سیاست‌های ائتلاف ناتو در رابطه با روسیه یا ایران نزدیک شود.

سال‌هاست که روابط دو کشور دارای تنش است و اساسا علت آن اختلاف دو کشور درباره خرید سامانه اس 400 از روسیه از سوی ترکیه و نیز موضع این کشور در قبال جنگ در سوریه و به ویژه ادامه خصومت آنکارا با کردها، انجام حملاتی علیه آنها و تاسیس نیروهایی متشکل از مخالفان سوری است که موفق شدند بر شهرها و روستاهای کرد سیطره پیدا کنند.

معامله خرید جنگنده‌های اف 16 نیز با سرنوشت مبهمی روبه رو است. اختلاف دیدگاه ها نیز درباره مسائل سیاسی و نظامی میان دو کشور به ویژه در زمینه حقوق بشر و سوریه در حال افزایش است.

ناظران می‌گویند رئیس جمهور بایدن در قبال ترکیه در وضعیت رضایت بخشی قرار دارد. به این ترتیب که اوضاع اقتصادی ترکیه دشوار است و نیازمند حمایت خارجی است. این وضعیت مداخله بایدن برای پایان دادن به تلاش‌های ترکیه برای تضعیف امنیت اروپا و توقف تحول خطرناکش در قبال روسیه و ایران و رفتنش به سمت این کشورها را تسهیل می‌کند.

از سوی دیگر حمایت سیاسی داخلی از اردوغان کاهش شدیدی در سایه بحران‌های متعدد را شاهد است. بایدن می‌تواند متوجه شود که فرصتی برای تحقق اهدافی دارد که روسای جمهوری پیشین نتوانستند انجام دهند. او می‌تواند خروج ترکیه را از منظومه کشورهای غربی متوقف کند. اساسا او می‌تواند بر ترکیه فشار آورد تا سیاست نزدیکی به ایران را تغییر دهد. سیاستی که در سفر اخیر مولود چاووش‌اوغلو، وزیر امور خارجه ترکیه به تهران و اعلام طرح‌ها برای توسعه همکاری میان دو کشور نمود یافت. چاووش‌اوغلو در کنفرانس مطبوعاتی با همتای ایرانی خود گفت دو کشور روی تعیین نقشه‌ راه برای همکاری همه جانبه و بلند مدت بنا به درخواست ایران فعالیت خواهند کرد.

در طول سال‌های گذشته آنکارا در برابر تحریم‌های آمریکا علیه ایران ایستاده و به آنها پایبند نبوده و همکاری‌های اقتصادی و سیاسی میان دو کشور مستحکم بوده است. به علاوه این‌که در قبال مسائل منطقه‌ای به یکدیگر نزدیک بوده‌اند. طبق گفته ناظران اف 16 برگه مهمی در ملزم کردن آنکارا به رویکرد آمریکا خواهد بود.

دنیل روث، مدیر مرکز پژوهش‌های سازمان «اتحاد علیه ایران هسته‌ای» در گزارشی در مجله «نشنال اینترست» باور دارد برای اینکه آمریکا با فروش تجهیزات نظامی به اردوغان موافقت کند ترکیه باید میزان تجارت خود را با ایران کاهش دهد و راه را به روی دسترسی ایران به بانک‌های ترکیه ببندد و حزب الله را سازمانی تروریستی طبقه بندی کند.

ترکیه پل ایران برای دستیابی به کالاهای اروپایی به شمار می‌رود و این امر باعث می‌شود مرزهای ترکیه و ایران (530 کیلومتر مربع) نقطه ضعفی آشکار برای اجرایی کردن تحریم‌های آمریکا و اروپا باشد.

به طور کلی سال گذشته روابط ایران و ترکیه به شکل قابل ملاحظه‌ای دستخوش تشنج شد. دستگاه اطلاعات ترکیه نقشه ایران برای ربودن یک مسئول سابق نظامی ایرانی ساکن در ترکیه را خنثی کرد. پیش از این نیز به علت آنچه حمایت ایران از دشمن ترکیه یعنی ارمنستان در جنگ قره باغ در سال 2020 ادعا شد، دو کشور تا مرز قطع روابط پیش رفتند.

باید ترکیه آمادگی کاهش روابط با نظام ایران را داشته باشد و اگر چنین نباشد آمریکا اکنون قدرت لازم برای اعمال فشار علیه اردوغان را دارد. همچنین در پایان روث می‌گوید اردوغان اخیرا اعلام کرده موضوع بسیار با اهمیت قضیه جنگنده‌های اف 35 است. بایدن باید از میزان اهمیت این مسئله و میزان آمادگی اردوغان برای اصلاح روابط میان ترکیه و آمریکا آگاه شود.

منبع: العرب / تحریریه دیپلماسی ایرانی/11