اهمیت جایگاه مغفول زنان در روابط با اروپا

دبپلماسی ایرانی: با گذشت بیش از 4 دهه از پیروزی انقلاب اسلامی ایران که به حق زنان نیز دوشادوش مردان با مشارکت فعالانه در اعتراضات عمومی نقش موثری در پیروزی آن داشتند و با عنایت به آمارهای مرتبط با حضور موفق زنان کشورمان پس از پیروزی انقلاب اسلامی در عرصه‌های مختلف اجتماعی، علمی، سیاسی، اقتصادی و ورزشی که گواه نقش‌آفرینی مثبت و چشمگیر این قشر اثرگذار جامعه است که بدلایل زیادی نتوانسته ایم از این پیشرفت شگرف حاصله در تعاملات با جهان خارج بویژه اروپا بهره لازم را ببریم. امروزه بر کسی پوشیده نیست که ارتقاء حقوق و کرامت انسانی زنان و توانمندسازی آنان از جمله پیش شرط‌های لازم برای توسعه هر جامعه ای بویژه جامعه اسلامی – ایرانی می باشد و علیرغم هجمه‌ها و تبلیغات غربی جایگاه زنان را در نظام جمهوری اسلامی ایران  نه اینکه تقلیل نیافته بلکه  روز به روز زنان در جامعه‌ی ایرانی در زمینه‌های مختلف علمی، سیاسی، مدیریت‌های اجتماعی و فرهنگی موفقیت های جدیدی را به ثبت رسانده اند.

حضور گستردۀ زنان در روند جریانات انقلابی بویژه مشارکت فعالانه در انواع انتخابات کشوری؛ گویای این واقعیت بود که توانایی عینی و ذهنی جامعه در فهم و پذیرش مشارکت زنان در عرصه های مختلف افزایش یافته است؛ که مهمترین وجه مشخصۀ را می توان در احقاق حقوق زن، تقویت کیان خانواده و افزایش مشارکت زنان در فعّالیتهای اجتماعی-سیاسی و حمایت از حرکتهای زنان در جهان و ایجاد ارتباط با تشکیلات مربوط به زنان در سطح جهان دید. واقعیت این است که مشارکت سیاسی و اجتماعی زنان ایران وارد مرحلۀ جدیدی شده است که واقع نگری؛ حرکت به سوی نیازهای جامعه و تصریح ضرورت تصویرسازی واقعی از حضور زنان در ابعاد مختلف حیات سیاسی؛ اقتصادی؛ فرهنگی و اجتماعی در نزد افکار عمومی بین المللی بویژه اروپا از ویژگی های آن به شمار می آید. 

فعالیت زنان ایرانی در حوزه‌های پزشکی، تکنولوژیکی و فناوری نیز بسیار چشمگیر است و زنان در حوزه‌های مرتبط با علوم نوین نیز منشاء اثرگذاری و پیشرفت بوده‌ و هستند و اگر پیش از پیروزی انقلاب اسلامی، تنها ۶ درصد از فارغ‌التحصیلان دانشگاهی را زنان تشکیل می‌دادند امروز این آمار اکنون نزدیک به 50 درصد رسیده است و یا اگر در آن زمان سهم زنان از کرسی استادی دانشگاه حدود یک درصد بود؛ این رقم اکنون به 21 درصد رسیده است. همچنین تعداد پزشکان متخصص زن در حوزه زنان از ۱۶ درصد به ۹۸ درصد رسیده و کاهش ۹۰ درصدی مرگ و میر مادران هنگام زایمان را به دنبال داشته است. هم چنین نگاهی گذرا به انتشارات و کتاب‌های متعدد در کشور اعم از علمی، پژوهشی، تاریخی، ادبی، سیاسی و هنری که با نام زنان در کشورمان نشر می‌یابد حکایت از جایگاه والای علمی و مدارج عالی زنان دارد. این پیشرفت‌ها در تمامی حوزه‌ها بروز و نمود دارد. موضوع مهم تر این که تعداد پزشکان زن نیز قبل از انقلاب اسلامی از ۵۹۷ نفر افزایش ۵۰ برابری یافته است.

بر کسی پوشیده نیست که از طرفی در حوزه ورزشی ، زنان مسلمان ایرانی پس از انقلاب موفق شدند با حفظ شئونات اسلامی در عرصه جهانی و رقابت‌های بین المللی در رشته‌های گوناگون ورزشی بدرخشند؛ پیش از انقلاب تنها ۵ مدال آن هم فقط در عرصه رقابت‌های آسیایی سهم زنان ایرانی بود؛ در حالی که اکنون نزدیک به 200 مدال در رشته‌های مختلف از آن بانوان ایرانی است و از سوی دیگر حضور زنان در عرصه‌های مرتبط به سازمان‌های مردم نهاد تاثیر بسزایی در پیشبرد مطالبات زنان داشته است، شایان ذکر است که قبل از سال 1357 تنها ۵ سازمان مردم نهاد در حوزه زنان که عمدتاً به خانواده سلطنتی متصل بودند فعال بودند، اما اکنون بیش از 2700 سمن مربوط به امور زنان در استان‌های مختلف کشورمان فعالیت می‌کنند و در عرصه نشر و نویسندگی؛ تعداد نویسندگان زن قبل از انقلاب کمتر از ۱۰ نفر بود که اکنون به بیش از ۴۰۰۰ نفر رسیده و نزدیک به 800 ناشر زن در کشور فعالیت می‌کنند و خلاصه این که نقش زنان و فعالیت آنها در عرصه‌های مدیریتی نیز حاکی از آن است که پیش از انقلاب اسلامی مدیران زن تنها بیش از ۶ درصد را دربرمی گرفته اما اکنون این نقش مدیریتی به حدود 40 درصد افزایش یافته است ولی علیرغم این پیشرفت های امروزه تصویر خوبی از وضعیت زنان و میزان مشارکت مدنی و سیاسی شان در اروپا وجود ندارد و در بسیاری از دول اروپایی ذهنیت و تصویر موجود در مورد زنان در ایران بیشتر شبیه و وضعیت زنان در برخی کشورهای همسایه جنوبی و غیره می باشد. موضوع مهم این که در عین حال که نتوانسته ایم از امتیاز زنان بهره بگیریم  و چه بسا که از سوی اروپا فشارهایی از در مباحث زنان به ایران وارد می شود و اگر بتوانیم در این بخش در اطلاع رسانی و تعامل نزدیک به موفقیت هایی برسیم یقینا" آثار و نتایج بسیار خوبی مترتب روابط ایران عزیز با اروپا خواهد شد.

واقعیت این است که در اروپا نیز قرن‌هاست که زنان در عرصه‌های مختلف علمی، فرهنگی، اجتماعی و... پا به‌پای مردان پیشرفت نموده و شایستگی‌های خود را به اثبات رسانیده‌اند. با این وصف اما در حوزه سیاست حضور زنان کمرنگ‌تر از دیگر عرصه‌ها بوده و تا رسیدن به تعادل جنسیتی راهی دراز  در پیش است. حوزه سیاست از حساسیت بالاتری نسبت به سایر حوزه‌ها برخوردار می‌باشد و شاید به همین دلیل ساختارها و قوانین مردانه در آن مستحکم‌تر از دیگر حوزه‌ها به نظر می‌رسد. از میان 28 کشور اتحادیه اروپا تنها سه کشور در سطح پارلمان به تعادل جنسیتی دست‌یافته‌اند. این در حالی است که در سه کشور ایرلند، فنلاند و کرواسی تعادل جنسیتی به سود زنان برهم‌خورده است. در میان کشورهای اروپایی از سویی می توان گفت که فرانسه و ایسلند از لحاظ اهمیت زنان سیاست در جایگاه اول قراردارند. در سال های اخیر در این دو کشور زنان ۵۲ درصد پست‌های مهم دولتی را در دست داشته اند. در جایگاه سوم سوئد قرارمی گیرد با ۵۲ درصد و نهایتا اسلوونی با ۵۰ درصد در جایگاه چهارم است. اما در زمینه حضور زنان در پارلمان فرانسه وضعیت خوبی نداشته و تنها ۳۰ درصد از نمایندگان پارلمان در فرانسه را تشکیل می دهند. در کشورهای اسکاندیناوی زنان حضور مقتدری دارند و نزدیک به نیمی از کرسی‌ها پارلمان در سوئد و فنلاند از آن زنان است. لوکزامبورگ، لهستان با کمتر از ۳۰ درصد نمایندگان زن در پارلمان در آخرین جایگاه قراردارند. و از سوی دیگر ضعیف‌ترین کشورهای اروپایی از منظر حضور زنان در اروپا، ترکیه و مجارستان هستند. در ترکیه ۹۶.۲ درصد از پست‌های مهم دولتی از آن مردان است و زنان تنها ۱۴ درصد در پارلمان این کشور حضور دارند. البته نسبت به ده سال پیش اوضاع بهتر است چرا که ده سال پیش میزان حضور زنان در پارلمان تنها ۹ درصد بوده است. در مجارستان هم اوضاع آنطور بهتر نیست و در این کشور تنها ۱۰ درصد کرسی‌های پارلمان به زنان تعلق داشته و  ۸۷ درصد از پست‌های مهم دولتی در مجارستان در اختیار مردان قراردارد. با همه این حال تصویر سازی اروپاییان در بخش مشارکت زنان در ابعاد مختلف زندگی موفق و تاثیر گذار بوده است.

در بک جمع بندی کلی برای بهره گیری از امتیاز برجستگی نقش زنان در جامعه ایرانی در تعاملات خارجی اقدامات متنوعی و گسترده ای لازم است که می توان با چند محور ذیل گام های جدیدی طراحی و اجرا کرد:

الف: فراهم نمودن زمینه تقویت مراودات سازمان های مردم نهاد تخصصی بانوان با سازمان های اروپایی

ب: مستند سازی و تولید برنامه محتوایی موثر برای ارائه به افکار عمومی اروپا از طریق رسانه های جمعی و بویژه فضای مجازی

ج: تقویت رایزنی پیوسته با نهادهای مهم اتحادیه اروپا بویژه پارلمان و کمیسیونرهای اروپایی با بهره گیری پویا از دیپلماسی پارلمانی توامان با بهره گیری از ظرفیت دیپلماتیک بانوان کشورمان

د: توجه بیشتر به تعاملات ورزشی با مشارکت فعال در مسابقات و اردوهای ورزشی

ه: تشویش تقویت و گسترش تعاملات علمی و دانشگاهی و مشارکت متقابل در کنفرانس های و نشست های تخصصی و پژوهشی

و: اجماع سازی داخلی در چگونگی ایفای نقش سازمان ها و نهادهای تخصصی زنان در فعال سازی تعاملات با همتایان اروپایی در هماهنگی و همگرایی تمام عیار با دستگاه دیپلماسی و نمایندگی های ایران در خارج از کشور

ت: بهره گیری بیشتر از حضور ارزشمند جامعه ایرانیان مقیم اروپا بویژه چهره های موفق علمی؛ سیاسی و غیره