آتش تنش واشنگتن و تهران منتظر یک جرقه

نویسنده: محمد قواص

دیپلماسی ایرانی: تحولات دراماتیک میدانی، ممکن است توان پیش بینی اینکه در ساعات آینده چه مسائل غافلگیرکننده ای در خصوص پرونده بحران میان امریکا با ایران رخ دهد، نداشته باشد. تحرکات نظامی گسترده به صورت علنی و آشکار چه از سوی ایران و شبه نظامیان وابسته به آن و چه از سوی ایالات متحده و اسرائیل در حال انجام است، چنان که احتمال بروز هر رخدادی چه هدفمند یا غیر هدفمند ممکن است وضعیت را چنان منفجر کند، که کنترل و مهار آن شاید سخت باشد.

تصادفی نیست که شبه نظامیان وابسته به ایران به انجام حملات موشکی گسترده به محل سفارت آمریکا در بغداد دست بزنند، و دولت مصطفی الکاظمی با قدرت و علنا دست به تحرک بزند، در تلاش برای اینکه به آمریکایی ها بگوید که بر اوضاع مسلط است و هرگز اجازه نخواهد داد از کنترل خارج شود. حتی شبه نظامیان عصائب اهل الحق دست داشتن خود در حمله به سفارت را تکذیب کرد و هادی العامری و نوری المالکی که به تهران نزدیک هستند، برای آرام شدن اوضاع نزد الکاظمی میانجیگری کردند.

پیشتر و به موازات حمله بغداد، ایالات متحده بمب های افکن های استراتژیک بی 52 خود و نیز ناو هواپیمابر غول پیکر خود به عنوان بزرگترین ناوهواپیمابر جهان را به منطقه ارسال کرد. پنتاگون همچنین زرادخانه استراتژیک حامل بیش از 150 موشک را ارسال کرد، طی روزهای اخیر خبرهایی درز کرده مبنی بر اینکه یک زیردریایی اسرائیل از کانال سوئز به سمت آب های خلیج (فارس) حرکت کرده است.

ایران نیز خود احتمالات درگیری را تبلیغ می کند. تهران توانمندی های خود را با اعلام آماده باش نیروهایش نشان می دهد، چنانکه شبه نظامیان وابسته و همپیمان آن در عراق، سوریه، لبنان و یمن به تحرک دسته جمعی گسترده و چند طرفه در صورت هر حمله احتمالی به ایران تهدید کرده اند.

ابهامات زیادی در واشنگتن از چند هفته پیش درباره طرح های دولت ترامپ برای اقدام نظامی علیه ایران پیش از رسیدن جو بایدن، رئیس جمهور جدید به کاخ سفید به وجود آمده است. واقعیت این است که حمله موشکی به سفارت آمریکا در بغداد در بیستم ماه جاری، کافی بود تا به ترامپ بهانه بدهد به پاسخی که تهدید کرده بود، دست بزند، ولی با این حال، وی این کار را نکرد – شاید به سبب تحرکات الکاظمی در بغداد – ترامپ در توئیت های خود به پاسخ دردناک در صورتی که این حملات سبب کشته شدن نظامیان آمریکایی شود، تهدید کرد.

دولت ترامپ این طور القا می کند که در آماده شدن برای پاسخ نظامی به ایران یا منافعش در منطقه جدی است. در پی حمله به سفارت آمریکا در بغداد، یک نشست امنیتی در کاخ سفید با حضور مقامات ارشد دستگاه های اطلاعاتی و مایک پمپئو، وزیر امور خارجه و مشاور امنیت ملی برگزار شد، با این حال آنچه به بیرون از این نشست درز کرده است می گوید که فرماندهی نظامی، چندین گزینه به رئیس جمهوری آمریکا پیشنهاد کرده، ولی این گزینه ها به تنش و درگیری منجر نمی شود. این معنایش چیست؟

در ظاهر ترامپ اینگونه القا می کند که مصمم است به ایران حمله کند، چنین حمله ای خواه بر اساس هوا و هوسش باشد یا مبتنی بر گزینه های پنتاگون و نیروهای نظامی، قطعا در چارچوب قراردادهای کنترل شده و تحت سقف حساب شده و سنجیده خواهد بود. آنچه نیز آشکار است، اینکه محمد جواد ظریف، وزیر امور خارجه ایران هر گونه ارتباط ایران با حمله به سفارت آمریکا را تکذیب کرد و العصائب اهل الحق و حزب الله عراق هم از این حمله تبرئه شدند، علاوه بر اینکه رسانه های ایرانی گفته اند سفر اسماعیل قاآنی، فرمانده نیروی قدس به عراق هیچ ارتباطی با حمله موشکی به سفارت آمریکا ندارد، بلکه یکی از ماموریت های وی، کنترل این شبه نظامیان و بازداشتن آنها از تحرکات نسنجیده است.

به هر حال، طرح های نظامی واشنگتن که بر اساس روایت های پنتاگون به تشدید تنش منجر نمی شود، حتما به تشدید تنش منجر خواهد شد، اگر حملات نظامی آمریکا با واکنش حساب نشده ایران روبه رو شود. منظور از روایت پنتاگون، انتقال این مساله به تهران است که آینده حجم طرح های نظامی آمریکا علیه ایران به واکنش خود ایران بستگی دارد و تحرکات نظامی آمریکایی اسرائیلی در خلیج (فارس) با گسیل داشتن زرادخانه پیشرفته و مدرن بازدارنده، برای افزایش سقف ضربات علیه ایران آماده است.

ترامپ تهدید می کند که واکنش کوبنده آتی آمریکا در صورتی است که حملات ایران سبب تلفات در صفوف نظامیانش شود، در این تهدید، دامی برای ایران پهن شده تا آن را به تدریج به سمت ارتکاب کار ممنوعه بکشاند، درگیری تهران با واشنگتن آن چیزی است که ترامپ آرزو می کند.

تهران بر بایدن و مذاکرات با وی حساب باز کرده است، ولی در عین حال می داند که هر حمله آمریکایی سبب بازگشت ضعیف آن به مذاکرات خواهد شد و اگر به این حمله پاسخ دهد، میز مذاکرات با طور کامل برچیده خواهد شد، چه بسا ایران مضمون پیام آمریکا را به خوبی درک کرده باشد و زرادخانه های مدرن هولناک اطراف خود را تحت نظر دارد. ظریف تکذیب کرد، قاآنی از آن دوری کرد، عصائب اهل الحق خود را تبرئه کرد و شبه نظامیانش را از خیابان های بغداد جمع کرد تا الکاظمی در خیابان های پایتخت عراق به گشت زنی بپردازد.

یک منبع ایرانی تهدید می کند، در صورتی که زیردریایی اسرائیلی به خلیج (فارس) وارد شود، کشورش آن را یک اقدام خصمانه قلمداد می کند و در آن صورت حق انتقامجویی را برای خود محفوظ می داند. انفجار به یک جرقه نیاز دارد و همه به آن اشاره می کنند.

منبع: اسکای نیوز / تحریریه دیپلماسی ایرانی/11