برندگان و بازندگان خاورمیانه پس از دوره اول ریاست جمهوری ترامپ

دیپلماسی ایرانی: تابلوی این هفته از رهبران اسرائیل، بحرین و امارات که در کاخ سفید گردهم آمده بودند، تلاشی بود برای ارسال این پیام اطمینان بخش که ایالات متحده همچنان قدرتی برای ایجاد صلح و ثبات در خاورمیانه باقی مانده است. اما این یک تصویر یک خوش بینی گمراه کننده بود.

ایالات متحده در این منطقه آشفته آب در هاون می کوبد. نیروهای آمریکایی هنوز در مناطق مسکونی در سوریه، عراق و افغانستان باقی مانده اند که می توانند در برابر تروریسم موثر باشند؛ اما این حضور در حال کاهش است. آینده خاورمیانه اساسا به کاهش قدرت ایالات متحده و پویایی های جدید داخلی، مثبت و منفی، مربوط می شود که خلاء را پر می کنند.

رئیس جمهوری دونالد ترامپ به پایان دوره ریاست جمهوری خود نزدیک می شود و هنوز به هدف خود برای عقب نشینی کامل نیروهای آمریکایی از «جنگ های بی پایان» تحقق نیافته؛ اگرچه به آن نزدیک شده است. تا روز انتخابات ریاست جمهوری، ایالات متحده 4500 سرباز در افغانستان، حدود 3000 نیرو در عراق و کمتر از 1000 سرباز در سوریه خواهد داشت. ترامپ احتمالا ترجیح می دهد این اعداد به صفر برسد، اما اگر کل نیروها را از این کشورها خارج کند ممکن است اوضاع بدتر شود.

کارت امتیاز برندگان و بازندگان در خاورمیانه جدید کاملا گویای شرایط است. اسرائیل شاید بزرگ ترین ذی نفع باشد که با توافق های عادی سازی روابط از انزوای گذشته خود خلاص می شود. اماراتی ها نیز سود کلانی از این شرایط جدید می برد و و به سمت چشم انداز خود از یک منطقه مشابه اروپا با مرزهای گشوده برای تجارت و سرمایه گذاری حرکت می کند. یک مقام اماراتی منطق عملگرایانه را اینطور خلاصه می کند: «آنچه می خواهیم بگوییم این است: مزخرفات ایدئولوژیک دیگر کافی است. لازم است بر آینده، علم، فن آوری و شریک تجاری بودن برای همه متمرکز شویم.»

سومین برنده ترکیه است، یک ذی نفع غیرمنتظره و بالقوه خطرناک عقب نشینی ایالات متحده از منطقه. برخی از رهبران عرب اکنون ترکیه را تهدیدی بزرگ تر از ایران برای ثبات منطقه می دانند. ترک ها و نیروهای نیابتی آنها در سوریه، لیبی و عراق درگیر هستند. رهبران عرب که روزگاری از سلطه ایران بر پایتخت های عربی شکایت داشتند، اکنون از نفوذ ترکیه در حلب، موصل، طرابلس، دوحه و موگادیشو ابراز ناراحتی می کنند.

کاخ سفید بی شک به این مساله توجه کرده که رجب طیب اردوغان، رئیس جمهوری ترکیه، از جمله بلندترین صداهای منتقد «توافق آبراهام» ترامپ بود. ترامپ یکی از مخالفان اصلی اردوغان بود، اما شاید این اختلاف رو به پایان باشد و دلیلش تنها احتمال شکست ترامپ در ماه نوامبر نیست. ترامپ و مایک پومپئو، وزیر امور خارجه او، هر دو به طور فزاینده از فشارهای شدید اردوغان برای هژمونی منطقه ای و روابط نزدیکش با روسیه خشمگین هستند.

یک بازنده بزرگ در خاورمیانه جدید عربستان سعودی است که زوال قدرت آن در نتیجه افزایش قدرت ترکیه رقم خواهد خورد. نفوذ پادشاهی سعودی امروز از هر زمان دیگری در گذشته در منطقه کمتر است. عربستان تحت کنترل ولیعهد محمد بن سلمان، نه تنها در ایالات متحده که در یمن، لبنان، سوریه، پاکستان و دیگر کشورهایی که زمانی پول و ایدئولوژی عربستان در آنها اهمیت داشت، محبوبیت خود را از دست داده است.

مناطق جنگی در سراسر منطقه شکننده باقی مانده و درگیر نوعی طناب کشی بین تمایل ترامپ به خارج کردن نیروها از منطقه و عزم پنتاگون برای ماندن تا زمان تثبیت شدن شرایط شده اند.

در افغانستان، برندگان احتمالا آدم بدها هستند؛ طالبانی که «از پیروزی سرمست شده» و هنوز به وعده های خود مبنی بر کاهش خشونت و سرکوب القاعده و حتی آغاز مذاکرات صلح با دولت کابل وفا نکرده است. ترامپ متعهد شده در صورت فراهم بودن شرایط، همه نیروهای آمریکایی را تا ماه مه به خانه بازگرداند، اما فرماندهان آمریکایی شک دارند چنین شرایطی هرگز مهیا شود.

ترامپ در عراق موفقیت های خوبی کسب کرده است. مصطفی الکاظمی، نخست وزیر کنونی و رئیس اطلاعات سابق، اثبات کرده یکی از بهترین رهبران عراق از زمان حمله آمریکا در سال 2003 است. او سعی دارد عراق را از مجادلات بین ایالات متحده و ایران بیرون بکشد و موافقت کرده میزبان شمار کاهش یافته نیروهای آمریکایی (حدود 3000 سرباز) برای آموزش نیروهای نظامی عراق باشد؛ این نیروها ظاهرا برای سرکوب عناصر باقی مانده داعش وحتی مقابله با نیروهای شبه نظامی عراقی تحت حمایت ایران قدرت کافی دارند.

کابوس سوریه همچنان ادامه دارد و ایالات متحده اهرم فشار خود را به دلیل خودداری ترامپ از مقابله با حمله اردوغان به شمال سوریه، از دست داده است. ترکیه اکنون قسمت وسیعی از این کشور را کنترل می کند. دولت بشار اسد به شدت بی نظم است. متحدان روسی او هم منابع کافی و صبر جبران خرابی های به بار آمده را ندارند.

فلسطینی ها، بازنده های همیشگی بازی ها در خاورمیانه، این هفته در واشنگتن کلا نامرئی بودند. تنها تراشه باقی مانده آنها برای چانه زنی احتمالا مقاومت سرسختانه و خودداری از پذیرفتن طرح صلح ترامپ است. مساله فلسطین، مانند دیگر جنگ های بی پایان منطقه، همچنان باقی خواهد ماند و آسایش هر که را در انتخابات نوامبر پیروز شود، از بین خواهد برد.

منبع: واشنگتن پست / مترجم: طلا تسلیمی