چشمک زدن دموکرات‌ها و نگرانی ایرانی‌ها

نویسنده: حسن فحص

دیپلماسی ایرانی: در شرایطی که صد روز به برگزاری انتخابات ریاست جمهوری در آمریکا باقی مانده، شاید نظام ایران بیش از هر نظام دیگری در جهان در انتظار مشخص شدن نتایج این انتخابات است. برعکس تجربیات تاریخی در روابط بین ایران و دولت آمریکا چه در زمان شاهنشاهی چه بعد از انقلاب اسلامی که ایرانی ها حاکم جمهوری خواه را ترجیح می دادند، اکنون سران نظام ایران تمایل خود را برای آن که جو بایدن، نامزد حزب دموکرات، دونالد ترامپ جمهوری خواه را شکست دهد، پنهان نمی کنند زیرا امیدوارند بایدن به تفاهم هایی که در زمان باراک اوباما در قالب برجام به دست آمد، بازگردد.

تا زمان اعلام نتایج انتخابات آمریکا، هم ایران و هم آمریکا به ترسیم مرزهای رویارویی و حرکت در لبه پرتگاه ادامه خواهند داد. دولت ترامپ در توسل به هرگونه اعمال فشار برای مجبور کردن نظام ایران به نشستن پشت میز مذاکره بدون هیچ پیش شرطی، تردید نخواهد کرد و این فشار ممکن است شامل عملیات نظامی محدود ولی آزاردهنده برای تهران مانند ترور سردار قاسم سلیمانی یا تشدید فشارهای اقتصادی بر ایران و متحدانش در منطقه باشد.

ورود ایران به مراحل پایانی امضای توافقنامه راهبردی اقتصادی با چین و تمدید توافقنامه همکاری با روسیه به مدت پنج سال و آغاز گفت وگو با مسکو برای امضای توافقی شبیه توافق به دست آمده با پکن، اهرم اقتصادی ایران برای فشار بر کشورهای اروپایی عضو گروه 1+5 است با این مضمون که امکان دارد فرصت سرمایه گذاری در ایران را به علت پایبند نبودن به تعهدات اقتصادی و مالی درج شده در برجام و فعال نکردن اینستکس، از دست بدهند.

به رغم علائم مثبتی که در برنامه انتخاباتی حزب دموکرات آمریکا درباره ایران دیده می شود – از جمله قصد دموکرات ها برای بازگشت به برجام و کنار گذاشتن هدف تغییر نظام ایران در صورت پیروزی جو بایدن در انتخابات – ظاهرا محافل دیپلماتیک ایرانی مرتبط با مذاکرات هسته ای، پایبند ماندن دموکرات ها به برجام را به علت اوضاع جدید ناشی از تحریم های شدید ترامپ علیه ایران، دشوار می دانند. محافل دیپلماتیک ایرانی پیش بینی می کنند بازگشت بایدن به برجام همراه با شروط پیچیده ای باشد که ایجاب کند ایران وارد مذاکرات جدیدی برای اصلاح برجام یا حتی امضای توافقی جدید شود که دغدغه های جدید آمریکا را برطرف کند. به همین علت رویکردی در داخل نظام و دستگاه دیپلماسی ایران وجود دارد که معتقد است تهران باید کانال های ارتباط با دولت ترامپ را حفظ کند و ممکن است این کانال ها به سکویی سیاسی برای مذاکرات مستقیم یا عمیق تر بعد از انتخابات در صورت باقی ماندن ترامپ در کاخ سفید یا حتی پیروزی جو بایدن تبدیل شود. محافل ایرانی معتقدند اشاره دموکرات ها به کنار گذاشتن سیاست تغییر نظام ایران در واقع نوعی باج خواهی سیاسی از مقامات ایرانی است که معتقدند دولت آمریکا چه جمهوریخواه باشد چه دموکرات، از درخواست برای تغییر رفتار ایران در منطقه در عوض دست کشیدن آمریکا از درخواست برای تغییر نظام ایران، دست برنخواهد داشت.

حتی بازگشت دموکرات ها به قدرت در واشنگتن به معنای احیای خط مشی سیاسی باراک اوباماست که حساب نفوذ منطقه ای ایران را از حساب تهدید موجودیت اسرائیل جدا کرده بود به طوری که آمریکا به هیچ وجه در برابر خطری واقعی که اسرائیل را تهدید کند ساکت نخواهد نشست. 

به نظر می رسد بایدن و دموکرات ها حاضر نیستند بدون شروط جدید پای میز مذاکره با ایران بنشینند، اما آیا نظام ایران کنار رفتن ترامپ از قدرت را بهانه ای برای آغاز مذاکره با دولت آمریکا و حتی امتیاز دادن به این کشور قرار خواهد داد؟ این گزینه ها باقی است تا زمانی که نتیجه کارزار انتخابات ریاست جمهوری آمریکا مشخص شود.

منبع: ایندیپندنت / تحریریه دیپلماسی ایرانی/11