آمریکا درخواست ها برای تعلیق تحریم های ایران و ونزوئلا را نادیده می گیرد

نویسنده: جولیا بورگر

دیپلماسی ایرانی: همه بشریت با یک دشمن مشترک نامرئی روبه رو است و رهبران جهان تعلیق تحریم های اقتصادی که به طور فزاینده به روش دیگری برای اعلان جنگ تبدیل شده را خواستار هستند. اما دولت ترامپ، رئیس جمهوری آمریکا، تاکنون این درخواست ها را نادیده گرفته و اقدامات تنبیهی علیه دو ملتی که آنها را بزرگ ترین دشمنان آمریکا معرفی می کند، یعنی ایران و ونزوئلا، تشدید کرده است. واشنگتن تا جایی پیش رفته که هفته گذشته فهرست جدیدی از افراد و شرکت های مرتبط با سپاه پاسداران ایران را هدف گرفته است. البته، وزارت دادگستری آمریکا نیزا در همان روز یک سری اتهامات قاچاق مواد مخدر و پولشویی علیه نیکولاس مادورو، رهبر ونزوئلا، و 14 مقام ارشد فعلی و سابق این کشور مطرح کرد.

ویلیام بار، دادستان کل ایالات متحده، در کنفرانس خبری درباره این مساله هیچ شکی درباره ماهیت سیاسی آنها باقی نگذاشت و همزمان آن را با بیماری همه گیر کرونا یک اتفاق سرنوشت ساز و تاثیرگذار در تغییر نظام خواند: «واقعا زمان خوبی است. مردم ونزوئلا رنج می کشند و به یک دولت موثر نیاز دارند که به مردم پاسخ دهد.»

پیتر هارل، یکی از مقامات ارشد سابق تحریم ها در وزارت امور خارجه آمریکا، گفت: «دولت نوعی رویکرد ضربه زدن در لحظه آسیب پذیری را در پیش گرفته و به نظر می رسد امید دارد با اعمال تحریم ها و دیگر اقدامات، بر شیوع ویروس در ایران و ونزوئلا سرمایه گذاری و مخالفت های عمومی داخلی را به سمت تغییر نظام هدایت کند.»

ایالات متحده طرح جدید خود برای ونزوئلا را «چارچوب گذار دموکراتیک» خوانده که هدف کنار گذاشتن مادورو، بیرون راندن نیروهای خارجی از این کشور، ایجاد یک دولت موقت، تشکیل یک «شورای ایالتی» متشکل از افراد منتخب گروه های اصلی مجمع ملی تحت کنترل اپوزیسیون در برابر تسهیل تحریم ها را دنبال می کند. احتمال اینکه تدابیر اجرایی شده از 31 مارس خسارت اقتصادی بیشتری از تحریم های قبلی بگذارند، اندک است. تحریم ها علیه ایران و ونزوئلا به اندازه ای شدید است که درآمد اندکی برای آنها باقی گذاشته است. آنچه که این تحریم ها نشان می دهند، عزم ایالات متحده به اعمال فشار حتی در میانه بحران تلفات بالای ویروس کروناست. تدابیر تنبیهی جدید در شرایطی وضع شده اند که هر دو کشور به شدت به ارز خارجی نیاز دارند.

در تهران، اقدامات نامناسب دولت سبب شد که ویروس کرونا چندین هفته پیش از اجرای تدابیر جدی در کشور شیوع یابد. در حال حاضر بیش از 40هزار مورد ابتلا به بیماری در ایران وجود دارد و نزدیک به 4هزار نفر جان خود را از دست داده اند. آرین طباطبایی، محقق در دانشگاه کلمبیا، گفت: «پاسخ دولت به شیوع کووید-19 عامل شرایط کنونی کشور است.»

در ونزوئلا، این بیماری همه گیر هنوز اوج خود نرسیده است: شمار موارد گزارش شده هنوز زیر هزار است. اما این کشور در شرایط وخیمی قرار دارد و قادر به کنترل نتایج ناگوار شیوع برای مردم نخواهد بود. تنها یک چهارم از پزشکان ونزوئلایی به منبع قابل اعتماد آب دسترسی دارند و دو سوم آنها صابون، دستکش یا ماسک ندارند. در کل کشور تنها 73 تختخواب مراقبت های ویژه وجود دارد. ایوان بریسکو، مدیر بخش آمریکای لاتین و کارائیب در گروه بین المللی بحران، می گوید: «اگر ویروس در ونزوئلا شایع شود و این کشور نتواند کمک های بین المللی را دریافت کند، با یک فاجعه کامل روبرو خواهد شد.»

آنتونیو گوترش، دبیرکل سازمان ملل متحد، و دیگر مقامات ارشد سازمان ملل آتش بس تحریم ها در سراسر جهان را خواستار شده اند. میشل باچله، کمیسر سازمان ملل در امور حقوق بشر، گفت: «در رابطه با یک بیماری همه گیر جهانی، موانع در تلاش های پزشکی در یک کشور، خطر را برای همه ما افزایش می دهد. مردم این کشورها به هیچ وجه مسئول سیاست هایی که به هدف تحریم ها تبدیل شده اند، نیستند و پیش از بیماری نیز برای دوره ای طولانی در شرایط نامطلوب زندگی می کرده اند.»

دولت ترامپ خود بارها تاکید کرده که هدف رژیم های تحریمی آن دولت های ایران و ونزوئلا هستند و نه مردم آنها. اما واقعیت این است که مستثنی شدن کالاهای بشردوستانه از رژیم تحریمی بیشتر در تئوری است تا واقعیت. بانک های بین المللی به قدری درباره هر نوع تجارت با ایران نگرانی دارند که تامین اعتبار برای خرید کالاهای بشردوستانه تقریبا غیرممکن است. به علاوه، برخی تجهیزات پزشکی لازم برای مقابله با ویروس کرونا در فهرست کالاها با مصرف دوگانه قرار دارند که خرید و فروش آنها نیازمند مجوز خزانه داری ایالات متحده است. ایلات متحده خود پیش از شیوع بیماری همه گیر ویروس کرونا به دنبال ایجاد کانال جداگانه ای برای کالاهای بشردوستانه از طریق سوئیس بود، اما این اقدام نیز نتیجه مشخصی نداشت. اسفندیار بتمنقلیج، کارشناس دیپلماسی اقتصادی و بنیانگذار بورس و بازار، گفت: «نتیجه همه این اقدامات این شده که ایران واقعا در پرداخت سریع و قابل اعتماد برای این نوع کالاهای بشردوستانه مشکل دارد. این بدان معنی است که اکنون، ایران در مواجهه با یک بحران حاد و افزایش تقاضا، یک قدم از باقی کشورها قب تر است.» اینستکس، مکانیزم پرداخت های اروپایی، که 14 ماه پیش راه اندازی شده بود، اولین بار اواخر ماه مارس برای ارسال تجهیزات پزشکی به ارزش 500هزار یورو به ایران مورد استفاده قرار گرفت؛ محموله ای که پیش از همه گیری کرونا سفارش داده شده بود.

ونزوئلا هم در حال حاضر نفت خود را با تخفیف قابل توجهی به فروش می رساند و سقوط قیمت نفت می تواند صادرات آن را غیراقتصادی کند. در عین حال، بن بست سیاسی بین مادورو و خوان گوایدو، رهبر اپوزیسیون که تحت حمایت ایالات متحده و برخی از دیگر کشورهاست، ارسال پول به عنوان کمک را به ونزوئلا غیرممکن می کند. صندوق بین المللی پول درخواست مادورو برای وام 5 میلیارد دلاری به عنوان بودجه کمک های اضطراری را به دلیل عدم شفافیت همین مساله رد کرده است. دو طرف که خود از وخامت شرایط آگاه هستند، چندین هفته درباره احتمال تشکیل یک دولت واحد گفت و گو کردند، اما چنین اتفاقی چندان محتمل به نظر نمی رسد.

طرفداران رژیم تحریمی آن را گزینه های انسان دوستانه برای اعلان جنگ در راستای اهداف سیاست خارجی می دانند، اما این استدلال در ایران و ونزوئلا به ویژه با تشدید بحران شیوع کرونا زیر سوال رفته است. ریچارد نفیو، معاون پیشین هماهنگ کننده اصلی سیاست های تحریمی در وزارت امور خارجه آمریکا، گفت: «مطرح کردن این استدلال که تحریم ها بهترین ابزار برای خدمت به منافع جامعه بین المللی به طور کلی و به طور خاص برای کشورهایی که هدف قرار می گیرند هستند، بسیار دشوار است. چنین استدلالی به ویژه زمانی که تحریم ها به عامل تشدید یک بحران بشردوستانه تبدیل می شوند، کاملا نامربوط است.»

منبع: گاردین / تحریریه دیپلماسی ایرانی 34