شیوع ویروس کرونا و لزوم لغو تحریم ها علیه ایران

نویسنده: نگار مرتضوی

دپلماسی ایرانی: شیوع ویروس کرونا در ایران به یک بحران ملی تبدیل شده است. مقامات (تا زمان انتشار این گزارش) 10هزار مورد ابتلا به بیماری و 429 مورد مرگ ناشی از آن را تایید کرده اند و این در حالی است که کارشناسان بهداشت و درمان و منابع بیمارستانی می گویند دولت در رابطه با داده ها شفاف نیست و آمارهای واقعی خیلی بیشتر است. و اگرچه ایران یکی از بهترین نظام های بهداشت و درمان در منطقه را دارد، از منابع کشور بیش از اندازه استفاده شده و به نظر می رسد که بحران فراتر از ظرفیت آنهاست.

جدای از کم و کاست های دولت، جنگ سیاسی بین تهران و واشنگتن نیز تاثیر قابل توجهی بر شیوع بیماری داشته است. روابط نزدیک ایران با چین برای دور زدن تحریم های ایالات متحده عامل اولیه شیوع ویروس در این کشور بود. تحریم های شدید اقتصادی که توسط دولت ترامپ اعمال شده، همچنین به کمبود کیت های تست و تجهیزات پزشکی در ایران انجامیده و حتی سبب شده است که گوگل ایران را از فهرست کشورهایی که قادر به دانلود برنامه تشخیص ویروس کرونا از فروشگاه ها آنلاین هستند، حذف کند.

دکتر مینو محرز، متخصص برجسته بیماری های عفونی در ایران، می گوید که کشورش به دلیل نبود کیت های تشخیص ابتلا به بیماری ابتدا در تشخیص موارد ویروس کرونا عقب مانده بود. او گفت شرکت های اروپایی از ترس تحریم های ایالات متحده کیت ها را به ایران نمی فروشند؛ سرانجام سازمان بهداشت جهانی قدم پیش گذاشت و کیت ها را مستقیما به ایران ارسال کرد. سازمان جهانی بهداشت درباره کمبود منابع و تجهیزات در ایران هشدار داده و اعلام کرده که این کشور برای مبارزه با این بیماری همه گیر به کمک بیشتری نیاز دارد.

الیویه واندکاستل، مدیر بخش ایران در سازمان کمک بین الملل که یکی از معدود سازمان های غیرانتفاعی بین المللی است که تجهیزات محافظت پزشکی، کیت های تست ابتلا به ویروس و دارو به ایران می رساند، گفت که در میانه بحران، یکی از مسائلی که رسیدن کمک های بین المللی به ایران را دشوار می کند، مشکلات حقوقی مربوط به تحریم ها در رابطه با کالاهای پزشکی و داروست و همین مساله بوده که واکنش به شیوع بیماری در هفته های اول آن را دشوار کرده است.

تحریم ها همچنین بر نبرد دیجیتال ایران با این ویروس مهلک تاثیر گذاشته است. همانطور که گفته شد، دولت ایران یک برنامه اندرویدی تعاملی برای کمک به افراد در تشخیص کرونا و جلوگیری از هجوم افراد نگران و دارای علائم خفیف به بیمارستان ها منتشر کرد. اما گوگل برنامه را از «گوگل پلی» حذف و اعلام کرد «حساب های برنامه نویسی از ایران در گوگل پلی مجاز نیست.»

دینا اسفندیاری، از اعضای بنیاد قرن، می گوید اجرای بیش از حد تحریم ها توسط شرکت های بزرگ بین المللی مانند گوگل توانایی ایران را در تضمین ممانعت از وخیم تر شدن شرایط ابتلا به این بیماری همه گیر کاهش داده و ناگزیر، بر تلاش ها در سطح بین المللی در مبارزه با ویروس کرونا که همچنان در حال گسترش است، تاثیر منفی گذاشته.

اگرچه عوامل خارجی در شیوع ویروس نقش داشتند، نحوه مدیریت بحران ایران نیز یک فاجعه تمام یار بوده است. نادر هاشمی، مدیر مرکز مطالعات خاورمیانه در دانشگاه دنوِر، گفت: «حاکمیت زمانی که حضور اندک رای دهندگان (در انتخابات مجلس) را با شیوع ویروس مرتبط دانست، تا اندازه ای تقصیر خود را پذیرفت. این مساله به وضوح نشان می داد که تمرکز حاکمیت بر تاکید بر مشروعیت خود از طریق حضور گسترده رای دهندگان بوده است و نه پیشگیری از بروز این بیماری همه گیر. روحانی حتی ویروس کرونا را یکی از توطئه های دشمنان ایران توصیف کرد.»

این، سومین بحران بزرگ برای جمهوری اسلامی در ماه های اخیر است. در نوامبر گذشته تظاهرات ضد دولتی در اعتراض به افزایش قیمت بنزین در سراسر ایران قابل مشاهده بود و بعد از آن هم ماجرای هدف گرفتن اشتباهی هواپیمای اوکراینی با 176 سرنشین پیش آمد. ایران برای 3 روز سعی کرد بر اشتباه خود در شلیک به هواپیما سرپوش بگذارد و همین مساله اعتماد ملت به نظام را خدشه دار کرد و اکنون، دولت برای مبارزه با این بیماری همه گیر دقیقا به همان اعتماد نیاز دارد.

دولت ترامپ برخی از تحریم ها علیه بانک مرکزی ایران را کاهش داده تا یک کانال بازرگانی برای تجارت اقلام بشردوستانه ایجاد کند، اما به نظر نمی رسد که این اقدام کافی باشد. دولت های قبلی آمریکا، چه دموکرات و چه جمهوریخواه، در مواجهه با بحران های بشردوستانه با جدیت بیشتری عمل می کردند. در سال 2004 که یک زمین لرزه ویرانگر به کشته شدن هزاران نفر در شهر بم در ایران انجامید، جورج بوش، رئیس جمهوری وقت، تحریم ها را برای مدت محدودی لغو کرد تا کمک های بین المللی به آسانی وارد ایران شوند. در سال 2012 که زلزله ای شمال ایران را لرزاند نیز باراک اوباما تحریم ها را برای چند ماه به حالت تعلیق درآورد تا امکان ارسال کمک ها به ایران فراهم آید. دونالد ترامپ هم باید در زمان بحران از روسای جمهوری پیش از خود پیروی و تحریم ها را حتی به طور موقت، لغو کند. این کار نه تنها به دیگران اجازه می دهد تا به ایران در مهار این بحران فزاینده یاری رسانند، بلکه از گسترش بیشتر بیماری در منطقه و به طور بالقوه در سراسر جهان نیز جلوگیری می کند.

منبع: ایندیپندنت / مترجم: طلا تسلیمی