روزهای سخت ظریف

یک تحلیلگر ارشد مسائل بین الملل، با اشاره به چالش‌های متعددی که محمد جواد ظریف و دستگاه دیپلماسی کشور در سال ۱۳۹۸ در عرصه بین المللی و منطقه‌ای و حتی داخل کشور با آن روبرو بودند، گفت: ظریف سال گذشته -علیرغم تمام هزینه‌های شخصی و فشارها- موفق شد همچون گذشته در کسوت یک «دیپلمات» و نه در کسوت یک فعال سیاسی، یک نامزد انتخاباتی یا یک نظامی باقی بماند.

رضا نصری، در گفتگو با ایسنا در پاسخ به این سوال که وی عملکرد وزیر امور خارجه کشورمان را در عرصه تعاملات منطقه ای و بین المللی در سال گذشته به چه نحو ارزیابی می کند و ظریف به عنوان رئیس دستگاه دیپلماسی ایران در این سال با چه فراز و نشیب‌هایی مواجه بوده است؟ اظهار کرد: مهم‌ترین وظیفه یک وزیر امور خارجه این است که برای حل و فصل معضلات کشور، کاهش تنش خارجی،‌ رفع تهدید و برطرف کردن موانع بین‌المللی بر سر راه توسعه و تجارت و اقتصاد به دنبال راهکارها و راه‌حل‌های مسالمت‌آمیز و دیپلماتیک برود؛ آقای ظریف هم در سال ۱۳۹۸ همین وظیفه را به بهترین شکل ایفا کرد. 

 ظریف به خاطر اقدامات رقبای سیاسی دولت در داخل کشور هزینه داد

 وی گفت: ظریف علیرغم فضای سنگین و احساسی داخلی و با وجود فشارهای بی سابقه دولت آمریکا بر شخص او و علیرغم جنگ روانی وحشتناک و ترور شخصیتی بی سابقه‌ای که در لابی‌ها و اتاق فکرهای واشنگتن علیه او سازمان‌دهی شد، این نقش را با پذیرش هزینه‌های شخصی ایفا کرد. ظریف در اوج فشارها هم در سطح منطقه پیشنهادهای قابل ملاحظه‌ای -مانند «طرح صلح هرمز»- را به پیش برد، هم در پیش‌برد روند صلح در سوریه و یمن نقش‌آفرینی کرد. او در حوزه «برجام» و رفع تحریم ها فعالیت کرد و در خنثی‌سازی ایران‌هراسی و ممانعت از اجرای دسیسه‌های متعدد جریان ایران‌ستیز تمام توان خود را به کار گرفت. در کنار این‌ها، به خاطر اقدامات رقبای سیاسی دولت روحانی در داخل کشور نیز هزینه داد و در نقش «پاسخگو» در صحنه بین‌المللی حاضر شد!

این کارشناس ارشد مسائل بین الملل در پاسخ به این پرسش که  به نظر وی سخت ترین روزهای  ظریف در سال ۱۳۹۸ چه روزهایی بود و در برابر چه اتفاقاتی او  به عنوان مسئول سیاست خارجی ایران با چالش های عمده روبه‌رو شد؟ گفت : حوادثی از قبیل سرنگونی پهپاد آمریکایی، «جنگ جدید نفت‌کش ها» در خلیج فارس و جبل‌الطارق، اتفاقات آبان‌ماه، ترور سردار سلیمانی، حمله ایران به پایگاه عین‌الاسد و سرنگونی هواپیمای اوکراینی احتمالاً سخت‌ترین و حساس‌ترین رویدادهای سال ۱۳۹۸ برای دستگاه دیپلماسی بودند. قطعاً مدیریت این حوادث - به ویژه حوادث چند ماه اخیر - برای وزارت خارجه و شخص وزیر هم از نظر «بار مسئولیت» و هم از نظر عاطفی بسیار سنگین بود. در تاریخ معاصر موارد زیادی سراغ داریم که بعضاً یک قصور یا خطا در پیام‌رسانی (communication) یا یک تاخیر یا تعلل در بیان یک موضع یا یک تصمیم غلط و منفعت‌طلبانه از سوی نماینده ارشد یک کشو در یک مقطع حساس منجر به سوءتفاهم یا سوءمحاسبه در طرف مقابل شده و تبعات سنگینی متوجه کشور کرده است. در سال ۱۳۹۸ از این مقاطع حساس زیاد داشتیم و دستگاه دیپلماسی به مدیریت ظریف از عهده آن‌ها به خوبی برآمده است.

تحریف اظهارات ظریف به منظور کاهش کارآمدی و لطمه به اعتبار او انجام می شود 

نصری با بیان این که طبیعتاً، دستگاه تبلیغاتی آمریکا و عربستان سعودی -که بعضاً به واسطه افراد فارسی‌زبان در رسانه‌ها و شبکه‌های اجتماعی هدایت می‌شود- تمام تلاش خود را بکار بستند تا مدیریت این بحران‌ها و گذر از این حوادث را برای آقای ظریف و همکارانش دشوارتر کنند، تصریح کرد: شخصاً هیچ وزیر امور خارجه‌ای را در دنیا سراغ ندارم که در ایفای نقش خود مورد این حجم عجیب از تخریب و جنگ روانی قرار گرفته باشد. اگر بررسی کنیم خواهیم دید که تقریباً‌ تمام اظهارات و موضع‌گیری‌های آقای ظریف به صورت سیستماتیک توسط رسانه‌های فارسی‌زبان، فعالان معاند شبکه‌های اجتماعی و برخی رسانه‌های بین‌المللی به بدترین شکل تحریف می‌شود تا هم کارآمدی او کاسته شود و هم اعتبارش نزد افکار عمومی داخل و خارج خدشه‌دار شود. همچنین هیچ وزیر امور خارجه‌ای را سراغ ندارم که در اوج جنگ روانی خارجی -به جای یاری و مساعدت- حتی تلویزیون ملی کشورش هم علیه او سریال «گاندو» بسازد تا به زعم خود به دولت متبوع او ضربه بزند یا احتمال نقش‌آفرینی‌اش در سمت‌ها و جایگاه‌های دیگر را در آینده به حداقل برساند. 

وی افزود: در هر حال، جای خوشحالی و قدردانی است که آقای ظریف هرگز مغلوب فضاسازی‌ها، احساسات و منفعت‌طلبی‌های شخصی نشد و سال گذشته نیز -علیرغم تمام هزینه‌های شخصی- موفق شد همواره در کسوت یک «دیپلمات» -و نه در کسوت یک فعال سیاسی، یک نامزد انتخاباتی یا یک نظامی- باقی بماند!  

رفتن و یا ماندن ترامپ به صورت مستقیم بر چالش‌ها و جنس تهدیدها در سال جاری تاثیر گذار خواهد گذاشت

این کارشناس ارشد مسائل بین الملل در پاسخ به این سئوال که به نظر وی دستگاه سیاست خارجی ایران مهم ترین مسائل وچالش هایی که در سال ۱۳۹۹ با آن روبرو خواهند شد چه مسائلی است؟ گفت: اتفاقات و حوادث سال آینده قابل پیش‌بینی نیست. عوامل خارجی و غیرمنتظره‌ای مانند پاندمی کرونا می‌تواند مناسبات سیاسی، بین‌المللی و خروجی بسیاری از اتفاقات سال آینده را تغییر دهد اما در هر حال، در سال جاری معلوم می‌شود دولت ترامپ ماندنی یا رفتنی است. جواب این سئوال به صورت مستقیم بر چالش‌ها، جنس تهدیدها و به تبع آن بر عملکردها تاثیر خواهد گذاشت.