قصه پررمز و راز انتخاب علاوی

نویسنده: علی موسوی خلخالی

دیپلماسی ایرانی: عراق همچنان در التهاب خود می سوزد. تظاهرات علیه وضع موجود ادامه دارد و اعتراض ها رنگ و بوی تازه ای به خود گرفته است. دیگر روشن است که آن کس که به مردم می تازد و به طرف آنها شلیک می کند و چادرهای اعتراضیشان را به آتش می کشد طرفداران مقتدی صدر هستند که می خواهند به اعتراضات مردم که همچنان نسبت به وضعیت موجود ناراضی هستند و از توافق وی برای انتخاب محمد توفیق علاوی ناخشنودند، پایان دهند. مردم محمد توفیق علاوی را نتیجه ساخت و پاخت مقتدی صدر با برخی جریان های خاص (که تا کنون معلوم نیستند) و هادی عامری، رئیس ائتلاف بنا و رئیس سازمان بدر می دانند. 

واقعیت این است که انتخاب محمد توفیق علاوی که پسرعموی ایاد علاوی، نخست وزیر اسبق و فردی بسیار ثروتمند است اما بر خلاف پسرعمویش مذهبی و بسیار متشرع است، نکات ابهامی بسیاری دارد. به ویژه که این بار بر خلاف مرتبه های گذشته، فردی که برای نخست وزیری از سوی فراکسیون های سیاسی به رئیس جمهوری معرفی شده نه متن نامه معرفی اش منتشر شده و نه نامه رئیس جمهوری که نشان دهد بر اساس کدام بند قانونی ائتلاف اکثریت را به رسمیت شناخته و علاوی را معرفی کرده است. 

از سویی، بنا بود به خواست مردم و مرجعیت نخست وزیری معرفی شود که سابقه حضور در دولت های سابق را نداشته باشد در حالی که علاوی دو دوره در دولت مالکی وزیر بوده اگرچه در اعتراض به فساد دولتی استعفا داده است. در عین حال که همچنان مردم نسبت به معرفی وی اعتراض دارند و میدان های تظاهرات خالی نشده است. اصرار وی برای نخست وزیری در حالی که اعتماد به او برای این که در سمت موفق شود، اندک است، تعجب برانگیز است.

بلافاصله بعد از انتخاب محمد علاوی، نمایندگان ایالات متحده و سفارت این کشور از این انتخاب استقبال کردند و او را فردی مناسب برای عبور از بحران فعلی عراق دانستند. مثلا برت مک گورک، نماینده سابق ایالات متحده در ائتلاف مبارزه با داعش، دقایقی بعد از انتخاب او در توئیتی انتخابش را تبریک گفت (البته ساعاتی بعد او این توئیت خود را حذف کرد). یک روز بعد سفارت امریکا بیانیه داد و به دنبال آن اتحادیه اروپا و سازمان ملل در حالی که خیابان ها همچنان نسبت به انتخاب او ملتهب بودند، نامزدی وی را تبریک گفتند. علاوی هفته گذشته با عبدالوهاب الساعدی دیدار کرد و گفته می شود به او پیشنهاد وزارت کشور را داده است. عبدالوهاب الساعدی رئیس سازمان مبارزه با تروریسم عراق است که مورد حمایت کامل امریکایی ها قرار دارد و حتی گفته می شد نامزد امریکایی ها برای جانشینی عادل عبدالمهدی بوده است. آیا این نشان می دهد که ایالات متحده از او حمایت می کند؟

محمد توفیق علاوی نخستین فردی است که دو بار به فاصله حدودا 10 روز برای نخست وزیری معرفی و بار دوم برای این سمت انتخاب می شود. بار اول گفته شد که وی نتوانسته با جریان صدر به توافق برسد و برای همین رئیس جمهوری از معرفی وی خودداری کرد. قصه آن دیدار از این قرار بود که برهم صالح، رئیس جمهوری عراق با وی که برای درمان در بیروت به سر می برد تماس گرفت و از او خواست همان شب خود را به بغداد برساند و رسما برای نخست وزیری معرفی شود. وی 8:30 شب به وقت محلی وارد فرودگاه بغداد می شود و از آنجا به کاخ السلام برای دیدار با رئیس جمهوری می رود، اما قبل از دیدار با برهم صالح دو نفر از سران ائتلاف سائرون به رهبری مقتدی صدر با او دیدار می کنند و فهرستی از مطالبات حزبی خود را مقابل او می گذارند، او رد می کند و می گوید بنا بود من دولتی تشکیل دهم که از سهم خواهی احزاب به دور باشد، آن جلسه به نتیجه نمی رسد و برهم صالح نیز از معرفی وی برای سمت نخست وزیری اجتناب می کند. حالا چه می شود که بعد از فاصله کوتاهی دوباره او نامزد می شود و رئیس جمهوری او را به پارلمان معرفی می کند؟ آیا علاوی در آخر شرایط جریان سائرون را پذیرفته است؟ البته حمایت بی شائبه ای که مقتدی صدر از او می کند و تلاش دارد تظاهرات را به نفع او پایان دهد، این شائبه را تشدید می کند. 

با توجه به این که ائتلاف دولت قانون به رهبری نوری مالکی، نخست وزیر اسبق عراق که در اتحاد با هادی عامری ائتلاف بنا را تشکیل داده، رسما و طی بیانیه ای اعلام کرده است که از علاوی حمایت نمی کند، همچنین حزب الدعوه و ائتلاف نصر به رهبری حیدر العبادی نیز با صدور بیانیه ای اعلام کرده اند که از علاوی حمایت نمی کنند. دیگر جریان های سیاسی شیعه نیز نسبت به انتخاب وی تا کنون سکوت اختیار کرده یا منفعل برخورد کرده اند. ائتلاف های کردی نیز تا کنون به او روی خوش نشان نداده اند و نماینده های آنها در مجلس علیهش موضع گرفته اند. همین وضعیت نسبت به ائتلاف های اهل تسنن وجود دارد. بنابراین روشن نیست که علاوی مورد حمایت چه جریان و ائتلافی است؟ در عین حال که مرجعیت نیز تلاش دارد خود را از انتخاب نخست وزیر دور نگه دارد. 

این همه در حالی است که علاوی باید ظرف یک ماه از نامزدی اش برای نخست وزیری، دولت خود را تشکیل دهد و از پارلمان رای اعتماد بگیرد. تا کنون یک هفته آن گذشته و او فقط سه هفته دیگر وقت دارد در حالی که هیچ چیز در افق دیده نمی شود که حکایت از آن کند وی می تواند از مجلس برای دولت خود رای اعتماد بگیرد. آن هم مجلسی که از احزابی تشکیل شده که در صورتی حاضر به رای دادن به او هستند که به آنها در دولت خود سهم دهد، در حالی که علاوی گفته است دولت خود را به دور از سهم خواهی ها تشکیل خواهد داد. 

اگر علاوی نتواند از پارلمان رای اعتماد بگیرد که احتمال آن وجود دارد، شاید بتوان گفت کاسه ای زیرنیم کاسه بوده که وی قربانی یک معادله سیاسی پیچیده برای یک هدف خاص شود./اعتماد