تشدید تنش‌ها بعد از گام پنجم ایران

نویسنده: شینیا سوگیزاکی

دیپلماسی ایرانی: دولت ایران روز پنجم ژانویه اعلام کرد، از محدودیت های اعمال شده فنی مرتبط با برنامه هسته ای اش مطابق آنچه در توافق هسته ای که با کشورهای غربی امضاء‌ کرده است پیروی نخواهد کرد و اورانیومی را که در اختیار دارد، به شکل نامحدود غنی سازی خواهد کرد. با توجه به قتل سردار سلیمانی،‌ رسانه های ایران ضمن اعلام حفظ روابط همکاری با آژانس بین المللی انرژی اتمی، به تولید اورانیوم با غلظت بالا که امکان بکارگیری آن در تولید بمب اتمی وجود دارد، اشاره کردند. در این میان با توجه به اینکه پارلمان عراق قطعنامه درخواست خروج ارتش آمریکا از عراق را تصویب کرده است، به نظر می رسد که اوضاع خاورمیانه پیچیده تر از گذشته خواهد شد.

ایران در بیانیه روز پنج ژانویه خود اعلام کرد: «به آخرین محدودیت‌های توافق هسته‌ای، یعنی شمار سانتریفیوژها، پایان می‌دهد. بدین ترتیب به لحاظ عملیاتی هیچ محدودیتی در برنامه های هسته ای نخواهد داشت.»‌ حسن روحانی، رئیس جمهوری ایران که رویکرد مسالمت آمیزی در تعامل با غرب و کشورهای خارجی همسو با آن دارد، تا کنون بر رویکردی دایر بر اینکه از توافق هسته ای به شکل کامل خارج نخواهد شد، ‌پایبند بوده است. اما با توجه به ترور سردار سلیمانی توسط ارتش ایالات متحده آمریکا به نظر می رسد که فشار جناح محافظه کار و تندرو که رویکرد ضد آمریکایی دارند، بر دولت روحانی تشدید شده است.

از سوی دیگر، ایران تاکید کرده است: «همکاری با آژانس بین المللی انرژی اتمی همچنان ادامه خواهد داشت. چنانچه تحریم های آمریکا لغو شود و به منافع اقتصادی بر اساس توافق هسته ای دست یابیم،‌ آمادگی داریم که بار دیگر به تعهدهای خود در برجام برگردیم.»‌ به نظر می رسد که دولت ایران با نشان دادن تمایل به حفظ همکاری با آژانس انرژی اتمی درصدد است تا حد امکان از انتقاد جامعه بین المللی اجتناب کند.

بر اساس محتوای توافق هسته ای قرار بود که در ازای محدودیت گسترده برنامه های هسته ای ایران، تحریم های کشورهای غربی علیه این کشور کاهش یابد. اما ترامپ به بهانه های مختلف از جمله این که دستورالعملی برای محدودیت بر برنامه های موشکی ایران در توافق هسته ای گنجانده نشده بود، ماه مه سال 2018 از توافق هسته ای به عنوان «‌نقص کشنده» یاد کرد، از آن به طور یکجانبه خارج شد و به دنبال آن تحریم های همه جانبه را علیه ایران از سر گرفت. ایران برای مقابله با تحریم های همه جانبه آمریکا از ماه مه سال 2019 کاهش تعهدات توافق هسته ای را به شکل مرحله ای پیگیری کرده است.

امانوئل مکرون، رئیس جمهوری فرانسه، آنگلا مرکل، صدر اعظم آلمان و بوریس جانسون، نخست وزیر انگلیس در بیانیه ای مشترک از ایران خواستند که به توافق هسته ای پایبند باشد. سران سه کشور در این بیانیه خود همچنین ادعا کردند: «تحت فرماندهی سردار سلیمانی، درباره نقش منفی ایران در این منطقه نگرانی های جدی دیده می شود.»‌ همچنین سران سه کشور از ایران خواستند: «از گسترش خشونت ها پرهیز شود و تهران از هر گونه اقدامی که مغایر با توافق هسته ای است خودداری کند.»

منبع: آساهی / تحریریه دیپلماسی ایرانی