«عمل در برابر عمل» خواست روشن ایران است

دیپلماسی ایرانی: ایران و امریکا همچنان به اقدام‌ متقابل در چارچوب سیاست «فشار حداکثری» مشغولند. این درحالی است که دوطرف بر پرهیز از جنگ تأکید دارند، ولی ناظران درباره احتمال درگیری «تصادفی» هشدار می‌دهند. 

ایران در تازه‌ترین اقدام، دوشنبه (۲۷ خرداد) اعلام کرد که در ده روز آینده حجم ذخایر اورانیوم غنی‌شده خود را از سقف ۳۰۰ کیلوگرم بالا می‌برد. این اقدام در پی سرخوردگی از ضرب‌الاجل 60 روزه‌ای بود که برای اعضای گروه 1+4 تعیین شد؛ به این امید که دیگر اعضای گروه به تعهدات خود در قبال تأمین منافع ایران پس از خروج امریکا از برجام عمل کنند. دور از انتظار نخواهد بود اگر پس از این نیز شاهد ابتکارهای تازه‌تر در واکنش به سیاست فشار حداکثری باشیم. 

اقدام ایران با واکنش‌های هشدار دهنده از سوی اعضای گروه 1+4 همراه شد ولی طی یک سال و اندی پس از خروج امریکا از برجام منتقدان این اقدام به دو پرسش روشن پاسخ نداده و واکنش درخور نداشته‌اند؛ اینکه آیا مسبب اوضاع جاری ایران است و یا دولت امریکا؟ همچنین آیا پس از خروج امریکا از برجام،  منافع ایران در این توافق بین‌المللی تأمین شده است؟ مصداق این مدعا تجارت دوجانبه ایران و اروپا در حداقل سه ماه نخست سال جاری میلادی است. براساس آمار رسمی کمیسیون اروپا، صادرات ایران به این اتحادیه 87.5 درصد کاهش یافت و به 217 میلیون یورو رسید. صادرات اروپا به ایران نیز شاهد کاهش 56‌درصدی شده و به حدود یک‌میلیارد یورو تنزل پیدا کرد. در این مدت اروپائیان نشان دادند که نه قادر به مقابله و تنبیه واشنگتن در خروج غیر قانونی از برجام هستند و نه اصولاً برای تأمین منافع تضمین شده ایران در برجام، اقدام مؤثری به عمل آورده‌اند. در واقع تصمیم ایران در کاهش تعهدات برجامی خود، پاسخی است به سستی نه تنها اروپائیان بلکه دیگر اعضای گروه 1+4 در حفظ آنچه ادعا می‌کنند؛ یعنی ماندگاری برجام. 

واشنگتن نیز از همان وهله نخست خروج از برجام، با درک توان و اراده اروپائیان، سیاست‌هایش را فارغ از ملاحظات آنان در قبال نه تنها ایران، بلکه خاورمیانه تنظیم کرده است. آنچه اکنون دولت ترامپ از اروپائیان می‌خواهد، همراهی منفعلانه در اجماعی است که بتواند اهداف امریکا را تأمین کند. توجه ویژه ترامپ به‌ ژاپن برای نقش‌آفرینی در بحران روابط ایران و امریکا، در واقع تأکید بر نادیده گرفتن دولت‌هایی است که همچنان به‌عنوان متحدان استراتژیک در سیاست‌های راهبردی این کشور شناخته می‌شوند. عبور از اروپا به معنای اراده کنار گذاشتن اروپا و اعتماد بیشتر به متحد آسیایی امریکاست. استقبال تهران از «آبه شینزو» نیز مفهومی نزدیک به آنچه دارد که در بالا آمد. مقام‌های ایرانی دیدگاه‌ها و نظرات صریح خود را با رابط ژاپنی در میان گذاشته‌اند. 

«عمل در برابر عمل» خواست روشن ایران است. در قبال «سیاست فشار حداکثری» امریکا، تهران نشان داده که دارای ابتکارهای لازم است. دو خواست صریح تهران عبارتند از برداشتن تحریم‌های فروش نفت و محدودیت‌های بانکی. اگر واشنگتن به راستی اراده‌ای برای پرهیز از جنگ و بازگشت به نقطه آرامش دارد، لازم است در عمل آن را اثبات کند. این همانی است که «سرگئی ریابکوف»، معاون وزیر امور خارجه روسیه نیز برآن تأکید کرده:‌ «اگر آمریکا جنگ نمی‌خواهد، باید آن را ثابت کند». اصلی‌ترین نشانه در این‌باره، توقف در اجرای سیاست تحریک آمیز «فشار حداکثری» خواهد بود./ ابتکار