حرکت موازی ایالات متحده در قبال ایران و کره شمالی

نویسنده: استفن برین

دیپلماسی ایرانی: در حالی که قرار است دونالد ترامپ رئیس جمهوری آمریکا و کیم جونگ اون رهبر کره شمالی ماه آینده دیدار کنند، مایک پنس معاون ترامپ گفت که ایالات متحده نیازی به مشاهده فهرست کامل سایت های موشکی کره شمالی ندارد و در عوض، قصد دارد بر سیاست هسته ای متمرکز شود. اما نادیده گرفته شدن مباحثات درباره سایت ها و فناوری موشکی این قابلیت را دارد که در اقدامات غرب برای متوقف کردن برنامه موشکی ایران اختلال ایجاد کند. اتفاقات موازی اهمیت دارند!

مرکز مطالعات استراتژیک و بین الملل در واشنگتن گزارشی تحت عنوان «موارد اعلام نشده از سوی کره شمالی: پایگاه موشکی سینو-ری و تاسیسات نیروی استراتژیک» به قلم جوزف برمودز، ویکتور چا و لیزا کالینز جزئیات مربوط به حدود 20 پایگاه موشکی در کره شمالی را منتشر کرده است و اشارتی به دیدار آتی رئیس جمهوری ترامپ با کیم جونگ اون دارد. پایگاه موشکی سینو-ری و موشک های نودونگ که در این پایگاه مستقر شده بخشی از استراتژی هسته ای کره شمالی به شمار می رود که قابلیت هدف گرفتن اهدافی در شبه جزیره کره و بخش اعظم ژاپن را دارد. به گفته نویسندگان گزارش، سینو-ری یک پایگاه موشکی مجهز به موشک های بالستیک میان برد است. اما به عقیده نویسندگان گزارش، سینو-ری احتمالا موضوع مذاکرات ایالات متحده و کره شمالی درباره خلع سلاح هسته ای نخواهد بود.

تسلیحات هسته ای در برابر موشک ها

در توافق هسته ای سال 2015 ایران موسوم به برجام هم به طور مشابه تنها تسلیحات هسته ای یا فناوری ساخت تسلیحات هسته ای مورد توجه قرار گرفته است و نه برنامه موشک های بالستیک دور برد این کشور. در مذاکرات، دولت باراک اوباما اولویت خود را دستیابی به یک توافق هسته ای تعیین کرد و دست کم در ظاهر اظهارات ایران را مبنی بر اینکه موشک ها برای استفاده به عنوان تسلیحات هسته‌ای طراحی نشده اند، پذیرفت؛ اگرچه هر موشک بالستیکی می تواند کلاهک هسته ای حمل کند اگر که اندازه کلاهک با وزن قابل حمل توسط موشک بخواند. دولت اوباما به این مساله اشاره کرد که قطعنامه 2231 سازمان ملل متحد که در آن بر برجام نیز صحه گذاشته شده، موشک های بالستیک را پوشش می دهد، اما لحن قطعنامه به گونه ای نبوده که ایران را محدود کند.

اما دولت ترامپ چشم انداز دیگری داشت.

ترامپ در فوریه 2017 تحریم های وزارت خزانه داری علیه 13 نفر و 12 شرکت را که به اعتقادش در برنامه موشکی ایران دخیل بودند، مجددا اعمال کرد. از جمله اهداف تحریم ها 4 شرکت در چین و یک فرد چینی، یک شرکت ترکیه ای و همچنین 6 سازمان ایرانی مرتبط با گروه صنعتی شهید همت که در مرکز برنامه موشکی ایران است، بودند. در ماه مارس 2017 ایالات متحده 11 شخصیت حقیقی و حقوقی را به اتهام «انتقال اقلام حساس مرتبط با برنامه موشکی بالستیک ایران» تحریم کرد که 11 مورد از آنها چینی بودند. 

دولت ترامپ در ماه اوت سال 2018 تحریم ها علیه ایران را که تحت برجام لغو شده بودند، مجددا اعمال کرد. در اول دسامبر 2018 نماینده ویژه ایالات متحده در امور ایران از اتحادیه اروپا خواست تا تحریم های جدیدی را علیه برنامه موشک های بالستیک ایران اعمال کند و آن را «تهدید جدی و فزاینده» در نظر بگیرد. تهدید آمریکا به اقدامات تلافی جویانه علیه شرکت هایی که تحریم های ایالات متحده علیه ایران را نقض می کنند، همکاری صنعتی بین شرکت های اروپایی و ایران را به شدت کاهش داد.

در 15 ژانویه امسال هم مایک پومپئو، وزیر امور خارجه آمریکا از اقدام ایران در پرتاب موشک ماهواره بر انتقاد کرد و گفت ایران قطعنامه 2231 سازمان ملل را نقض کرده است. ایران همچنان باورد دارد که اقدامی در نقض قطعنامه انجام نداده چون طبق متن آن، موشک ها برای استفاده به عنوان سامانه های تحویل هسته ای طراحی نشده اند.

رویکردها در قبال ایران و کره شمالی

در نحوه برخورد آمریکا با ایران و شیوه آن در مدیریت مساله کره شمالی شباهت ها و تفاوت هایی وجود دارد. تحریم های سازمان ملل متحد علیه ایران مبهم تر است، اما نتیجه نسبتا یکسان بوده. اگرچه تحریم ها یک سری تاثیرات اقتصادی بر جا گذاشته و به تعطیلی یک سری از شرکت ها، فناوری ها و دانش فنی منجر شده اند، اما جریان فناوری موشکی به ویژه از کره شمالی و شرکت های کره شمالی فعال در چین کم و بیش دست نخورده باقی مانده است.

افشاگری ها درباره پایگاه های موشکی در کره شمالی اگرچه ناامید کننده است، اما تعجب آور نیست و بسیار بعید است که نتیجه ای بر مذاکرات پیش رو بین ترامپ و کیم جونگ اون بگذارد. مذاکرات همچنان در سطح مقدماتی هستند و اولین هدف بزرگ دولت ترامپ از آنها اقدام در زمینه تسلیحات هسته ای کره شمالی است.

اما اگر همانطور که در مذاکرات با ایران رخ داد، در گفت و گوها با کره شمالی هم مساله موشکی به طور کلی از روی میز کنار گذاشته شود، آنگاه احتمالا تهدیدها علیه کره جنوبی و ژاپن و حتی ایالات متحده افزایش خواهد یافت. شاید بد نباشد هیات آمریکایی مذاکره کننده با کره شمالی عاقبت توافق هسته ای ایران را مد نظر قرار دهد!

منبع: آسیا تایمز / مترجم: طلا تسلیمی