ارتباط گران شدن دلار با مسائل عراق

نویسنده: علی سرحان

روزنامه آنلاین وقایع اتفاقیه: سقوط ریال ایران در روزهای اخیر دور تند به خود گرفته و دیروز هر دلار امریکا به بالای 140 هزار ریال رسید، که نشان از افزایش بحران های مالی و اقتصادی این کشور می دهد. هر چه به موعد ماه نوامبر که قرار است طی آن صادرات نفت ایران به طور کلی متوقف شود، نزدیک تر می شویم، بحران اقتصادی ایران شدیدتر خواهد شد. 

دولت در ابتدای ماه گذشته تدابیر سرکوب مالی خود را کاهش داد و اجازه داد که در بازار موازی داد و ستد ارز آزادانه جریان یابد، پیش از این دلاری که مورد حمایت دولتی بود و بازار به آن دسترسی نداشت در حدود 42 هزار ریال بود. این سیاست سبب شد تا نرخ ارز در بازار تا اندازه ای به ثبات برسد و در 109 هزار ریال برای هر دلار متوقف شود، اما بازار آزاد طی دو روز گذشته عنان از کف داده و چنان روند صعودی به خود گرفته که سبب شده است شهروندان ایرانی از ترس گران تر شدن ارز به بازارها هجوم بیاورند. 

بعضی از کارشناسان بر این باورند که سقوط نرخ ارز به این دلیل است که بانک مرکزی قید و بندهایش بر ذخایر مالی خود را افزایش داده است، اما برخی دیگر نیز می گویند نشانه هایی وجود دارد که نشان می دهد بعد از این که شانس تشکیل دولت از سوی طرفداران ایران در عراق کاهش یافت، ارزش ریال ایران ضعیف تر شد. 

عراق بزرگترین دریچه برای ادامه حیات اقتصادی ایران در سایه تحریم های بی سابقه امریکاست که از 7 اوت گذشته مرحله نخستین آن اجرایی شده است. انتظار می رود مرحله دوم اختناق اقتصاد ایران از 5 نوامبر آینده به مرحله اجرا در آید. 

ناظران می گویند فروپاشی ریال ایران بر کفه فراکسیون پارلمانی ای که ایران برای ادامه نفوذش در عراق روی آن حساب کرده بود، تاثیر می گذارد، و این مساله می تواند اصرار امریکا را بر تداوم تحریم ها با هدف تحت فشار گذاشتن هر چه بیشتر ایران تشدید کند. 

شراره این افزایش قیمت زمانی شعله ور شد که عبدالناصر همتی، رئیس بانک مرکزی ایران در ابتدای هفته اعلام کرد که برای حفظ ذخایر نقدی ارزی کشور تدابیر شدیدتری را اتخاذ خواهد کرد. 

او این اظهارات را با هدف آرام کردن نگرانی های بازار بیان کرد اما اظهارات او نتیجه عکس داشت. و خود را در میزان نگرانی ایرانی ها از سختی هایی که در هفته ها و ماه های آینده کشورشان با آنها مواجه خواهد شد، نشان داد. 

مازیار معتمدی، روزنامه نگار اقتصادی در این باره گفت: «اوضاع و اقتصاد پرتنش در ایران سبب شده است تا هر اظهار نظری از سوی مسئولان عالی رتبه که با هدف آرام کردن بازار بیان می شود با واکنش های منفی مواجه شود.»

بانک مرکزی عملا نظارت بیشتری بر حجم نقدینگی خارجی کشور دارد و اجازه نمی دهد ارز به راحتی وارد بازار شود و برای کالاهای اساسی نیز دلار دولتی با نرخ 42 هزار ریالی اختصاص داده است. 
تظاهراتی که در دسامبر و ژانویه گذشته در 80 شهر ایران آغاز شد، و به شکل غیرمنظم به سراسر کشور گسترش یافت بر تشدید نابه سامانی اوضاع معیشتی مردم تاثیر گذاشته است. تظاهرکنندگان در اعتراض های خود شعارهایی علیه حاکمیت و عدم صرف ثروت های کشور در داخل به جای کشورهای همسایه و منطقه سر دادند که دقیقا یکی از مطالبات اصلی کشورهای منطقه و دولت امریکاست که به همین دلیل تحریم هایی را علیه ایران وضع کرده است. 

دامنه اعتراض ها در ماه های گذشته به رانندگان وسایل نقله و کشاورزان و تجار بازار ایران نیز رسید که نسبت به تاثیر بحران اقتصادی بر کارهایشان اعتراض داشتند. 

برخی ناظران می گویند یکی از دلایل سقوط ارزش ریال به حجم بحران ارزهای خارجی باز نمی گردد بلکه بسیاری از ایرانی ها از ترس این که مبادا ارزش دارایی هایشان کم شود به بازارهای ارز هجوم برده اند و دنبال خرید ارز خارجی با نرخ بالاتر هستند که از آن جا که دفاتر صرافی ها تعطیل است و ارز کافی در اختیار ندارند، این مساله سبب بحران فعلی شده است. 

مرحله اول تحریم ها علیه ایران در 7 اوت گذشته به اجرا در آمد که به موجب آن ایران از هر گونه تعامل و تجارت با دلار و طلا و منابع معدنی و صنعتی و تجارت خودرو و فرش منع می شود. مرحله دوم تحریم ها که از همه سخت تر خواهد بود در 5 نوامبر به مرحله اجرا در خواهد آمد که به موجب آن تحریم هایی متوجه صنایع نفتی ایران و شرکت ها و دولت هایی که با نفت ایران تعامل می کنند، به عنوان تنها شریان اقتصادی ایران وضع خواهد شد.  

آشفتگی سریع در اوضاع اقتصادی ایران در حالی است که تهران همچنان 2.3 میلیون بشکه نفت در روز صادرات می کند، و این خود نشان می دهد در صورتی که جلوی صادرات نفت آن گرفته شود چه فاجعه اقتصادی می تواند به دنبال داشته باشد. 

ایالات متحده می گوید که می خواهد میزان صادرات نفت ایران را به صفر برساند و هر گونه استثنا در این زمینه را تا کنون رد کرده است، اما تحلیلگران می گویند در بدترین حالت کاهش صادرات نفت ایران احتمالا به 1.5 میلیون بشکه در روز کاهش خواهد یافت. 

با وجود این که بسیاری از کشورها از جمله آلمان و فرانسه و بریتانیا بارها اعلام کرده اند که با تحریم های یک جانبه امریکا مخالف هستند اما شرکت های خارجی همچنان تعامل با تهران را از ترس تحریم های واشنگتن رد می کنند. 

منبع: العرب