روسیه و راه‌های جلوگیری از جنگ علیه ایران

نویسنده: دن گلیزبروک

دیپلماسی ایرانی: حمله اسرائیل به سوریه که به نظر با آمریکا هماهنگ شده بود، درست چند ساعت پس از این اتفاق افتاد که مایک پومپئو بیت المقدس را ترک کرد. به گفته هارتص «رویکرد جنگ طلبانه پومپئو در قبال ایران، نتانیاهو را هیجان زده کرده بود.» تایمز اسرائیل در همان روز نوشت: «خبر دیگری نیز در تماس تلفنی بین نتانیاهو و دونالد ترامپ رئیس جمهور آمریکا رد و بدل شد و آن عبارت بود از ملاقات آویگدور لیبرمن، وزیر دفاع اسرائیل با همتایش جیمز ماتیس و بحث درباره انتقال سفارت اسرائیل به بیت المقدس.»

تایمز اسرائیل این طور نتیجه گرفت: «همه اینها به نظر شروعی جدید در همکاری ها میان اسرائیل وآمریکا برای محدود کردن فعالیت های نظامی ایران در سوریه است. هم زمان ارسال پیامی برای مسکو است که چراغ سبز روسیه برای تثبیت حضور نظامی ایران در سوریه مورد قبول اسرائیل و آمریکا نیست.» به عبارت دیگر جنگ علیه ایران آغاز شده است. چیزی که مدت زمانی طولانی است که از آن دم زده می شود.

در ژانویه 2018، نبرد علیه داعش تقریبا به نتیجه رسیده بود و وزیر امورخارجه ایالات متحده، رکس تیلرسون از اهداف نظامی جدید آمریکا در سوریه سخن گفت. وعده ای مبنی بر اینکه که «تا زمانی که نفوذ ایران در سوریه قطع نشود و همسایگان سوریه از همه تهدیدات ناشی از سوریه در امان نباشند، ایالات متحده در سوریه باقی خواهد ماند.» در ماه فوریه گروه بین المللی بحران هشدار داد که «اسرائیل خطوط قرمز خود را بروز رسانی کرده و اگر لازم باشد به دست خود از حضور نظامی دائمی ایران در سوریه جلوگیری خواهد کرد.»

دو ماه بعد، در تاریخ 9 آوریل، اهداف مشخصی که شامل تجهیزات و زیرساخت های ایرانی بود مورد هدف قرار گرفت. به گفته یک مقام رسمی اسرائیلی این نخستین باری بود که اسرائیل «اهداف زنده ایرانی» را مورد هدف قرار می داد. به ظاهر نخستین باری هم بود که اسرائیل بدون اطلاع دادن به روسیه، حملاتی را ترتیب داده بود و این کار برخلاف توافقی است که میان دو کشور برقرار شده بود. واکنش روسیه نیز بی سابقه بود چرا که بلافاصله نقش اسرائیل را در این حمله آشکار کرد و ولادیمیر پوتین، رئیس جمهور روسیه به نتانیاهو هشدار داد که به اسرائیل اجازه نخواهد داد که بتواند بدون مجوز به سوریه حمله کند. سپس حملات هوایی ایالات متحده، انگلیس و فرانسه به سوریه در روز 13 آوریل اتفاق افتاد. رئیس کل عملیات نیروهای روسیه در سوریه، سرهنگ دوم سرگئی رودسکوی، این ایده را مطرح کرد که سیستم دفاع هوایی سوریه را با موشک های اس 300 روسی تقویت کنند. به این ترتیب اسرائیل توانایی انجام حملات پیشگیرانه خود را از دست می دهد. روسیه در اصل قرارداد تحویل این موشک ها به سوریه را در سال 2010 بسته بود اما با فشار اسرائیل این قرارداد لغو شد. روزنامه روسی کومرسانت گزارش داد که تصمیم برای تحویل سامانه موشکی انجام شده و حالا تنها توافق بر سر جزئیات فنی باقی مانده است. چند روز بعد، اسرائیل بار دیگر حملات دیگری را به مقصد تجهیزات و نیروهای ایرانی ترتیب داد. آیا سامانه موشکی S300 ضروری به نظر نمی رسد؟

رسانه های جریان اصلی و رسانه های آلترناتیو همگی درباره اتفاقاتی که درحال وقوع است نگرانند. تحلیلگر اطلاعاتی استراتقور معتقد است: «چشم انداز استراتژیک روسیه مبنی بر حذف بی ثباتی و جلوگیری از مداخلات نظامی آمریکاست. هدف بزرگ تر این است که خود را به عنوان ضامن ضروری در جهت حفظ امنیت خاورمیانه جا بیندازد. از این رو هدف روس ها در سوریه حصول اطمینان از این است که اسد قدرت لازم برای کنترل قلمرو خود را داشته و می تواند بر سر قدرت با جناح های مخالف چانه زنی کند. به این ترتیب نظارت روسیه بر اوضاع تضمین می شود. ایرانی ها با این حال، بیشتر روی ظرفیت مقابله با عربستان در جهان عرب تمرکز کرده اند و تمایلی به تعلیق عملیات نظامی در سوریه ندارند تا زمانی که تمام نیروهای مخالف اسد نابود شوند. در نگاه ایران راه حل انجام چنین کاری حضور و عملیات نظامی در سوریه است و کمتر به راه حل های دیپلماتیک و مذاکره با مخالفان سوریه چشم دارد. این می تواند در همکاری و مشارکت مسکو و تهران محدودیت ایجاد کند.» علاوه بر این ایران، از قلمرو سوریه به عنوانی راهی برای حمل و نقل سلاح به حزب الله استفاده می کند و این زنگ خطری برای رهبران روسیه است که قصد برقراری روابط قوی با اسرائیل دارند.

از این منظر، روسیه علاقمند است تا عملیات ایران در سوریه محدود شود و شاید این نکته ای کلیدی است که حملات اسرائیل را برای روسیه قابل تحمل می کند. علاوه بر این کمتر شدن حضور نظامی ایران در سوریه، باعث می شود که اسد بیشتر به روسیه وابسته باشد. با تمام این اوصاف شکی وجود ندارد که اتحاد روسیه و ایران برای مسکو بسیار حیاتی است و روسیه روی این مساله تکیه کرده است که ایران قصد ندارد که این همکاری را به خطر بیندازد.

منبع: میدل ایست آی/ مترجم: روزبه آرش

انتشار اولیه: دوشنبه 31 اردیبهشت 1397 / انتشار مجدد: دوشنبه 14 خرداد 1397