روسیه و امریکا بر سر سوریه به اختلاف خوردند

دیپلماسی ایرانی: تفاهمی که میان ولادیمیر پوتین، رئیس جمهوری روسیه و دونالد ترامپ، رئیس جمهوری ایالات متحده بر سر سرنوشت سوریه به دست آمده بود به نظر می رسد که با مشکلاتی مواجه شده است. مشکلاتی که بعد از جلسات بین المللی دو کشور برای ادامه همکاری ها در این زمینه در سازمان ملل بروز کرده است.

روسای جمهور امریکا و روسیه در 11 نوامبر بیانیه مشترکی بر سر کاهش تنش در سوریه با وجود تیرگی روابطی که میان واشنگتن و مسکو وجود دارد، منتشر کردند. آنها در این بیانیه تاکید کردند که برای بحران سوریه «راه حل نظامی وجود ندارد» و از «راه حل سیاسی» با شرکت در نشست ژنو که قرار است زیر نظر سازمان ملل برگزار شود، حمایت می کنند. در حالی که در این بیانیه هیچ اشاره ای به سرنوشت بشار اسد نشد، الآن منابع آگاه دیپلماتیک می گویند که این موضوع به اختلاف اصلی میان آنها تبدیل شده است. این مساله سبب شده است تا ایالات متحده نسبت به موفقیت آمیز بودن این تفاهمنامه دچار تردید شود.  

روزنامه واشنگتن پست در این باره نوشت: «اختلافات به قدری سنگین شده است که خیلی سخت می توان باور کرد که بیانیه مشترک دو طرف به خوبی پیش رود.»

این روزنامه اظهار نظر کرد که «پوتین هیچ توجهی به توافق های امضا شده نمی دهد و برای آنها ارزشی قائل نیست.»

روزنامه وال استریت ژورنال نیز در این باره نوشت که «این پوتین بود که به دستاورد مطلوب خود رسید.» این روزنامه در ادامه می افزاید: «شش سال جنگ در سوریه به ما یاد داد که واقعیت های نظامی میدانی آینده صلح در سوریه را تعیین می کند.»

جوزف باحوط، پژوهشگر مرکز صلح بین المللی کارنگی در واشنگتن می گوید: «خیلی زود دو طرف بر سر تفسیر نقاط حساس مربوط به مناطق کاهش تنش در جنوب سوریه که در متن بیانیه مشترک بر آن تاکید شده است، به اختلاف خوردند.»

باحوط می گوید: «امریکایی های می گویند که روس ها تعهد دادند که ایران و متحدانش را از مرزهای سوریه با اسرائیل و اردن دور کنند اما روس ها می گویند که امریکایی ها هیچ چیز نمی فهمند.»

انتظار نمی رفت روسیه در نشست روزهای پنج شنبه و جمعه در شورای امنیت از حق وتوی خود استفاده کند و طرح امریکا برای حمایت از کارشناسان بین المللی برای تحقیق درباره سلاح های شیمیایی در سوریه را وتو کند. این مساله سبب شد تا تنش میان روسیه و امریکا در پرونده سوریه تشدید شود.

نیکی هیلی، سفیر ایالات متحده در سازمان ملل در این باره گفت: «روشن شده است که روسیه در عملیاتی که برای رسیدن به حل سیاسی در سوریه رهبری می کند، قابل اعتماد نیست.»

اظهارات او به روشنی نشان می داد که نسبت به اهمیت بیانیه مشترکی که توسط ترامپ و پوتین بر سر سوریه منتشر شد، تردید دارد.

هیثر نوئرت، سخنگوی وزارت امور خارجه امریکا گفت که «روسیه دوباره حمایت از حکومت اسد را در اولویت خود قرار داده است و برای آن بیش از هر چیزی اهمیت می دهد.»

اظهارات تنش آمیز از سوی امریکایی ها علیه روس ها درباره سوریه در حالی بیان می شود که شکست داعش در سوریه بسیار نزدیک است و برای رسیدن به آینده ای مطمئن بر سر سوریه به یک فضای اطمینان بخش نیاز است.

پنج روز بعد از تاکید پوتین و ترامپ به مذاکرات ژنو که قرار است دور جدید آن در 28 نوامبر برگزار شود، رئیس جمهوری روسیه از روسای جمهور ترکیه و ایران دعوت کرد تا روز چهارشنبه در نشستی در سوچی شرکت کنند تا درباره آینده سوریه تصمیمات سه جانبه ای بگیرند. اردوغان و روحانی شرکای پوتین در عملیات پیشبرد طرح کاهش تنش آستانه درباره سوریه هستند که در آن امریکایی ها صرفا در حد ناظر حضور دارند.

جوزف باحوط در این باره می گوید: «روس ها همه کار می کنند تا عملیات ژنو خالی از هر معنایی شود و جای آن را عملیاتی بگیرد که خود تماما بر آن تسلط دارند.»

وی در ادامه می افزاید: «در واکنش به این رفتار، امریکایی ها عربستانی ها را ترغیب کرده اند تا نشستی را برای مخالفان سوری در ریاض میزبانی کنند.» این نشست قرار است از روز چهارشنبه تا جمعه برگزار شود.

هیثر نوئرت در پاسخ به این سوال که آیا ایالات متحده همچنان روسیه را شریک خود در عملیات سیاسی ژنو می داند، گفت: «نمی دانم.»

وی سپس گفت: «نکات اختلافی بسیاری درباره سوریه وجود دارد که نتوانسته ایم بر سر آنها با روس ها به توافق برسیم. و البته نکاتی هم هست که با یکدیگر بر سر آنها توافق داریم. مثل آتش بسی که در تابستان گذشته در جنوب غرب سوریه اعمال شد که این تمایل وجود دارد مناطق آتش بس به مناطق دیگر گسترش یابد.»

اختلافات واشنگتن با مسکو بر سر سوریه در حالی است که امریکایی ها گزینه جایگزین چندانی در مقابل روس ها ندارند.

دیپلمات های غربی و اداره های ارشد امریکایی در جلسات ویژه خود اعتراف می کنند که اسد و پوتین با حمایت ایران توانستند عملا دو سال پیش جنگ را ببرند و امروز صرفا تلاش می کنند تا دستاوردهای پیروزی خود را تقویت کنند.

یکی از مسئولان وزارت امور خارجه امریکا می گوید: «ما به روشنی گفته ایم که حاضر نیستیم با حکومت اسد کار کنیم، و قطعا با ایرانی ها نیز کار نمی کنیم برای همین دنبال وسیله ای برای کار با روس ها تا حد ممکن هستیم.»

منبع: العرب / تحریریه دیپلماسی ایرانی/11