چهار هدف روسیه از معامله انرژی در ایران

نویسنده: اندرو کوریبکو

دیپلماسی ایرانی: رئیس اجرایی روسنفت، ایگور سشین، اعلام کرد که این شرکت نقشه راهی برای سرمایه گذاری در بخش انرژی ایران به ارزش 30 میلیارد دلار طراحی کرده است که در ملاقات ولادیمیر پوتین از ایران و در طی مذاکرات سه جانبه با آذربایجان به امضا رسید. رسیدن روسیه به این اسلحه قدرتمند در دیپلماسی انرژی ممکن نبود اگر ترامپ سرمایه گذاران غربی را از ورود به ایران نمی ترساند و این کشور را به روسیه نزدیک تر نمی کرد. این سیاست کاملا در تضاد با سیاست پویای دولت اوباماست و در مخالفت با اهدای امتیازاتی است که از طریق توافق هسته ای سال 2015 ممکن شده بود. سیاست خارجی روسیه به پیشرفتی سریع دست پیدا کرده و هدف مهم استراتژیک مسکو در قرن بیست ویکم دستیابی بالانس قدرت و معرفی اوراسیا به عنوان یک ابرقدرت است که تولید نظامی چندقطبی در جهان کرده و رسیدن به نظمی نوین را تسریع می کند.

به منظور تشریح این قرارداد که تغییری مهم در ژئواستراتژی جهانی محسوب می شود باید به چهار هدفی که نقشه راه انرژی روسیه و ایران ایجاد کرده است نگاهی بیندازیم:

افتتاح خط لوله انتقال گاز آذربایجان

روسیه قصد دارد که خط لوله انتقال گاز آذربایجان به ایران را گسترش دهد چرا که این خط لوله نه تنها روابط دوجانبه روسیه ـ ایران را گسترش می دهد بلکه روابط سه جانبه این کشورها را نیز بهتر کرده و به روند موفقیت آمیز روابط اخیر روسیه و آذربایجان در سال گذشته ادامه می دهد. مسکو، باکو را به عنوان متحدی می بیند که اتصال زمینی مد نظر چین و روسیه را مستحکم تر می کند. درحالی که متحد سنتی روسیه یعنی ارمنستان به سمت غرب کشیده می شود ناگهان متحدی جدید و قوی تر سربرمی آورد. این امر را نباید تصادفی دانست. مرحله جدید روابط روسیه و آذربایجان به ویژه در بخش انرژی، تنها چند هفته قبل از امضای توافقنامه جدید و جامع ارمنستان با غرب انجام می شود. دوگانه حرکت آذربایجان به سوی روسیه و رانده شدن ارمنستان به سمت غرب می تواند پیامدهای جدیدی برای روند صلح قره باغ کوهستانی داشته باشد. به این ترتیب مسکو بیشتر به دنبال راه حل حقوق بین الملل است در حالی که لابی ارمنستان با حمایت ایالات متحده ممکن است به سمت اشغال ایروان بازگردد.

آغاز جریان جنوب آسیا

یکی دیگر از نتایج مهم این نشست سه جانبه این است که روسیه اعلام کرده قصد دارد خط لوله سه جانبه میان ایران، پاکستان و هند را نیز گسترش دهد. این خط لوله می تواند موفقیتی برای روسیه در جهت دسترسی به هند باشد و مشکلات تروریستی میان هند و پاکستان را به دلیل منافع مشترک فراملیتی کاهش دهد. اگر این استراتژی موفق باشد مسکو می تواند ثابت کند که تنها نیروی متعادل کننده قدرت در منطقه است که می تواند باعث حفظ ثبات در منطقه محوری آسیای میانه و جنوب آسیا باشد. چراکه نفوذ روسیه باعث تعدیل حرکت هند به سمت غرب می شود که در سال های اخیر بسیار متداول شده بود.

خنثی کردن ایران در رقابت اروپایی

استراتژی مهم دولت اوباما هماهنگ کردن ایران و دولت معتدل آن با غرب بود. به این ترتیب ایران و بازار این کشور تبدیل به رقیبی قدرتمند برای سرمایه گذاری های غربی می شد و در ادامه ایران می توانست به متحد جدی غرب و رقیبی برای روسیه تبدیل شود. در وضعیت فعلی این طرح به کلی نابود شده است و سرمایه گذاری انرژی روسیه در ایران در حال حاضر تبدیل به راه نجات اقتصاد ایران پس از تهدیدهای آمریکا و ترسیدن شرکای غربی شده است. شرایط طوری پیش رفته که ایالات متحده هرگز نمی تواند بازار ایران را به عنوان یک رقیب جدی در برابر بازار روسیه علم کند و سناریوی ایجاد رقابت میان ایران و روسیه به کلی از بین رفته است.

اطمینان دادن به تهران درباره روابط روسیه و عربستان سعودی

ایران دلایل بسیاری دارد که نگران روابط روسیه و عربستان باشد. اگرچه روسیه همواره در آرزوی ایجاد راه حل برنده حفظ روابط دولت به دولت در خاورمیانه بود اما همه ترس های دولت ایران پس از اعلام برنامه سرمایه گذاری انرژی روسنفت به ارزش 30 میلیارد دلار از بین رفت. اکنون تهران می تواند مطمئن باشد که مسکو ایران را به سعودی ها نفروخته است اما در واقع تلاش می کند که پیچیدگی روابط در خاورمیانه را متعادل کند. سفر پوتین به ایران را می توان بسیار موفقیت آمیز ارزیابی کرد چرا که ابرمحور بودن روسیه را در منطقه که هم اکنون درحال شکل گیری است به اثبات می رساند.

منبع: اورینتال رویو/ مترجم: روزبه آرش