طرح جایگزینی پترو یوان با پترودلار

دیپلماسی ایرانی: مسکو در انتطار آمدن پترو ـ یوان است. اگر ارز چینی بتواند در دراز مدت در برابر پترودلار بایستد واشنگتن فقط می تواند خودش را سرزنش کند. خبر اینکه چین قصد دارد تا قرادادهای آتی نفتی خود را با یوان ببندد بسیاری از تحلیل گران را شگفت زده کرده است. با این حال کارشناسان روسی فریب این ژست ها را نخورده اند چرا که نزدیک به یک ریع قرن است مسکو تلاش کرده تا خود را از ادغام با سیستم غربی رها کند و اوج این تلاش پس از بحران اوکراین در سال 2014 آغاز شد. بحرانی که کرمیلن در آن ایالات متحده و اتحادیه اروپا را متهم می کند و معتقد است آنها تلاش داشتند تا نفوذ کرملین را در مزرهای نزدیک این کشور کاهش دهند.

طرح پکن به دنبال تغییر در تجارتی که «طلای سیاه» نامیده می شد حرکت از پترودلار به سمت پترو یوان است. مزیت این حرکت این است که ارز چین را به صورت بین المللی جذاب تر می کند و امنیت بیشتری برای انرژی تامین می کند. اگرچه در این میان بزرگ ترین برنده می تواند مسکو باشد. چراکه هرگونه کاهش در دلار توانایی واشنگتن برای تحریم اقتصادی علیه روسیه را پایین می آورد. وجود روسیه به عنوان بزرگ ترین تولیدکننده نفت در جهان برای پروژه پکن بسیار حیاتی است. چین به نوبه خود به عنوان بزرگ ترین واردکننده نفت خام تنها کشوری است که می خواهد هژمونی مالی آمریکا را به چالش بکشد.

البته که ولادیمیر پوتین و شی جین پینگ نمی توانند به تنهایی به اهداف خود برسند. اگر پترو یوان به دنبال موفقیت است دیگر کشورهای بزرگ تولیدکننده نفت هم باید در کنار آن قرار بگیرند. درحالی که ایران، اندونزی و ونزوئلا به این پروژه علاقه نشان داده اند نکته این است که کشورهای عربی هم باید برای تجارت یوان وسوسه شوند. اساسا همکاری عربستان سعودی با این پروژه جایزه بزرگی است.

برنامه عملی

پترودلار در سال 1974 در جده متولد شد درست زمانی که ویلیام سیمون، وزیر خزانه داری ایالات متحده عربستان را قانع کرد که آمریکا امن ترین محل برای درآمدهای نفتی آنهاست و این جریان نقدی اجازه داد که ایالات متحده برای ده ها سال کنترل مالی را در دست بگیرد. با این حال در سال های اخیر، حمایت واشنگتن برای کاهش قیمت نفت باعث ایجاد مشکلات شدید مالی در عربستان سعودی شده است. در واقع دلیل اصلی ریاض برای گسترش روابطش با روسیه جلوگیری از کاهش بیشتر درآمدهای نفتی بوده است. در نتیجه در اوایل ماه، شاه سلمان بازدیدی تاریخی از مسکو انجام داد جایی که قطعا برنامه یوان در دستور کار مذاکرات بود.

تحلیلگران آگاه اصرار دارند که سعودی ها باید درکنار این طرح قرار بگیرند. کارل وینبرگ، اقتصاددان ارشد و مدیر رده بالای اقتصادی به سی ان بی سی گفت: «من اعتقاد دارم که یوان باعث افزایش قیمت نفت خواهد شد و به زودی عربستان سعودی آن را خواهد پذیرفت و سپس باقی بازار نیز با آن کنار خواهند آمد.»

طرح اصلی

ریشه های اصلی پترو یوان به یک سری انقلاب های رنگی در کشورهای جدا شده از اتحاد جماهیر شوروی بازمی گردد که مسکو را متقاعد کرد که غرب هرگز روسیه را به عنوان شریکی برابر نمی پذیرد. پوتین در برابر بیش از هزار نفر روسی سرشناس در تالار جورجیفسکی در سال 2014 به این مساله اشاره کرد چرا که تنش میان روسیه و غرب به سطح دوران جنگ سرد بازگشته بود. تنها چند هفته قبل از این سخنرانی نیروهای مسکو کریمه را اشغال کرده بودند درحالی که آن را «استان از دست رفته» می نامیدند.

در واقع از زمانی که ایالات متحده در سال 2012 و در واکنش به مرگ مشکوک سرگئی ماگنیتسکی تحریم هایی ضد روسیه وضع کرد و پس از آن اتحادیه اروپا در سال 2014 و در جواب بحران اوکراین به تحریم ها پیوست، مسکو در جستجوی راهی برای پاسخ به این تحریم ها بود.

انتقامجویی اتحادیه اروپا نسبتا مشخص و ساده بود: ممنوعیت واردات مواد غذایی که موجب بروز تورم در روسیه و افزایش مشکلاتی قابل توجه در صنعت کشاورزی داخلی روسیه شد. با این حال به دلیل وابستگی متقابل روسیه و اروپا مشخص شد که ایجاد تحریم هایی که تاثیر زیادی داشته باشد حتی برای واشنگتن هم سخت تر شده است. کارشناس سی ان بی سی یادآور می شود: «روسیه و چین به دنبال ایجاد محیطی عاری از دلار برای مبادله نفت هستند. هر دوی این کشورها تلاش های خود برای ذخیره طلا را بیشتر کرده‎اند و امید دارند که هژمونی دلار را بشکنند.» اگر سعودی وارد این بازی نشود باید ریسک از دست دادن بازار در آینده را بپذیرد. به خصوص پس از اینکه خطوط لوله جدید نفت و گاز از روسیه به چین در سال آتی عملیاتی شود.

در این میان انتظارات بالایی از پترویوان می رود. چراکه هر چیزی که توانایی ایالات متحده در جنگ اقتصادی را کاهش دهد و به ایجاد فضای اوراسیا کمک کند پیروزی بزرگی برای کرمیلین است. علاوه بر این، پوتین در نظر دارد که به سلطه دلار پایان دهد و این می تواند بخش بزرگ و مهمی از میراث پوتین باشد تا آماده شود که دوران ریاست جمهوری خود را در دوره بعد به پایان برساند.

منبع: آر تی/ مترجم: روزبه آرش