هرگز نگو هرگز!

نویسنده: نیک وادهامز

دیپلماسی ایرانی: دونالد ترامپ از زمان تصویب معامله هسته ای با ایران در سال 2015 با آن مقابله کرده است. او در مقام نامزد انتخابات ریاست جمهوری گفت که موضوع لغو این معامله در اولویت های او به عنوان رئیس جمهور ایالات متحده خواهد بود. ترامپ به عنوان رئیس جمهور این معامله را بدترین توافقی دانست که ایالات متحده به آن تن داده است. در جلسه مجمع عمومی سازمان ملل متحد در ماه سپتامبر او فرصتی پیدا کرد تا این پرونده را دوباره باز کند و ملت های جهان تحمیل کرده و متحدانش را متقاعد کند که برای بازنویسی توافقنامه و اعمال کنترل های شدیدتر بر ایران تلاش هایی صورت پذیرد. با این همه یک هفته پس از سخنرانی های او، مذاکرات متوالی و جلسات دیپلماتیک سطح بالا به نظر می رسد که ایالات متحده در شرایطی ایزوله قرار گرفته و برای بیشتر متحدانش اهمیت این توافق در درجه بالاتری قرار دارد. این هفته همچنین تناقضات و شکاف های داخلی دولت پیرامون توافقنامه ایران آشکارتر شد.

در روز 20 سپتامبر در سازمان ملل متحد، وزیر امور خارجه، رکس تیلرسون به رهبران اروپایی و ایرانی درباره چیزهایی گفت که ترامپ در توافق هسته ای موجود نمی پسندد. اکثر این مسائل پیرامون محدودیت های اصلی است و کاری با مسائل دیگر از جمله توسعه موشک های بالستیک ایران، پشتیبانی از بشار اسد رئیس جمهور سوریه و حمایت از تروریسم در منطقه ندارد. فرانسه و آلمان بر روی این توافق، هرچقدر هم که ناقص، تاکید دارند و به اجرای آن متعهد هستند. برنامه هسته ای ایران محدود شده پس چرا باید مناقشه ای در میان باشد؟ ایالات متحده بر روی جزئیات متمرکز شده و معتقد است که متحدانش تصویر بزرگ تر را نمی بینند. این در حالی است که تیلرسون اعتراف می کند که ایران به تعهداتش بر اساس مفاد قرارداد عمل کرده و استدلال او این است که به طور پیش فرض این توافق راهی برای پیشرفت صلح و ثبات در منطقه است.

ترامپ هنوز 15 اکتبر را دارد. روزی که باید در برابر کنگره قرار گیرد و بر اساس قانونی 90 روزه گزارش دهد که آیا ایران به توافق هسته ای پایبند بوده یا خیر و آیا این توافق با منافع ملی ایالات متحده سازگار است یا نه. او در سخنرانی اش در سازمان ملل گفت که او ذهنیت اش را ساخته است و حتی اگر حرفی نزند. به طور عمومی باور این است که ایالات متحده در قبال مساله ایران، بازی را به زمین کنگره انداخته است تا در آنجا تصمیم برقراری یا عدم برقراری مجدد تحریم ها علیه ایران گرفته شود.

به گفته مقامات مشاور ترامپ، او می خواهد از این تهدید به عنوان اهرم برای تحمیل تحریم ها استفاده کند. تحریم هایی که اقتصاد ایران را در هفت یا هشت سال پیش منزوی کرده بود. برای رسیدن دوباره به این نقطه، ایالات متحده به همکاری متحدان اروپایی اش نیاز دارد. این قمار بزرگی است با توجه به اینکه این کشورها در صورت برقراری مجدد تحریم های ایالات متحده، درباره حمایت از شرکت های خود صحبت می کنند. دیوید اوسالیوان، سفیر اتحادیه اروپا در ایالات متحده آمریکا روز 25 سپتامبر گفت: «شکی ندارم که اگر این سناریو اجرا شود، که مشخص نیست به اجرا دربیاید، اتحادیه اروپا در جهت حمایت از قرارداد گام بر خواهد داشت تا منافع مشروع شرکت های خود را با تمام امکاناتی که در اختیار دارد تامین کند.» این مساله می تواند به ایزوله کردن آمریکا به جای ایران منجر شود. کلسی داونپورت، مدیر کل منع گسترش سلاح های هسته ای در انجمن کنترل تسلیحات می گوید: «دولت ترامپ توضیح نمی دهد که چگونه این سیاست را می خواهد اجرایی کند، چه استراتژی ای دارد و برای تحقق یافتن خواسته های واشنگتن چه می خواهد بکند.»

یکی از ناامیدی های آنهایی که می خواهند از ترامپ طرفداری کنند، زمان مصرف شده ای است که در طی آن مشخص نشده که مقامات ایالات متحده می خواهند در قبال این معامله چه کنند یا چه نکنند. مقامات رسمی سازمان انرژی اتمی مستقر در وین که وظیفه آنها تایید همکاری کامل ایران بر اساس مفاد قرارداد است بارها برای مقامات آمریکایی وظیفه خود را تشریح کرده اند. یوکیو آمانو، رئیس آژانس بین المللی اتمی توضیح داده که وظیه این آژانس نظارت است و مساله حمایت ایران از حزب الله یا سیاست های این کشور در منطقه را پوشش نمی دهد. این آژانس همچنین تقاضای دیپلمات های آمریکایی برای دسترسی به پرونده های طبقه بندی شده در مورد ایران را رد کرده اند.

وظایف تیلرسون همچنین با وجود اختلافات داخلی پیچیده تر شده است. در تاریخ 26 سپتامبر، رئیس ستاد مشترک ارتش، ژنرال جوزف دانفور جونیور، خروج از این معامله را زیر سوال می برد چراکه از نظر او چنین کاری می تواند بر اعتبار آمریکا برای مذاکرات احتمالی با کره شمالی تاثیر گذاشته و آن را تضعیف کند. همچنین اختلاف هایی میان تیلرسون و نیکی هیلی، سفیر آمریکا در سازمان ملل وجود دارد. هیلی در تاریخ 5 سپتامبر در سخنرانی خود در انستیو انترپرایز آمریکا درباره توافق با ایران به خطاهای بی شماری اشاره کرد از جمله او ادعا که کرد که این توافق به برنامه هسته ای ایران به طور کامل پایان نمی دهد. با توجه به اعتقادات هیلی و سطح او در کابینه می توان نتیجه گرفت که او به تیلرسون گزارش نمی دهد، از او مشاوره نمی گیرد و به او مشاوره نمی دهد.

این تنش در نشست دیپلماتیک تاریخ 20 سپتامبر در سازمان ملل درباره ایران بالا گرفت. هیلی در ابتدا دعوت نشده بود اما در آخرین لحظه و بدون توجه به نظر وزیر امور خارجه جایگاه اختصاص یافته برای مشاور ارشد تیلرسون را به خود اختصاص داد. به شهادت دو نفر که با این مسائل دیپلماتیک آشنا هستند، او سپس سعی کرد که در میز اصلی مذاکرات صندلی مخصوصی به دست بیاورد اما به او گفته شد که صندلی برای یکی از مقامات دیگر ایالات متحده در نظر گرفته شده و او باید در ردیف عقب تر بنشیند. دفتر هیلی دراین باره گفت که این روایت واقعیت ندارد و او برای همراهی با مقامات کاخ سفید در آنجا حضور داشت. آنچه تیلرسون بر اساس مهارت های 40 سال گذشته در شرکت اکسون موبیل آموخته این است که «در یک مذاکره طولانی هرگز نباید گفت هرگز.» او در روز 20 سپتامبر گفت: «همبشه وقتی که می خواهید به موفقیتی برسید اوضاع در ابتدا اندکی تاریک تر می شود.»

منبع: بلومبرگ/ مترجم: روزبه آرش