رقابت سرسختانه ایران و روسیه با امریکا بر سر آینده سوریه

دیپلماسی ایرانی: با نزدیک شدن به پایان کار داعش در موصل و کلا در عراق، بعد از جنایت های بسیاری که در حق انسان ها و سنگ ها کرد، آخرینشان انفجار مناره مسجد جامع تاریخی در موصل بود، به نظر می رسد جنگ سخت تر و پیچیده تر با داعش در رقه به زودی آغاز می شود. پیچیده از این بابت که کسانی که در این جنگ درگیرند، طرف های متعددی هستند و احتمالات درگیری میان آنها بعد از شکست داعش در پایگاهشان در سوریه وجود دارد.

نشانه هایی که هفته پیش بعد از سقوط هواپیمای سوخو وابسته به نیروی هوایی سوریه توسط امریکا مشاهده شد، نشانه خوبی بر پیچیدگی تحولات است. این اولین حادثه در بیش از شش سال جنگ جاری در سوریه است که امریکایی ها اقدام به سرنگونی جنگنده سوری می کنند. مسکو حادثه را «خصومتی نظامی» توصیف کرد در حالی که وزارت دفاع امریکا گفت که سرنگونی این جنگنده «دفاع از خود» بوده برای این که حملاتی هوایی را علیه «نیروهای دموکراتیک سوریه» که در حال جنگ با داعش در رقه هستند، انجام داده بود.

سپس امریکایی ها دو پهپاد ساخت ایران را در حریم هوایی سوریه سرنگون کردند و ایران اقدام به شلیک موشک کروز از محدوده مرزی خود با عراق به مواضع داعش در شهر المیادین کرد. این نخستین باری بود که ایران از بعد از جنگ عراق و ایران موشک هایش را متوجه اهدافی در خارج از مرزهایش می کرد. تهران گفت که این اقدام را در واکنش به عملیات تروریستی در تهران که داعش مسئولیتشان را بر عهده گرفت، انجام داده است.

علاوه بر این، روس ها نیروهای امریکایی را متهم می کنند که حضور نظامی خود را در جنوب سوریه تقویت کرده اند، این در حالی است که اخباری مخابره شده مبنی بر این که امریکا سامانه های موشکی خود را به پایگاه التنف در مرز عراق و سوریه منتقل کرده است. به نظر می رسد این اقدام برای جلوگیری از تسلط ایران و متحدانش بر این منطقه صورت گرفته باشد تا نگذارند ایران خط مستقیم خود را از خاک خود تا دریای مدیترانه با عبور از عراق و سوریه و اتصالش به پایگاه های حزب الله در لبنان ایجاد کند.

در این رابطه، روزنامه واشنگتن پست نوشت که هفته گذشته مقاماتی در دولت دونالد ترامپ از وزارت دفاع خواستند که نقاط نظامی در بادیه سوریه تشکیل شود، با این هدف که از رویارویی شبه نظامیان یا گروه های نظامی وابسته به ایران با نیروهای امریکایی که می خواهند در مبارزه با داعش پایگاه هایی را در منطقه البادیه تشکیل دهند، جلوگیری شود. به این ترتیب داعش می تواند بعد از شکستی که در رقه متحمل شده است، خود را بازسازی کند.

این روزنامه در ادامه می افزاید، بعضی از مسئولان در پنتاگون خواستار افزایش حضور نیروهای نظامی امریکا در سوریه به بهانه سختی های موجود در حمایت از مستشاران امریکایی و نیروهای کرد در مناطق جداشده در سوریه یا حضور نیروهای شبه نظامی مورد حمایت ایران در عراق در این مناطق، شده اند. البته یکی از مقامات کاخ سفید از شدت این نگرانی ها کاست و گفت که گسترش نقش امریکا نیاز به پایگاه های جدید ندارد، با توجه به این که قدرت هوایی در منطقه موجود است.

جدای از عملیات سناریوی سوریه، برخی رسانه ها اعلام کردند که در لحظات اخیر از برخورد جنگنده های امریکایی و روسی در حریم فضایی منطقه دریای بالتیک در نزدیکی مرز فنلاند جلوگیری کرده اند. در واکنش به این اتفاق مسکو طرف امریکایی را متهم به فتنه انگیزی کرده است. همچنین روسیه هشدار داد هر جنگنده امریکایی یا جنگنده وابسته به پیمان غربی در سوریه اگر از رود فرت رد شود و از منقطقه شرقی به منطقه غربی بیاید مورد هدف قرار خواهد گرفت، به ویژه اگر در مناطق تحت کنترل ارتش سوریه مشاهده شود.

به این ترتیب شاهد رقابتی سرسختانه میان دو طرف روسی و امریکایی هستیم که به همراه متحدانشان در شکست داعش و این که چه کسی جای آن را پر کند، رقابت می کنند. این دقیقا چیزی است که انتظار می رود در رقه، مقر داعش در سوریه نیز روی دهد. هر دو طرف انتظار دارند خلاء نبود داعش در این شهر مهم را خود پر کنند. در رقه شاهد نبردی میان حکومت سوریه و متحدانش از جمله ایرانی ها از یک سو با نیروهای مخالف حکومت سوریه و متحدانشان از سوی دیگر هستیم، برای همین این نگرانی وجود دارد که رویارویی مستقیمی میان نیروهای ایرانی و امریکایی در این منطقه در بگیرد. البته درگیری حقیقی درباره آینده سوریه و موقعیت این کشور در نقشه استراتژیک آینده منطقه است، به این معنا که آیا قرار است سوریه تحت کنترل کامل تهران و متحدان و گروه های شبه نظامی همراه با آن باشد یا واشنگتن و کشورهای متحد با آن. این درگیری سبب می شود تا در عین این که همه می دانند اگر با داعش نجنگند چه مخاطراتی روبه رویشان خواهد بود در دو راهی همراهی با یکدیگر برای شکست داعش یا مبارزه جداگانه با هدف رسیدن به منافع بیشتر بمانند. البته راه حل سوم این است که هر دو طرف جداگانه و بدون توجه به طرف مقابل به جنگ با داعش ادامه دهد و همه چیز را به بعد از شکست داعش موکول کند.

منبع: الحیات / تحریریه دیپلماسی ایرانی/11