سرمایه‌داری بهترین راه برای معامله با ایران

دیپلماسی ایرانی: مانند بسیاری از دولت های قبلی آمریکا در چهار دهه گذشته، سیاست ریاست جمهوری ترامپ به نظر در مخلوطی از اعتماد به کانال «طرفداران اسرائیل و ضد ایران» قرار گرفته است. جای تعجب ندارد که این مساله اجماع عمومی در واشنگتن را موجب شده است که در واقع برای مدتی طولانی ایده اصلی جاری در این شهر بود.

با این حال به نظر نمی رسد کسی بخواهد بپرسد که آیا این سیاست جواب داده است. گذشته نه چندان دور نشان می دهد که این سیاست ها کارگشا نبوده و مخل استراتژی های نوآورانه ای است که احتمال برتری بیشتری دارند. این سیاست ها دستیابی به هدف را غیرممکن کرده و به مانند تقلا کردن در گذشته هستند.

«بمباران، بمباران و بمباران ایران» این جمله ای است که از سناتور جان مک کین در ذهن مردم باقی مانده است. شواهدی وجود دارد که نشان می دهد چنین سیاستی در مردان امنیتی دولت جدید نیز وجود دارد. اما جهان پیش از این نیز با عراق در این نقطه قرار داشت. رژیم در عراق سقوط نکرد بلکه مخالفان قوی تر و نهادهای داخلی این کشور تحت فشار خارجی ضعیف تر شدند. حتی ایده آوردن دموکراسی به عراق به زور سرنیزه هم موفقیتی در پی نداشت.

تحریم های جدید نیز بعید است در برابر اقتصاد ایران که توانست زیر جنگ و تحریم های قبلی دوام بیاورد کاری از پیش ببرد. ایجاد شوک نفتی نیز کمتر می تواند برای ایران آسیب پذیر باشد. چرا که بنا بر گزارش شورای امنیت سازمان ملل چین بزرگترین شریک تجاری ایران است با سهمی 48 درصدی از صادرات ایران و ارائه ای 45 درصدی در واردات به این کشور.

بنابراین اگر سخت گرفتن در قبال ایران جوابگو نیست، چه باید کرد؟

اقلیت ها و بازار

ایران از نظر جغرافیای سیاسی ضعیف است. ایران تنها کشور فارسی زبان (به جز اندکی در تاجیکستان) محسوب می شود. تنها دولت شیعه 12 امامی در منطقه است. اگرچه ایرانی ها ممکن است به فرهنگ خود افتخار کنند اما این غرور و افتخار در سراسر منطقه به عنوان منبعی برای بیگانگان متکبر دیده می شود.

ایران در نتیجه در منطقه اقلیتی مورد بدرفتاری است و به دنبال کمک از خارج می گردد. بهترین و ارزانترین راه ایالات متحده برای تغییر رفتار در ایران، تشویق کشورهای منطقه برای رفتار درست با اقلیت های قومی و مذهبی شان است. همچنین ارزش دارد که دست مخفی بازار را در دست جمهوری اسلامی ایران قرار دهید. اقتصاد ایران رتبه فساد بالایی دارد و ناکارامد جلوه می کند. تزریق دُز سالمی از سرمایه داری می تواند به گونه ای در بهبود روابط راهگشا باشد که هیچ کمپین، بمب و حمله ای تاثیرگذار نخواهد بود.

رئیس جمهور حسن روحانی نیز این را می داند. او سعی کرده است با انجام اصلاحاتی این مساله را به ارمغان آورد. ایران از این طریق به جای سقوط آهسته می تواند بازگشتی نهایی به حالت عادی و به صحنه جهانی انجام دهد. کمک گرفتن از بازار راهی سریع تر و با دردسری کمتر است. ایالات متحده به جای بستن پای ایران باید زنجیزهای اقتصادی را باز کند.

دو شرط دیگر

اگر به ایران حمله شود، ریسک ایجاد عراق یا افغانستان دیگری وجود خواهد داشت. این بسیار به ضرر منافع آمریکا خواهد بود با توجه به این که ایران نسبت به این دو کشور از اهمیت ژئواستراتژیک بسیار بالاتری برخوردار است. ایران نه تنها دارای ذخایر بزرگ نفت در حوضه خلیج فارس است بلکه توانایی تولید گاز بالایی نیز دارد و تنگه هرمز را نیز که شاهرگ حیاتی نفت جهان است در اختیار دارد.

مساله دوم به دیگر کشورهای منطقه، به ویژه اسرائیل و عربستان سعودی باز می گردد که هر دو در حال حاضر ایران را تهدیدی برای ثبات خود و منطقه می دانند. تغییر رفتار ایران در عرصه جهانی ضمن همکاری با آمریکا برای ایجاد صلح و ثبات در عراق و سوریه باعث می شود که اسرائیل نیز از نگرانی منطقه ای در برابر عوامل نیابتی ایران که در لیست آرزوهایش قرار دارد، رها شود. به این ترتیب اگر ایالات متحده بتواند تهدید ایران را خنثی کند، عربستان سعودی را از خرج هایی که تا به حال به بیش از 100میلیارد دلار برای مقابله با جمهوری اسلامی رسیده است، آزاد خواهد کرد.

سرریز این منابع گسترده برای رادیکالیزه کردن جهان اسلام، نتایجی را در برداشته که ما امروز آن را می بینیم. چشم انداز سال 2030 با نسخه ای از عربستان سعودی و ایران که نتایج لازم برای همکاری با یکدیگر دست یافته اند، می تواند اصلاحاتی را در روحانیت فاسد و الیگارشی عربستان سعودی ایجاد کند که در حال حاضر در برابر ایجاد این اصلاحات، مقاومت نشان می دهد.

اقدامات تند و تخریبی می تواند ویرانگر باشد. در عوض می توان از سرمایه داری به عنوان سلاحی قوی بهره برد، همان سلاحی که اتحاد جماهیر شوری را به زیر کشید. می توان از این سلاح به عنوان چاقوی ظریف و نافذ جراحی استفاده کرد. خویشتن داری، محدودیت، کنترل و سرمایه داریِ هماهنگ بهترین راه برای حرکت رو به جلو است.

منبع: لوب لاگ/ تحریریه دیپلماسی ایرانی/ 32