انفجار استانبول و امنیت جمعی

نویسنده: صادق ملکی، کار شناس و تحلیلگرارشد سیاسی
دیپلماسی ایرانی: نباید گذاشت جراحت های وارده بر بغداد و زخم های وارده بر شام و حلب، به استانبول یا بیزانس این شهر رویایی سرایت نماید.
تروریسم به فاصله کمتر از دو سال برای پنجمین بار استانبول پایتخت اقتصادی ترکیه را هدف دو عملیات پی در پی قرار داده و تاکنون ۳۸ کشته و ۱۵۵ نفر مجروح بر جای گذاشته است. قبل از هر خوانش و تحلیلی باید گفت این عملیات، اقدامی منفور و غیرانسانی بوده و از هر منظری به شدت محکوم است. وجدان های بیدار به همان اندازه که قلب و روحشان از انفجارات و عملیات های تروریستی استانبول جریحه دار شد، از عملیات های تروریستی بغداد، دمشق، بیروت، پاریس و... باید جریحه دار شده و به همان اندازه نسبت به آن حساس بوده و آن را محکوم نمایند.
ترور و عملیات تروریستی اعلام جنگ با مردمی است که در بسیاری اوقات حتی نمی دانند چرا و به چه علت قربانی شده اند. عملیات تروریستی می تواند سبب ترس در مردم، ایجاد نفرت و... گردد اما استفاده از آن نمی تواند در بسیاری از اوقات به تغییر رفتار دولت ها بیانجامد. در عین حال دادن آدرس غلط و قرائت های هدف دار سیاسی از عملیات های تروریستی نیز خود می تواند گره کور عملیات تروریستی را در ترکیه پیچیده تر نموده و ابعاد آن را عمیق تر بنماید.
فارغ از علل عملیات تروریستی، وقوع انفجار در استانبول آن هم در نزدیکی کاخ دولمه باغچه که از بالا ترین ضریب امنیتی برخوردار است بخودی خود از کاستی های امنیتی حکایت داشته و قابلیت های امنیتی ترکیه را زیر سئوال جدی می برد.
ما در ایران از دیروز تا به امروز و فردا امنیت ترکیه را امنیت خود دانسته و از تکرار عملیات های تروریستی در ترکیه نگران بوده و آن را بشدت محکوم کرده و می نماییم. از نظر ایران تفاوتی میان استانبول و بغداد نبوده و نیست و باید با نگاه امنیت جمعی به راهکارهای برخورد با تروریسم رسید.
عملیات تروریستی استانبول را باید در تحلیل کلان با وضعیت بحرانی خاورمیانه و سیاست های اعمالی در آن مرتبط دانست. خاورمیانه ای که در سال های اخیر به علت اعمال سیاست های مذهبی و قومی در آتش بحران و فتنه افتاده است، به علت بافت خاص و پیچیده امروز بیش از هر زمان دیگری مستعد گسترش بحران شده است. بحران ناشی از ظهور داعش و نقش ترکیه در آن، چندلایه و پیچیده شدن بحران کردی در خاورمیانه و بطور مشخص سیاست های پرابهام، متضاد، چندگانه ترکیه در این خصوص، سیاست مداخله جویانه آنکارا در سوریه و عراق بی شک از عناصر تاثیرگذار در وضعیت امنیتی ترکیه و عملیات تروریستی استانبول می باشد. باید راهی یافت و از بن بست بحران و ترور عبور کرد. اگر راهی نیست باید به همت رهبران دوراندیش راهی ساخت و بر ناهمواری ها غلبه کرد. همانطور که اقدامات تروریستی محصور در مرزهای عراق و سوریه نشد، بیم آن می رود تاخیر در مدیریت حل بحران خاورمیانه، به گسترش دامنه اقدامات تروریستی منجر گردد. تروریست ها امروز استانبول را هدف قرار داده و فردا نقطه امن دیگری را هدف قرار خواهند داد. باید با عقلانیت و خرد جمعی برخاسته از همکاری جهانی و منطقه ای به حل بحران خاورمیانه رفت. باید با ریشه های اقدامات تروریستی که دیروز بغداد و امروز استانبول را هدف قرار داده اند برخورد کرد. اگر سیاست های ایجابی در میان کشورهای خاورمیانه و در نزد رهبران آن جایگزین سیاست های سلبی نگردد، یقین داشته باشیم که بحران در خاورمیانه نه تنها در قالب عملیات های تروریستی، بلکه در قالب جنگ های منطقه ای به نقطه غیرقابل مهار نیز می تواند برسد. در آن زمان امنیت شاید تبدیل به رویایی بسیار دست نیافتنی و یا پرهزینه گردد. تنها و تنها قایل شدن به امنیت جمعی و حاکم شدن عقلانیت دور از تعصبات قومی و مذهبی می تواند خاورمیانه را از بحران و اقدام های تروریستی دور نماید.