آلمان میانجی ایران و عربستان

نویسنده: مارک هالام

دیپلماسی ایرانی: وزیر خارجه آلمان برای میانجیگری میان ایران و عربستان سعودی به این دو کشور سفر کرده است. آیا این سفر دستاوردی خواهد داشت و یا چیزی را تغییر می دهد؟ اما مخالفان امیدوارند که اشتاینمایر از این سفر برای مطرح کردن مسائل حقوق بشری هم استفاده کند.

از لحاظ نمادین زمانبندی این سفر می توانست بهتر صورت بگیرد. فرانک والتر اشتاینمایر از کنفرانس بین المللی مبارزه با داعش در رم خارج شد تا به تهران سفر کند و همزمان مذاکرات شکننده درباره جنگ سوریه هم در ژنو آغاز شده است.

اشتاینمایر در مقاله ای که در هفته نامه ولت ام سونتاگ نوشت پاسخ منتقدان سفرش به دو کشوری که به ادعای آنها حقوق بشر را نقض می کنند و با یکدیگر رقابت دارند را این گونه داد که سیاست خارجی نیازمند درجاتی از مدارا و واقع گرایی است. با این حال وی در رم به وزرای همتای خودش گفت که در این سفر مسائل ناخوشایندی را مطرح خواهد کرد. وی در رم گفت: «ما منافع ملی را درک می کنیم، اما مسئولیت ملی فراتر از این است یعنی مسئولیت در برابر منطقه خاورمیانه.»

امید نوری پور، سخنگوی مسائل سیاست خارجی حزب سبز در پارلمان آلمان به دویچه وله می گوید که «رفتار اشتاینمایر به عنوان یک میانجیگر صادق باید بین هر دو طرف مساوی باشد و شامل توقف صادرات تسلیحات و بیان واضح نگرانی های حقوق بشری در هر دو کشور باشد.» عربستان سعودی یکی از خریداران اصلی تجهیزات نظامی آلمان است و قبل از اعمال تحریم ها که هم اکنون لغو شده اند، آلمان بزرگترین شریک تجاری ایران بود.

دیپلماسی سخت، دشمنی تثبیت شده

در ابتدا فقط عربستان سعودی در فهرست سفرهای اشتاینمایر در ماه فوریه قرار داشت و به خاطر سفر اخیر وی به ایران پس از توافق هسته ای، ایران در این سفر قرار نداشت. با این حال تحولات جدیدی که رخ داده موجب شده است تا وزیر خارجه آلمان، ایران را هم به برنامه سفر فعلی اش اضافه کند.

با بالا گرفتن تنش ها بر سر اعدام شیخ نمر، روحانی شیعه و جنگ سعودی ها با نیروهای حوثی مورد حمایت ایران در یمن و جنگ سوریه، یک جنگ نیابتی میان این دو ابرقدرت اسلامی منطقه شکل گرفته است. دیپلمات ارشد آلمانی در این میان امیدوار به دستیابی به چه هدفی است؟

استفان لیبیچ، کارشناس سیاست خارجی حزب چپ مخالف دولت در پارلمان آلمان می گوید: «من فکر می کنم مهمترین چیز موفقیت در کاهش تنش های کنونی میان ریاض و تهران است. به این منظور مهمترین عقب نشینی در آغاز سال اتفاق افتاد زمانی که پس از اعدام روحانی شیعه توسط عربستان سعودی، دو بازیگر بزرگ منطقه روابطشان را قطع کردند. ما به آنها برای دستیابی به آتش بس در سوریه، پایان دادن به جنگ ترسناک یمن و همچنین لیبی نیاز داریم.»

نشانه اشتباه بی تفاوتی

اشتاینمایر در ریاض در جشن فرهنگی جنادریه هم شرکت می کند. امسال آلمان کشور شریک در این جشن است. نوری پور در این باره می گوید: «افزایش اعتبار این جشن از طریق حضور وزیر خارجه آلمان، نشانه ای اشتباه از بی تفاوتی است.» همان طور که لیبیچ، همکار نوری پور در کمیته سیاست خارجی پارلمان می گوید: «ما یمن را فراموش نمی کنیم.»

لیبیچ می گوید: «ما به طور مکرر با آقای اشتاینمایر در کمیته بحث داشته ایم و درخواست کرده ایم که وی درباره این موضوعات در مواجهه با عربستان و ایران که از شورشیان یمنی حمایت می کند، سکوت نکند. مردم در آنجا (یمن) در حال کشته شدن هستند. برخی از آنها توسط تسلیحات آلمانی که ما به عربستان داده ایم، کشته شده اند. اگر ما در این رابطه ساکت باشیم، یک موج مهاجرت جدیدی اتفاق می افتد که به نفع ما نیست»

پروفسور هنر فورتیگ از موسسه مطالعات خاورمیانه هامبورگ معتقد است که سفر اشتاینمایر می تواند در کنار تلاش های بین المللی نتیجه بخش باشد. فورتیگ می گوید: «آلمان در نزد عربستان و ایران از اعتبار خوبی برخوردار است. آلمان می تواند در فرآیند میانجیگری خوب عمل کند. نکته دیگر این است که ما هیچ وقت در این کشورها حضور نظامی نداشتیم و یا سابقه منفی ای در روابط گذشته مان نداشته ایم..»  

منبع: دویچه وله/ مترجم: حسین هوشمند