جدال با برجام حتی در آستانه اجرا

دیپلماسی ایرانی: توافق هسته ای ایران به مرحله حساسی رسیده است. در حالی که ایران آماده می شود تا برچیده شدن برنامه هسته ای اش را اعلام کند و با وقوع «روز اجرای» توافق که احتمالاً در ژانویه خواهد بود، تحریم ها لغو خواهند شد، حملاتی از سوی همه طرفین مشاهده می شود.

مخالفان توافق در کنگره به رئیس جمهور باراک اوباما توصیه می کنند تا درباره آزمایش اخیر موشک بالستیک ایران و فعالیت های غیرهسته ای ایران، به خاطر حفظ توافق آسان نگیرند. در عین حال مقامات ایران هم تغییرات جدید در قانون ویزای ایالات متحده را به عنوان نقض احتمالی توافق می بینند و می گویند قوانین جدید به اقتصاد ایران آسیب می زند و تجار و مسافران خارجی و ایرانی های بی گناه با تابعیت دوگانه را مورد مجازات قرار می دهد.

اگر روز اجرا برسد و بدون هیچ مشکلی عملی شود، آن زمان تئوری اوباما مبنی بر ارزش امتحان کردن دیپلماسی حتی با دشمنان طولانی مدت هم کار می کند. اگر این امر با وقفه روبه رو شود و یا کلاً شکست بخورد، مهمترین میراث اوباما در سیاست خارجی آسیب خواهد دید.

افراد مشکوک به توافق هسته ای از این موضوع حمایت نمی کنند. قانون گذاران جمهوری خواه به همراه برخی از دموکرات ها امیدوارند تا ایران را با استفاده از راهکارهای قانونی بر سر برخی از رفتارش از جمله آزمایش موشکی اخیر مورد مجازات قرار دهند. لوایح پیشنهادی شامل موضوعات گسترده ای از امور مالی نیروهای سپاه تا حقوق ایالت ها برای حفظ تحریم های خودشان علیه ایران را شامل می شود. قانونگذاران همچنین تمایل دارند تا قانون تحریم ایران که پایان سال 2016 به پایان می رسد را مجدداً بررسی کنند.

بیشتر این پیشنهادات راه به جایی نمی برند و در بهترین حالت نمادین هستند. اما همچنان سر و صداهایی از کپیتول هیل شنیده می شود که به ایران پیام دهند هنوز دوست آمریکا نیست و آنها اهمیتی به توافق هسته ای دولت اوباما نمی دهند. این مسئله همچنین این فرصت را به جمهوی خواهان می دهد تا قدرتمند عمل کنند و اوباما را در جریان سال انتخاباتی بترسانند.

سناتور باب کورکر (جمهوری خواه از تنسی) رئیس کمیته روابط خارجی سنا در جلسه استماعی که روز پنجشنبه برگزار شد گفت: «یک حوزه که ما همگی با آن موافقیم نیاز به سختگیری بر هرگونه اقدام بی ثبات کننده و یا غیرقانونی ایران است. شکست در هرگونه اقدام در مقابل ایران برای نقض قطعنامه های شورای امنیت و دیگر اقدامات بی ثبات کننده، تبعات خطرناکی قبل از اجرای توافق هسته ای خواهد داشت، یعنی زمانی که تحریم ها لغو می شود و اهرم ها در اختیار ایران خواهد بود.»

مقامات دولت اوباما می گویند از نزدیک فعالیت های ایران در منطقه شامل نقش داشتن در جنگ داخلی سوریه را زیر نظر دارند، اما این مقامات اعلام می کنند که به توافق هسته ای باید جداگانه نگاه کرد.

مقامات می گویند به طور مثال آزمایش موشکی ایران در ماه اکتبر نقض قطعنامه های شورای امنیت بود ولی نقض توافق نبود. منتقدان توافق همچنین چین و روسیه را متهم به استفاده از حق وتوی خودشان برای جلوگیری از مجازات تهران می کنند. حتی متحدین اوباما هم نگران این موضوع هستند: 21 سناتور دموکرات در نامه ای که هفته گذشته به رئیس جمهور نوشتند به وی توصیه کردند تا بر سر منازعه موشکی عقب نشینی نکند.

بدبینان به توافق هسته ای همچنین اقدام کاخ سفید مبنی بر پیشنهاد دادن به کنگره برای صبر کردن تا پایان سال 2016 برای تجدید قانون تحریم های ایران را نشانه ای از نگرانی دولت برای ترسیدن ایران قبل از آغاز اجرای توافق هسته ای می بینند. با تمام این تفاسیر تجدید این قانون تاثیر واقعی ای نخواهد داشت و رئیس جمهور می تواند تحریم هایی را که در تناقض با توافق هستند را نادیده بگیرد.

منتقدان و مخالفان توافق هسته ای همچنین به گزارش اخیر آژانس بین المللی انرژی اتمی که این ماه منتشر شد اشاره می کنند که ایران ما بین سال های 2003 تا 2009 برنامه سری تسلیحات هسته ای داشته است. دولت اوباما به خاطر توافق این گزارش را نادیده گرفت و گفت این مسئله چندان غیرمنتظره نبوده است. مخالفان توافق مدعی اند که این گزارش نشان می دهد ایران با تاریخی از دروغ روبه رو است و قابل اعتماد نیست.

منبع: پولیتیکو/ مترجم: حسین هوشمند