قانون محدودیت ویزا؛ نقض صریح تعهدات بین‌المللی آمریکا

نویسنده: رضا نصری

دیپلماسی ایرانی: برنامه موسوم به ویزا ویور به شهروندان 38 کشور – کشورهای اروپایی، استرالیا، ژاپن و کره جنوبی- اجازه می دهد که بدون اخذ ویزا به ایالات متحده سفر کنند. با این حال، مجلس نمایندگان آمریکا با تصویب طرحی در هشتم دسامبر، تصمیم گرفت که افراد داری تابعیت دوگانه که یکی از تابعیت های آنها مربوط به این سی و هشت کشور و تابعیت دیگرشان مربوط به ایران، عراق، سوریه و سودان است و یا افرادی که طی پنج سال اخیر به این چهار کشور سفر کرده اند را از دایره شمول برنامه ویزا ویور خارج کند.

این طرح در صورت تصویب در سنای آمریکا به شکل قانون در می آید. بدین ترتیب اگر یک شهروند انگلیسی، ژاپنی یا آلمانی در چند سال اخیر به یکی از این چهار کشور سفر کرده باشد، مشروعیت خود را برای ورود به سرزمین آمریکا، بدون اخذ ویزا از دست می دهد.

حامیان این طرح مدعی اند که محدودیت هایی که به واسطه این طرح ایجاد می شود می تواند خلاءهای موجود در برنامه ویزا ویور را پر کرده و اقدامات امنیتی را تقویت کند. در مقابل، منتقدین نیز به ماهیت سیاسی این طرح اعتراض دارند؛ واضح است که گنجاندن نام ایران در این طرح با مقاصد سیاسی صورت گرفته است، چرا که ایران در حال جنگ با گروه تروریستی داعش است و سازمان ها و گروه های تروریستی هیچ گونه جایگاهی در این کشور ندارند. گنجاندن نام ایران در این لیست در حالی صورت گرفته که هیچ اشاره ای به کشورهای عربستان سعودی، قطر و پاکستان که عمده عملیات های تروریستی در خاک آمریکا از سوی اتباع این کشورها صورت گرفته، نشده است.

افزون بر این انتقادات، این طرح می تواند در زمینه تعهدات بین المللی آمریکا نیز دو دغدغه جدی ایجاد کند؛ یکی از این دغدغه ها مربوط به تعهدات آمریکا ذیل سازمان تجارت جهانی و دیگری مربوط به تعهدات آمریکا ذیل توافق برجام با ایران است.

نخست، با توجه به تاثیرات این طرح در صورت تصویب بر تعهدات آمریکا ذیل قوانین تجارت بین الملل، شرکای اروپایی آمریکا می توانند ادعا کنند که این قانون با روح قوانین حاکم بر سازمان تجارت جهانی در تعارض است. در واقع، با ایجاد محدودیت برای تجار، پیمانکاران و اعضاء هیات مدیره شرکت های بزرگ در سفر به برخی از کشورها، آمریکا در عمل به شرکت های آمریکایی و به طور ویژه به شرکت های آمریکایی مزیتی غیرقانونی و ناعادلانه را اعطا می کند. این رویه کاملا در تعارض با اصول بنیادین سازمان تجارت جهانی است.

دیوید سولیوان، سفیر اتحادیه اروپا در آمریکا نیز این طرح را غیرسازنده توصیف و اشاره کرده است که چنین طرح هایی بدون فکر کردن به عواقب آن ارائه شده اند. اتحادیه اروپا پیش از این نیز با اقداماتی که از آنها تحت عنوان «سیاسی کردن تجارت» یاد می شود، مخالفت کرده است. بعلاوه، کشورهای اروپایی از انگیزه لازم برای ابراز مخالفت با این طرح برخوردار هستند، چرا که آمریکا در پایان مذاکرات هسته ای با ایران، ضمانت های لازم به این کشورها برای تجارت با ایران در چارچوب قواعد مطرح شده در برجام را ارائه داده بود.

دوم، با در نظر گرفتن توافق هسته ای میان ایران و گروه ۱+۵ از یک طرف و تبدیل طرح مذکور به قانون از طرف دیگر، واضح و روشن است که تجار اروپایی، کره ای، ژاپنی و استرالیایی باید میان سفر به ایران و از دست دادن حق ورود خود به آمریکا بدون احذ ویزا، یک گزینه را انتخاب کنند. در این فضا، مشخص است که بسیاری از افراد با در نظر گرفتن اولویت هایی مثل اندازه اقتصادی آمریکا، گزینه سفر به ایران را کنار می گذارند. صنعت توریسم ایران نیز که در فضای پسا برجام توانسته بود رونق بگیرد، مجددا دچار بحران می شود.

اگرچه این اقدام می تواند مایه خوشحالی کنگره و برخی از اعضای آن را برای تضعیف برجام فراهم کند، اما نباید فراموش کرد که تبدیل این طرح به قانون با تعهدات آمریکا ذیل ماده 29 برجام در تعارض کامل قرار دارد. طبق این ماده: «کشورهای اروپایی و آمریکایی، متناسب با قوانین خود، از اتخاذ هرگونه سیاستی که به عادی سازی روابط اقتصادی و تجاری با ایران لطمه خواهد زد، اجتناب می کنند.»

نقض توافق هسته ای، می تواند با در نظر گرفتن سخنان رئیس جمهور آمریکا در ماه اکتبر مبنی بر منافع امنیتی گسترده اجرایی شدن برجام برای آمریکا و برای جهان، با توجه بیشتری نگریسته شود. حزب دموکرات نیز در سپتامبر گذشته در حمایت از توافق، مداوما بر همین ادعا پافشاری می کرد.

بر همین اساس مهم ترین سوالی که باید از اوباما و اعضا دموکرات کنگره پرسیده شود این است که چه اهدافی در پس سیاست های حزبی کوته بینانه در حمایت از این طرح وجود دارد؟

منبع: المانیتور / ترجمه: تحریریه دیپلماسی ایرانی/ 25 

انتشار اولیه: دوشنبه 23 آذر 1394 / انتشار مجدد: یکشنبه 6 دی 1394