نیروهای معارض سوری چه کسانی هستند؟

نویسنده: چارلز لیستر

دیپلماسی ایرانی: هفته گذشته دیوید کامرون خطاب به پارلمان انگلیس اعلام کرد که نزدیک به 70 هزار نیروی مبارز در سوریه وجود دارد که وابسته به گروه های افراطی نیستند و می توانند به غرب در مبارزه با داعش کمک کنند.

این آمار نتیجه ارزیابی های کمیته مشترک اطلاعاتی است که به دیپلمات های انگلیسی که تمرکز کاری خود را عمدتا روی نیروهای معارض در سوریه معطوف کرده اند، کمک می کند. ارائه این آمار بسیاری از سیاستمداران را شگفت زده کرده است. آیا این مبارزان واقعا وجود دارد؟ آنها چه کسانی هستند؟

بدون تردید در گام اول باید به تعریف مفهوم گروه های مسلح معارض در سوریه پرداخت. تعریف دقیق این اصطلاح بسیار حائز اهمیت است چرا که ارتباط مستقیم با حضور نیروهای مختلف در روند صلح آتی سوریه دارد.

با سرعت یافتن مذاکرات صلح سوریه و تصمیم عربستان مبنی بر برگزاری کنفرانسی با حضور 60 تا 80 نماینده از طیف های معارض در سوریه، تعریف گروه های معتدل دستخوش تغییر شده است. بهترین تعریف از این گروه ها باید بر پایه ارزیابی همه جانبه ای از دو مولفه زیر صورت بگیرد:

1)چه گروه هایی به عنوان مخالفان داعش شناخته شده اند.

2)دولت های غربی خواهان چه گروه هایی هستند و یا حضور چه گروه هایی در روند صلح ضروری است.

بسیاری از گروه های معارض موجود در سوریه که شامل شرایط بالا می شوند، از آغاز بحران سوریه در اواسط 2011 شناسایی و مسلح شده اند. گروه های دیگری نیز در سوریه هستند که به عنوان جریان اصلی انقلاب شناخته می شوند و در جوامع محلی ریشه دارند. جمع افراد متعلق به این گروه ها آماری حدود 65 هزار نفر را به دست می دهد. نمایندگان همه این گروه ها به کنفرانسی که قرار است در اویل دسامبر در عربستان تشکیل شود، دعوت خواهند شد.

گروه های معارض دیگری نیز وجود دارد که به خاطر کوچکی آنها، نمایندگانشان به کنفرانس های مربوطه دعوت نمی شوند، اما با احتساب افراد وابسته به این گروه ها می توان 10 هزار نفر دیگر را نیز به آمار پیش گفته اضافه کرد.

این 105 تا 110 شاخه نشان دهنده چیزی است که از آن تحت عنوان معارضان معتدل در سوریه یاد می شود. این افراد صراحتا در دیدگاه استراتژیک خود ملی گرا هستند. این افراد محلی بوده و به دنبال بازگشت سوریه به وضعیت تاریخی خود هستند؛ شرایطی که در آن ملت سوریه صرف نظر از نژاد و فرقه از شرایطی یکسان برخوردار بودند. اولویت این نیروها مبارزه با اسد به عنوان هدف غایی انقلاب است.

مهم ترین چالشی که سیاستگزاران هم اکنون با آن روبه رو هستند، واگذاری آینده امور سوریه به گروهی است که در عمل توان اجرای توافقات صورت گرفته را داشته باشند. علاوه بر گروه های مسلح یاد شده دو گروه معارض قوی دیگر نیز در سوریه وجود دارند: جیش الاسلام و احرار الشام. دو گروه با هم نزدیک به 27 هزار نیرو در اختیار دارند. اگر چه آمریکا سال هاست که دیپلمات های خود را از مراوده با احرار الشام -که به نسبت سنتی تر است- باز می دارد، اما نمایندگان هر دو گروه قرار است به کنفرانس عربستان دعوت شوند.

ترکیه، قطر و عربستان حتی تلاش های زیادی برای دعوت نمایندگان این دو گروه به کنفرانس وین در 14 نوامبر کردند که به نتیجه ای نرسید.

این دو گروه و برخی دیگر از گروه های معارض جزء متحدین غرب محسوب نمی شوند، اما هر دو آنها با داعش می جنگند و توانستند در این زمینه حتی بهتر از کردها عمل کنند. علاوه بر این، دو گروه تمایل ضمنی خود را برای پیوستن به صف معارضان انقلابی نشان داده اند. عدم پذیرش آنها در روند سیاسی می تواند آنها را به نیروهای بالقوه ای برای تضعیف توافقات احتمالی تبدیل کند.

اگر غرب بیش از این خود را در بحران سوری درگیر کرده بود، بدون تردید هم اکنون تعداد نیروهای میانه رویی که می توانستند متحد آن باشند بیشتر بود. در حال حاضر نیروهای معتدل در سوریه وجود دارند و غرب باید سعی کند آنها را ببیند. تنها این گروه ها- و نه اسد- می توانند ریشه افراط گرایان واقعی مانند داعش و القاعده را در سوریه بخشکانند.

منبع: اسپکتیتور/ ترجمه: تحریریه دیپلماسی ایرانی/۲۵