نشستی برای بیعت با ریاض

وقایع اتفاقیه: نشست ریاض با شبهات بسیار برگزار شد. نشستی که بر خلاف آن چه وعده داده شده بود نمایندگانی از گروه های تروریستی نیز در آن حاضر شدند. در ابتدای امر تنها ایران بود که این نشست را به رسمیت نشناخت و آن را با توافقات کنفرانس وین بر سر سوریه مغایر دانست. ایران همچنین اعلام کرد از آن جا که برخی گروه های مرتبط با داعش در این کنفرانس شرکت کرده اند، این کنفرانس را به رسمیت نمی شناسد. بعدا روسیه و امریکا نیز نسبت به این نشست تردید نشان دادند. روسیه حضور نمایندگان گروه های مسلح از جمله احرار الشام، گروه تروریستی مرتبط با ترکیه و عربستان را نپذیرفت و آن را مغایر با ماهیت شکل گیری این کنفرانس دانست، و ایالات متحده نیز گفت نسبت به نتایج این نشست اشکال وارد است. به گزارش شبکه خبری یورونیوز جان کری، وزیر امور خارجه امریکا از پاریس اعلام کرد نشست مخالفان سوری در ریاض آن چیزی نبود که انتظار می رفت و باید اصلاحاتی نسبت به نتایج به دست آمده از این کنفرانس اعمال شود تا مغایر با توافقات گذشته نباشد.

میزبانی ریاض

منابع خبری می گویند ایالات متحده امریکا و روسیه از آن جا که بسیاری از مخالفان سوری با عربستان سعودی رابطه نزدیکی دارند و ریاض تاثیر شگرفی بر بسیاری از گروه های مخالف سوری می گذارد برای همین از آن خواستند تا میزبان این کنفرانس باشد. کنفرانسی که قرار است در آن نمایندگان مخالفانی که قرار است با حکومت سوریه پای میز مذاکره بنشینند، انتخاب شوند. اما در آستانه برگزاری انتخابات عادل الجبیر، وزیر امور خارجه عربستان اظهاراتی بیان کرد که خلاف تمامی توافقات به ویژه اظهارات مقام های غربی که این روزها از مواضع سابق خود کوتاه آمده اند، بود. او گفت: «بشار اسد باید برود، حالا چه با مذاکره چه با خونریزی و جنگ.» اظهارات جبیر به نوعی بوی جنگ می داد و بیان می کرد عربستان همچنان به ادامه وضعیت فعلی فکر می کند.

این در حالی است که ایالات متحده و فرانسه دیگر همانند سابق بر کنار زدن بشار اسد از قدرت اصرار ندارند و می گویند اکنون وقت مبارزه با داعش است نه تغییر حکومت در سوریه. اگر چه اظهارات آنها دیر بیان می شود و بعد از کشته شدن دست کم 250 هزار نفر از شهروندان سوری و آواره شدن بیش از 5 میلیون نفر از آنها و گسترش تروریسم تا قلب اروپا بیان شده است اما به هر صورت نشان از تغییر موضعی آشکار در میان غربی ها است. در حالی که لوران فابیوس، وزیر امور خارجه فرانسه می گوید می توان در ائتلاف جدید مبارزه با تروریسم از نیروهای ارتش سوریه به فرماندهی بشار اسد نیز کمک گرفت، جبیر صحبت از کنار رفتن بشار اسد حتی با خون ریزی می کند این بدان معنا است که عربستان همچنان اولویت خود را نه مبارزه با تروریسم بلکه کنار زدن اسد می داند.

نشست ریاض در حالی برگزار شد که بسیاری از تحلیلگران بر این اعتقادند این نشست بیش از آن که جایی برای مذاکره گروه های مخالف سوری برای رسیدن به وحدت نظر در مذاکره با نمایندگان حکومت سوریه باشد، بیعتی از سوی مخالفان سوری با هیئت حاکمه عربستان بود تا به آنها بگویند همچنان منافع آنها را مد نظر دارند. در این نشست از چهره های مبارز مخالفی چون «برهان غلیون» یا گروه های مخالف کُرد دعوت نشده بود تا عربستانی ها ثابت کنند همچنان نگاه های طایفه ای شان بر عملکردشان در سوریه سایه می اندازد. به گزارش روزنامه الاخبار، چاپ لبنان، وزارت امور خارجه عربستان در بیانیه ای اعلام کرد این نشست "شبه بیعتی" با حکومت عربستان است. الاخبار همچنین گزارش می دهد که رقابت میان طرفداران ترکیه با طرفداران عربستان در نشست ریاض مشهود بود. انتخاب مجدد «خالد خوجه»، نماینده اخوان المسلمین سوریه برای ریاست ائتلاف مخالفان سوری نشان می داد که ترکیه همچنان بالاترین نفوذ را در میان مخالفان سوری دارد و بعد از آن عربستان است؛ اگرچه در این کنفرانس حاضران به نوعی با ریاض بیعت کردند اما عربستان قرار است همچنان نقش صندوق پول مخالفان سوری را ایفا کند. الاخبار همچنین می نویسد، اعلام خروج نمایندگان «احرار الشام» که همچنان شاخه ترکی آن قوی تر از شاخه عربستانی آن است، در همان ساعات اولیه برگزاری نشست، نشان از آن دارد که علی رغم تلاش های عربستان، ترکیه همچنان نفوذ بسیاری بر مخالفان دارد، چرا که این عربستان بود که از این گروه دعوت کرد به این نشست بیاید اما آنها به درخواست ترکیه نشست را ترک کردند. رسانه ها درباره دلایل خروج نمایندگان احرار الشام از این نشست می نویسند، نگرانی از مطرح شدن این جریان در رسانه ها و قرار گرفتنش در فهرست گروه های تروریستی به دلیل این که با داعش و القاعده ارتباطاتی دارد، مهمترین دلیلی است که سبب شد این گروه از مذاکرات خارج شود.

موضع دمشق

«بشار اسد»، رئیس جمهوری سوریه یک روز بعد از بیانیه مخالفان سوری حاضر در نشست ریاض، اعلام کرد به هیچ وجه حاضر نیست با مخالفان مسلح یا تروریست ها مذاکره کند و هر گونه گفت وگویی با آنها را قویا رد می کند. به گزارش الاخبار وی در گفتگو با خبرگزاری دولتی اسپانیا گفت: «بعضی کشورها، از جمله عربستان سعودی، ایالات متحده امریکا و بعضی کشورهای غربی از گروه های تروریستی می خواهند به میز مذاکرات بیایند، آنها از حکومت سوریه می خواهند که با این تروریست ها مذاکره کند، این مساله به نظر من به هیچ وجه قابل قبول نیست. هیچ کشوری نمی پذیرد با تروریست ها پشت یک میز بنشیند و مذاکره کند.»

وی تاکید کرد، ما حاضر به مذاکره هستیم اما باید روشن کنیم منظور از اپوزسیون چیست. باید تعریفی از اپوزسیون داشته باشیم. عملیات مسلحانه در تعریف اپوزسیون نمی گنجد.

در همین رابطه «عمران الزعبی»، وزیر اطلاع رسانی سوریه در واکنش به اظهارات وزیر امور خارجه عربستان گفت: «عادل الجبیر باید بداند که اظهارات تکراری اش درباره برکناری بشار اسد، رئیس جمهور سوریه در حقیقت یاوه گویی محض است و لایق نظام عربستان است.»

الزعبی همچنین خطاب به الجبیر گفت: «تو در مقامی نیستی که بخواهی از مردم و دولت سوریه و رهبرانش صحبت کنی و به تو نصیحت می کنم که در خصوص مسائلی که با مقیاس کوچک جایگاه تو همخوانی دارد صحبت کنی شاید بتوانی در آنها موفق عمل کنی چرا که همواره شکست خورده ای.»

نارضایتی مسکو

روسیه نیز از روند مذاکرات جاری در ریاض خشنود نیست. مسکو از این که نمایندگان گروه های تروریستی مثل احرار الشام به این نشست دعوت شده اند، ابراز نارضایتی کرده است. از نظر روسیه تفاوت چندانی میان احرار الشام با گروه های تروریستی نظیر جبهه النصره وجود ندارد برای این که هر دو مرتکب خشونت و کارهای تروریستی شده اند و با القاعده ارتباط دارند. به گزارش شبکه خبری المیادین سرگئی لاوروف، وزیر امور خارجه روسیه در این باره گفت: «افراد حاضر نشست ریاض آن چیزی نبود که از اردن خواسته شده بود. قرار نبود در نشست ریاض گروه های تروریستی مشارکت داشته باشند.»

امریکا، روسیه و عربستان بعد از کنفرانس وین درباره سوریه از اردن خواسته بودند فهرست گروه های تروریستی فعال در سوریه را تهیه کند تا از میان آنها کسی به نشست ریاض دعوت نشود.

لاوروف همچنین گفت: «اصرار غرب بر این که اول بشار اسد کنار برود بعد با داعش مبارزه شود، اشتباهی فاحش و نابخشودنی است.»

به این ترتیب گمان نمی رود نشست ریاض آن نتیجه مطلوب را به دنبال داشته است. نشستی که در پایان بیانیه ای خوانده شد و به طور مشخص اعلام نشد چه کسانی به نمایندگی از چه افرادی پای میز مذاکره با حکومت سوریه می روند. آن هم در حالی که حکومت بشار اسد مذاکره با مخالفان داخلی با وساطت روسیه را آغاز کرده است.

تحریریه دیپلماسی ایرانی/11