کنگره گزینه‌های محدودی در قبال توافق دارد

نویسنده: لینکلن بلومفیلد *

دیپلماسی ایرانی: مذاکره کنندگان ایرانی و غربی در وین در حال مذاکره بر سر لغو تحریم ها در مقابل محدودیت برنامه هسته ای ایران هستند، در حالی که ممکن است تا مهلت 30 ژوئن به توافق برسند یا نرسند. همچنین هم اکنون بحث بر سر تمدید احتمالی مذاکرات هم شنیده می شود. کنگره یک ماه - و دو ماه در صورتی که توافق پس از مهلت تابستان به دست بیاید- برای موافقت یا مخالفت با توافق فرصت خواهد داشت.

در حالی که سخنان برخی از مقامات ایرانی موجب ایجاد و شک و تردید شده است که طرفین چه میزان به توافق نزدیک هستند،  مذاکرات ادامه دارد و در صورتی که توافق به دست بیاید، کنگره با فشار فزاینده برای تایید آن روبه رو خواهد شد.

از همان ابتدا دولت اوباما کمیته های نظارتی را در جریان قرار داد، اما کنگره را از فرآیند مشورتی خود کنار گذاشت و جزئیات کمی از میز مذاکرات به بیرون درز شد. این احساسات در کپیتول هیل موجب به وجود آمدن میل به افزایش فشار تحریم ها و مقاومت سیاسی در برابر توافق با ایران شد. قانون گذاران و کارکنان کنگره با وجود سوء ظنی که داشتند نتوانستند با نظر وزیر انرژی، ارنست مونیز (فیزیکدان هسته ای دانشگاه ام آی تی) درباره کافی بودن شرایط و زمان هشدار برای گزیر هسته ای ایران، مخالفت کنند.

علاوه بر این کنگره با یک انتخاب سخت هم رو به رو است: یا باید مفاد مذاکره شده را مورد تایید قرار دهد یا به عنوان تنها مانع در مقابل توافق مورد سرزنش قرار گیرد و موجب شود تا دیگر کشورهای گروه 1+5 تحریم های خود علیه ایران را لغو کنند.

سه نتیجه احتمالی در این رابطه وجود دارد: 1) مذاکرات می تواند بدون توافق به پایان برسد. 2) توافق می تواند به دست بیاید و توسط کنگره مورد تایید قرار گیرد. 3) توافق می تواند به دست بیاید و توسط کنگره رد شود. در هر یک از این سه سناریو کنگره مشتاق به داشتن نظارت بر روند مذاکرات است، روندی که دو سال تا حد زیادی از آن دور مانده بود. برخی از اعضای کنگره هم به گونه ای با توافق ایران رفتار می کنند که سیاستی است که در دوره ریاست جمهوری اوباما و نه به عنوان تعهدی برای ایالات متحده دوام می آورد.

مسیر سازنده تر برای کنگره می تواند گسترش دامنه بررسی مذاکرات ایران و پیدا کردن برخی مسائل اصولی بدون توجه به نتیجه مذاکرات و پس از آن باشد که در رابطه با تعیین سیاست های ایالات متحده در قبال ایران است.

برای شروع باید از دولت اوباما پرسید چه میزان درباره چگونگی تعیین سیاست ها در ایران آگاهی دارد. از زمان انتخاب حسن روحانی در ژوئن 2013 به عنوان رئیس جمهور ایران، وی به عنوان میانه رو و طرفدار اصلاحات دیده شده است. کاخ سفید تماس تلفنی سپتامبر 2013 رئیس جمهور اوباما با آقای روحانی را گفتگویی تاریخی میان دو مقام همتا پس از چندین دهه نبود رابطه دوجانبه توصیف کرد. در این میان تحلیلگران مسائل ایران در واشینگتن ارزش زیادی برای توییت های انگلیسی و پیغام های ویدئویی یوتیوب روحانی و جواد ظریف قائل هستند.

کنگره باید از دولت اوباما درباره قدرت، اقتدار و نفوذ رئیس جمهور ایران در رابطه با مسائل کشور همچون مسئله هسته ای سوال کند. آیا رئیس جمهور روحانی مسئول تنظیم سیاست ها و نظارت روزانه بر درآمدهای اقتصادی، اقدامات خارجی، اجرای عدالت و قوانین، کنترل دامنه های اطلاعاتی و نظایر آن است؟ و اگر جنبه مهم اقدامات تهران از جمله دشمنی با ایالات متحده و منافع بین المللی، تحت حوزه رئیس جمهور روحانی نیست، پس از سال 2013 تاکنون خط مشی پاسخ به دولت اوباما چگونه تعیین شده است؟

کنگره ممکن است گزینه های محدودی در رابطه با بازبینی توافق هسته ای داشته باشد، اما می تواند و باید نقش مهمی در قبال سیاست های ایالات متحده در قبال ایران ایفا کند و درک عمیق تری از رفتارهای حکومت تهران در 36 سال پس از انقلاب اسلامی و تاثیری که بر منافع آمریکایی ها و متحدینش دارد، داشته باشد.

* مقام سابق وزارت خارجه، کاخ سفید و پنتاگون

منبع: نشنال اینترست/ مترجم: حسین هوشمند