جدال «سلطان رجب» و «خواجه فتح‌الله» به روی صحنه آمد

تقابل و رویارویی غیرمستقیم دوستان دیروز و دشمنان امروز در ترکیه، جای خود را به جدال مستقیم و مچ اندازی رو در رو داد. چالش «سلطان رجب» و «خواجه فتح الله» به ایستگاه پایانی نزدیک شده است؛ جایی که باید سایه خطر یکی از روی سر دیگری برای همیشه کنار رود.

به گزارش فرارو، روز جمعه دادگاهی در استانبول، حکم دستگیری فتح الله گولن، روحانی مخالف دولت ترکیه و رهبر معنوی جماعت نور یا جنش خدمت را به اتهام «توطئه برای براندازی حکومت اردوغان» و «رهبری یک سازمان تروریستی» صادر کرد.

تک اردوغان به پاتک گولن

صدور حکم بازداشت برای مهمترین مخالف حکومت رجب طیب اردوغان شاید آخرین قطعه پازلی باشد که تکمیل آن با تک حزب عدالت توسعه و دولت حاکم به پاتک مخالفان دولت عضو «جنبش خدمت» با به راه انداختن موج برخورد با بزرگترین باند فساد مالی و اداری در دستور کار قرار گرفت.

۱۷ دسامبر (۲۶ آذر) سال گذشته بود که با دستور جلال کارا، از قضات مشهور دستگاه قضای ترکیه، موج برخورد همه جانبه با یک باند بزرگ فساد مالی و اداری به راه افتاد، باندی که متهم به پولشویی ۸۷ میلیارد یورویی و انتقال غیرقانونی حدود ۳۵ میلیارد یورو پول از ایران به ترکیه شد.

با به راه افتادن این موج و صدور این حکم قضایی در کمتر از چند روز ترکیه به کانون توجه رسانه ها در منطقه و جهان تبدیل شد.

برخورد با این باند با بازداشت پسران ظفر چاغلایان، وزیر اقتصاد، معمر گولر، وزیر کشور ترکیه، و اردوغان بایراکدار، وزیر شهرسازی و محیط زیست ترکیه، آغاز شد.

در ادامه بازداشت ها رضا ضراب، تاجر ایرانی ۲۹ ساله، «علی آقا اوغلو»، از تجار معروف ترکیه، و سلیمان ارسلان، رئیس «هالک بانک» ترکیه هم به فهرست بازداشت شدگان اضافه شدند و در نهایت بیش از ۸۰ نفر در ارتباط با این پرونده بازداشت شدند.

دستگاه قضایی ترکیه مدعی بود از یک سال قبل بدون اطلاع دولت، در خصوص این پرونده فساد تحقیق می کرده و بعد از تکمیل تحقیقات اقدام به بازداشت افراد مرتبط با آن کرده است.

با این حال انجام این تحقیق و بازداشت متهمان بدون اطلاع دولت، خشم رجب طیب اردوغان را در پی داشت. او آن زمان در واکنش اعلام کرد که «عملیاتی کثیف» علیه دولت در حال انجام است. اردوغان در جریان یک نشست خبری در آنکارا گفته بود: «اینجا شاهد عملیاتی بسیار کثیف هستیم و دولت اجازه توطئه سیاسی را نخواهد داد.»

پس از این واکنش در آنکارا و استانبول چندین افسر عالی رتبه پلیس از سمت های خود برکنار شدند، اردوغان آن زمان اعلام کرد که این افسران به دلیل سوءاستفاده از قدرت برکنار شدند تا به این ترتیب جنگ قدرت موجود میان حزب حاکم یعنی عدالت و توسعه و گولنیست ها با هم برابر شود و پاتک جماعت خدمت به دولت اردوغان بدون تک باقی نماند.

گولنیست ها، دولت در سایه

گولنیست ها جامعه مخفی با دیدگاه های مذهبی هستند که و توسط «فتح الله گولن» رهبری می شوند. در ترکیه معتقدند جنبش گولن چهره مدرن و بی آزاری از اسلام ارائه می کند، اما منتقدان آن انگیزه هایش را زیر سوال می برند.

محمد فتح الله گولن یک واعظ، نویسنده و تدریس کننده علوم اخلاقی و الهیات اهل ترکیه است که در تبعیدی خودخواسته در پنسیلوانیای آمریکا زندگی می کند.

گولن به گمان خود مشغول تدریس نسخه ای پیشرفته از اسلام با عنوان «اسلام آناتولیایی» که مبتنی بر آموزه های "سعید نورسی” بوده است.

گولن، جنبشی موسوم به گولنیست ها را به راه انداخت که به یکی از بزرگ ترین شبکه های اسلامگرا در جهان تبدیل شده است. گمانه زنی ها حاکی است که صد ها مدرسه در داخل ترکیه و بیش از ۱۰۰۰ مدرسه در ۱۳۰ کشور دنیا با جنبش گولن در ارتباط هستند.

مدارس وابسته به این جنبش مجهز به امکانات پیشرفته هستند و بسیاری از دانشجویان آن از سوی تجاران هوادار گولن کمک هزینه تحصیلی دریافت می کنند.

جنبش گولن علاوه بر این مدارس، دارای ارتباطاتی با موسسه های تحقیقاتی، دانشگاه ها، روزنامه، ایستگاه های رادیویی و تلویزیونی، و حتی یک بانک است.

اما این شبکه عظیم به هیچ سازمان و گروهی از نوع خود شبیه نیست. این شبکه دارای ساختار رسمی و یا سازماندهی محسوسی نیست و به طور رسمی نیز عضو نمی پذیرد.

به گفته گولن «بعضی ها هستند که می گویند من به دنبال ایجاد نظام خلافتم. من فقط فتح الله هستم پسر رامیز، یک آدم معمولی». این آدم معمولی که در راس شبکه ای بین المللی از هواداران، حامیان، مدارس و رسانه ها قرار دارد، در سال 2008 از سوی مجله بریتانیایی پراسپکت و نشریه آمریکایی فارین پالیسی جزو بیست اندیشمند شناخته شده جهان برگزیده شد: «مردی که یک نهضت جهانیِ متأثر از تفکرات صوفیانه را رهبری می کند».

ویکی لیکس هم در سال 2009 سندی بسیار جالب درباره وی منتشر کرد. اسناد منتشر شده توسط ویکی لیکس از نفوذ بالای جنبش گولن در ساختار سیاسی و اجتماعی ترکیه خبر داده بود. بر اساس این اسناد جیمز جفری سفیر سابق آمریکا در آنکارا در سال 2009 طی یک گزارش رمزدار این چنین نوشت: «جنبش فتح اله گولن کنترل کامل حکومت ترکیه را به دست گرفته است. شبکه عظیم طرفداران گولن ثروت و قدرتی عظیم برای وی فراهم آورده است.»

در ادامه این سند آمده است: «نمی توان با اطمینان کامل گفت که پلیس ترکیه تحت کنترل نهضت گولن قرار دارد ولی کسی را هم ندیده ام که این موضوع را انکار کند»!

بسیاری از گولنیست ها به طور رسمی به عضویت حزب عدالت و توسعه درآمده اند. گولنیست ها در یک دهه اخیر تلاش نظام مندی در حزب عدالت و توسعه داشته اند تا بنیان های جمهوری سکولار آتاترک را تضعیف کنند و ارتش ترکیه را به زانو درآورند.

دوستان دیروز و دشمنان امروز

حزب عدالت و توسعه در سال 2001 به عنوان یک حزب قدرتمند خود را در عرصه سیاسی ترکیه معرفی کرد. اعضای این حزب را عمدتا چهره های که پیشنه عضویت در حزب رفاه نجم الدین اربکان با سابقه اسلامی داشتند و بعد حزب فضیلت که از حزب رفاه منشعب شده بود و آن هم یک حزبی با ریشه های اسلامی بود تشکیل می داد.

عدالت و توسعه در عرصه عمومی کارنامه خوبی از خود به جا گذاشتند آن هم به دلیل انجام کارهای عام المنفعه و ارایه خدمات رفاهی و عمومی فراوان.

اعضای این حزب هم در برخی از مناسب دولتی از جمله شهرداری ها عملکرد خوبی داشتند و در مجموع همه این عوامل سبب شد که این حزب در انتخابات 2001 بهره لازم را ببرد و قدرت را در ترکیه در دست بگیرد. البته پیروزی برای عدالت و توسعه تنها به واسطه عملکرد حزبی آن به دست نیامد.

ائتلافی این حزب با جماعت گولن بود که پیروزی در انتخابات ها را از سال 2001 تا همین اواخر تضمین کرد. جماعت گولن هم به این دلیل با حزب عدالت توسعه ائتلاف کرد که تفکرات مذهبی آنها با این حزب قرابت و نزدیکی داشت.

بر همین اساس در 12 سال گذشته دو طرف در مقابل اپوزیسیون از جمله کمالیست ها، سکولارها و نیروهای نظامی و ارتش که قدرت قابل توجه ای داشتند پشتیبان هم بودند و تواستند با این همراهی زمینه اصلاحات در قانون اساسی را فراهم کنند و تا حدود زیادی قدرت نظامیان را به نفع جریان دموکراسی خواهی و آزادی خواهی در ترکیه کاهش دهند.

اما عملکرد دولت اردوغان کم کم زمینه ساز اختلاف میان جماعت گولن و حزب عدالت و توسعه شد. سرمنشاء این اختلافات هم عملکرد دولت در حوزه های مختلف به خصوص سیاست خارجی و ورود دولت به حریم خصوصی شهروندان، ظهور و بروز پیدا کرد.

بروز این اختلافات سبب شد که تلاش های جمعیت خدمت برای کنار زدن دوستان سابق و تسلط بر قدرت آغاز شود تا روش هایی و منش هایی که مدنظر فتح الله گولن برای اداره حکومت است به مرحله اجرا بگذارند.

این تلاش ها سال گذشته با به چالش کشاندن دولت اردوغان با اتهام فساد مالی و اداری، که در 11 سال حکومت دولت تحت حاکمیت حزب عدالت و توسعه بی سابقه بود به اوج خود رسید.

اما اردوغان که سودای حفظ قدرت او دیگر بر کسی پوشیده نیست این تلاش ها را با اختیارات قانونی خود بی اثر کرد و در ادامه با تثبیت جایگاه خود در حاکمیت ترکیه پس از پیروزی در نخستین انتخابات ریاست جمهوری این کشور، عزم خود را برای از بین بردن تهدید دولت سایه یا جنبش گلونیست ها جزم کرد.

در همین راستا هفته گذشته پلیس ترکیه، در یک حمله سراسری به دفاتر و خانه های طرفداران گولن، ۳۰ تن از آنان را دستگیر کرد. برخی از دستگیرشدگان، پس از چند ساعت دوباره آزاد شدند.

حکم آزادی اکرم دومانلی، سردبیر روزنامه " زمان"، روزنامه ای نزدیک به فتح الله گولن، نیز روز جمعه (۱۹ دسامبر) صادر شد. هدایت کاراجا، رییس گروه رسانه ای "سامان یولو" و چند تن از افسران ارشد پلیس که به اتهام "عضویت در سازمانی تروریستی" دستگیر شده بودند، ولی هم چنان در بازداشت به سر می برند.

اکنون هم نخستین حکم رسمی دستگیری فتح الله گولن از سوی دستگاه قضایی ترکیه، که به نظر می رسد با اعمال نفوذ مقامات حزب حاکم ترکیه به ویژه شخص اردوغان رییس جمهور که در یک سال گذشته در سخنرانی های متعدد خود با طعنه و کنایه گولن را به دست داشتن در پرونده افشای فساد مالی متهم کرده بود، صادر شده است، آخرین قطعه از پازل پایان دادن به تهدید گلونیست ها برای اردوغان است.