هدف ایران در مذاکرات چه بود؟

استقامت و شایستگی آحاد ملت ایران به همراه تلاش سترگ و همت بلند دولتمردان، امروز تجلی گام های موثر و موفقیتی است که با دقت و مراقبت در راستای تامین منافع ملی و رفع موانع از توسعه همه جانبه کشور در راستای تعامل سازنده با جهان و ایفای نقش به عنوان یک قدرت منطقه یی مسوول و مورد احترام عملی همه کنشگران صحنه سیاست داخلی وخارجی ایران را به همراه داشته است. تجربه نشان داد که با وجود عناصر و عوامل بحران و تهدید می توان از ظرفیت های پنهان و آشکار کشوری چون ایران افتخار آفرید. تجربه نشان داده است با واقع بینی می توان به اهداف عالیه جمهوری اسلامی از جمله سند چشم انداز که مورد اجماع گروه های مختلف و مورد تایید مقام معظم رهبری است دست یافت. با برداشت های انتزاعی و خوشبینی یا بدبینی های افراطی اداره کشور نه تنها دشوار بلکه غیرممکن می نماید. منطق جهان بینی وشناخت از فعل و انفعالات و مناسبات جهان، جهت گیری آینده را مشخص ساخته و دستیابی به مقام اول در سطح منطقه از طریق تعامل سازنده با جهان که واقعیت ظرفیت های بالای جمهوری اسلامی ایران، میسور و میسر ساخته است. هدف ها چگونه می توانند دست یافتنی و محقق شوند؟با ورود به چنین بحثی مهم و با تبیین این پرسش می توان درک کرد در سطح ملی به دلیل حساسیت عجیبی که نخستین بار در تاریخ ایران اتفاق افتاده است به دلیل پیوستگی سیاست داخلی و خارجی مردم به همه زوایای منافع و امنیت ملی حساس شده اند و فارغ از عناصر تعیین کننده و کلیدی در انتخابات، شعارها و منطق ارایه شده از جانب رییس جمهور محترم، باعث تحول داخلی و بین المللی شد و اگر قرار بود در بر همان پاشنه بچرخد چنین دولتی با آرمان ها وشعار هایش برگزیده مردم نمی شد، شخص رییس جمهور با درک صحیح از وضعیت جهانی و منطقه یی و دقت در مسائل و مشکلات داخلی به گونه یی سیاست خارجی را اداره کردند که بتوانند گره از کار فرو بسته بگشایند.

در آستانه یک سال ماراتن سیاسی بین المللی بین جمهوری اسلامی ایران و کشورهای موسوم به ١+٥ قرار گرفته ایم. وزیر محترم امورخارجه جناب دکتر ظریف با درک دقیق از تحولات بین المللی وتلاش جدی در جهت رفع مضیقه های تحمیلی و پایان بخشیدن به ظلم آشکار استکبارجهانی و نظام سلطه تحت عنوان تحریم، از همان آغاز شروع به کار دولت با سعه صدر و با برخورداری از تکنیک های مذاکره و اعتماد به نفس به مصاف با اقطاب قدرت های جهان رفت تا هم به تثبیت موقعیت منطقه یی و جهانی ایران بپردازند و هم آن که مفهومی از درک و نگاه ایرانی را به مهم ترین مقولات جهانی به طرف مقابل هشدار دهد که جهان آنگونه که آنها می پندارند، نیست. نخست درک حوادث مهم جهان پیرامونی، مسائل خاورمیانه دنیای اسلام، وضعیت خلیج فارس برای شناخت مسائل منطقه و جهان که از ویژگی های منحصر به فردی برخوردار است، ضروری است. باید نحوه برخورد قدرت های جهان با این منطقه را مورد بررسی قرار داد. نخستین موضوعی که در این خصوص مطرح می شود تعریف خاورمیانه و تاثیر متقابل بر چالش های موجود جهان است. مرزهای خاورمیانه دیگر مرزهای پیشین آن نیست، در تومینولوژی روابط بین الملل، امروزه خاورمیانه مترادف با نفت و اسراییل، امنیت وتروریسم اقتدار و قدرت و دموکراسی و آزادی، مقاومت و استقلال و استغنا ازچالش های جدی آن تلقی می شود.
خاورمیانه در بدترین موقعیت سیاسی و امنیتی قرار دارد. آتش و خشم و خشونت به دلیل رفتار اعراب از یکسو و عملکرد اشتباه امریکا و برخی متحدین غربی در حمایت از اسراییل و رژیم های واپسگرا از سوی دیگر وضعیت ناهنجاری را پدید آورده است. دولت جمهوری اسلامی که اینک در اوج اقتدار نظام اسلامی در حال مذاکره با اقطاب قدرت های جهان است به حساسیت های ملی و استراتژیک کشور به مراتب قوی تر از گذشته واقف است. مذاکرات هسته یی و آن هم تا روز ٢٤ نوامبر امروز، نتیجه یک سال تلاش بی وقفه و مجاهدت های بی نظیری است که انسان های شایسته یی به نمایندگی از سوی آحاد ملت ایران از ویژگی های سیاسی حقوقی، تکنیکی برخوردار است و دولت ایران با همه وجود در تعامل با جهان به صورتی شایسته و مقتدرانه حضور و ظهور پیدا کرده است، هدف دولت ما به راستی چیست. سران کشور از مقام معظم رهبری و ریاست جمهوری محترم، تا سطوح مختلف با صدای بلند گفته اند در دکترین امنیتی و دفاعی جمهوری اسلامی به هیچ وجه سلاح اتمی و تکنولوژی اتمی جای ندارد. حفظ موفقیت های های دانش هسته یی صلح آمیز و امکان بهره گیری ازانرژی پاک که مهم ترین رکن و نیاز آینده بشریت است از منظر دور اندیشی رجال امروز ایران برای نسل های آینده امری موجه و قانونی و قابل ستایش است، اکنون قریب به یک سال از توافقنانه ژنو می گذرد و بیش از ١٠ سال مذاکرات در سطوح مختلف با اصحاب سیاست و قدرت جهان به صورت مستقیم و غیرمستقیم و فراز و نشیب های آن درس های خوبی را به طرفین ارایه کرده است. دولت ما آماده تعامل و گفت وگو و خواهان تنش زدایی با بسیاری و تنظیم وترسیم وضعیتی نوین برای امنیت بین المللی وجهانی و منطقه است. دولت و ملت ایران به هیچ وجه آماده پذیرش تحمیلات و ادامه تضییقات که یکی از تلخ ترین اقدامات آپارتایدی در قرن بیست و یکم و هزاره جدید میلادی از سوی قدرت های جهانی اعمال شده است، نیست. ادامه این روند شایسته ملت و دولت مقتدری چون جمهوری اسلامی نیست، همه کنشگران بین المللی می دانند مذاکره کنندگان به عنوان نماد ملت ایران مورد حمایت رهبری و دولت و آحاد ملت هستند و دستان آنها بی بهانه برای رسیدن به منطق مشترک و رسیدن به توافق عینی که متضمن منافع دو طرف و رسیدن به نتیجه مرضی الطرفین گشوده است، تجربه نشان داده است زبان زور کارآیی ندارد و ادامه وضعیت تحریم ها بی خاصیت و بی نتیجه خواهد بود. همه می دانند این دولت و مذاکره کنندگان با هدف تعامل و رسیدن به نتیجه این همه مجاهدت کردند در صورتی که مذاکرات کنونی به نتیجه نرسد و به شکست بینجامد، ناظران بین المللی و همه افکار عمومی طرف غربی را مقصر خواهند دانست، چراکه ایران تلاش کرد تا به توافق برسد. ما در مرحله حساسی به سر می بریم و تا امروز ٢٤ نوامبر همه گام های اعتمادآفرین برداشته شده است و مواضع رییس جمهور با شفافیت کامل بیان شده است در صورتی که زیاده خواهی شود دست کم از دید ناظران ایران مسوول آن نخواهد بود چراکه روشن خواهد بود ما می خواستیم که این موضوع را به نتیجه برسانیم، طبیعتا غنی سازی حق مسلم و اجتناب ناپذیر و برخورداری از حقوق پادمان امری بدیهی و طبیعی است، موضوع تحریم ها قابل ادامه نیست. خود آنها می دانند کشورهای خودشان بیشترین آسیب را از تحریم ملت ایران متوجه شده اند. خیلی از موضوعات و دیگر مواردی که باید درباره آنها توافق شود اثری تکنیکال یا حقوقی است. برای ملت و دولت ایران ادامه نگاه امنیتی به سیر پرونده هسته یی امری غیرقابل درک است. قضاوت ما درباره توان و ظرفیت غنی سازی ما آن طوری نیست که امریکایی ها و لابی های عرب و اسراییلی برای فریب افکار عمومی به جنگ روانی پرداخته اند، مذاکره کننده های ایرانی با طرف مقابل صریح وبی پروا سخن گفته و می گویند ومطمئن باشید نمی توان به گذشته بازگشت، و سانتریفیوژ ها را متوقف ساخت. مناسب است فرصت تاریخی پیش رو را غنیمت شمرده و با تصمیم جدی به حل و فصل نهایی این پرونده بپردازید.
 از دیدگاه امریکا نگرانی در مورد نیت و ماهیت برنامه هسته یی ایران، غیرواقعی وغیرمستدل است.
ایران علاقه مند به داشتن سلاح هسته یی نیست و با مذاکرات یک ساله اخیر و رعایت همه مسائل جانبی آماده پذیرش انجام اقدامات اطمینان بخش مبنی بر اینکه برنامه هسته یی اش صلح آمیز است و صلح آمیز خواهد ماند، مطمئنا بدون در نظر گرفتن نگاه و منطق ایرانی هیچ توافقی حاصل نخواهد شد. نیت ایران را بگذارید خود مذاکره کنندگان برای تان تشریح کنند تا لابی های ضد ایرانی در تل آویو یا واشنگتن یا برخی منافقان عربی، نیت ایران مشخص است همه یافته های آژانس و نیز فتوای رهبری نظام و دکترین دفاعی ایران شفاف است.
بر اساس این قضاوت غلط است که تاکنون اقدامات محدودیت سازی را علیه ایران تدوین و خود آثار زیانبارش را بیشتر لمس کردند. دیگر ادامه تحریم های ظالمانه قابل توجیه نیستند و از طرف دیگر امکانات و تاسیسات هسته یی را نمی توان به تعطیلی کشاند.
باید آشکارا وشفاف اشاره به  NPTو عضویت ایران و حقوق ایران به عنوان یک عضو NPT تاکید شود و فقط منافع امریکا و غربی ها مد نظر قرار نگیرد. رفتار دولت ایران مشخص است، متاسفانه غرب و امریکا در سردرگمی استراتژیک بزرگی گرفتار شده اند. بزرگ ترین اشتباه استراتژیک امریکا تلقی ایران به عنوان خطر بزرگ منطقه یی و بی توجهی به خطر گسترش افراطی گری و خشونت بوده است. خطر موهوم برنامه هسته یی ایران، امریکا و اروپا را دچار کوررنگی استراتژیک کرده است تا در تشخیص منافع خود دچار اشتباه اساسی شود.
همه می دانند نگرانی از برنامه هسته یی ایران یک بهانه برای فشار به ایران است. در آن صورت راه حل این موضوع نه برچیدن تاسیسات هسته یی است و نه کم کردن تعداد سانتریفیوژ ها و نه تحریم های بیشتر بلکه راه حل آن همکاری ایران با آژانس و نیز همکاری ایران با کشورهای طرف مذاکره در خصوص شفاف سازی بیشتر و مسوولیت متقابل است. اگر می خواهید مطمئن شوید که برنامه هسته یی ایران صلح آمیز بود و صلح آمیز باقی خواهد ماند، راه همکاری را در پیش گیرید نه راه تقابل را. دولتی که سیاست خارجی خود را بر اساس تعامل سازنده با جهان قرار داده است، آماده شفافیت، پذیرش مسوولیت و درک متقابل مسائل استراتژیک و امنیتی و منطقه یی است.
اگر مدعی ایجاد امنیت و ثبات برای امریکا و جهان هستید باید از دشمنی و ایجاد تحریم علیه ایران دست بردارید، این تحریم ها بر ضد همه جهان است. شرکت های آسیایی و اروپایی از ترس تجاوز شما به حریم آنها از هرگونه همکاری و معامله با ایران محروم شده اند، آنگاه حق به جانب از صلح و امنیت و همکاری سخن می گویید.
متاسفانه غربی ها برداشت ذهنی خود را از نیت ایران واقعی پنداشته اند و از موضع ناروای امریکا و اروپا در سال ٢٠٠٥ باید فاصله بگیرند و شرایط منطقه و خطرهای امنیتی جهان را بهتر تحلیل کنند تا ماهیت صلح آمیز نه تنها برنامه هسته یی ایران که نظام جمهوری اسلامی ایران را بهتر درک کنند. وضعیت منطقه در یک پیچ تاریخی خطرناک قرار دارد. توسعه و ثبات ایران می تواند لنگرگاه امنی برای حفظ منطقه از آشوب و افراطی گری شود.
امریکا باید تا دیر نشده قدم های مثبت و کارسازی برای حل و فصل برنامه هسته یی ایران و نیز صلح و ثبات منطقه یی بردارد.
شما خوب می دانید نیاز بشریت به انرژی پاک هر روز بیش از گذشته خواهد شد و جهان برای کسب دانش فنی در انتظار انحصار قدرت های بزرگ نخواهد ماند. آنچه مهم است یافتن الگویی مناسب که هم امنیت جمعی بشر تضمین و هم آنکه نیاز ملت ها برآورده وتضمین شود و این مهم ترین الگوی همکاری است که فقدان آن بیش از گذشته نمایان شده است.

*این یادداشت در شماره امروز روزنامه اعتماد منتشر شده است.