خطر از ریل خارج شدن توافق هسته ای

دیپلماسی ایرانی: نقاط عطف در تاریخ روابط خارجی ایالات متحده آمریکا گاهی اوقات با حرکات جدید و راه های جدید مشخص شده است. اما ممکن است به جای وجود فرصت هایی برای راه های جدید و بهتر، آسیب قابل توجه ناشی از شکست، منجر به وجود آمدن چنین فضایی شود. ما ممکن است نزدیک به نوع دوم نقاط عطف قرار گرفته باشیم، یعنی خطر قابل توجه مخالفین توافق هسته ای با ایران که می توانند در شکست کشاندن توافق موفق باشند. از نظر این نوشته، بزرگترین شانس تخریب توافق در میز مذاکرات که هم اکنون در اروپا جریان دارد، نیست، بلکه در عوض این خطر در کنگره ایالات متحده وجود دارد که ممکن است در کار دیپلمات ها خرابکاری کنند. انرژی کنگره برای تخریب توافق همانند همیشه نشأت گرفته از سه منبع است.

1: نیاز کلی به یک دشمن خارجی و عادت به دیدن نقش آمریکا در مواجهه با دشمنان از طریق راه های نظامی و غیرقابل انعطاف بودن. این عادت و احساس نیاز ریشه در برخی از نگرش های آمریکایی دارد، اما بیشتر در میان نئو محافظه کاران آمریکایی دیده می شود. ایران توانسته در بعضی از اوقات این نقش را ایفا کند.

2: مخالفت شدید جناح راست رژیم اسرائیل با هرگونه توافق هسته ای با ایران. دلیل این مخالفت در راستای اهداف اسرائیل است که همیشه مشکلات منطقه را بر گردن شخص دیگری می اندازد. وجود چنین دشمنی ظاهراً مبنای همکاری های استراتژیک ایالات متحده و اسرائیل است و منجر به منحرف کردن توجه جامعه بی المللی از مشکلاتی است که اسرائیل مسبب آنها بوده است.

3: دلیل سوم مربوط به تبدیل مذاکرات ایران به یک اقدام برجسته در سیاست خارجی اوباما است. به همین دلیل جمهوری خواهان با هر چیزی که اوباما مایل به انجام آن است، مخالف هستند و به دنبال از بین بردن دستاوردهای وی هستند. ناراحتی جمهوری خواهان از اقدامات رئیس جمهور در قبال بحث مهاجرت موجب شده است تا  قدرت اجرایی رئیس جمهور اهمیت بیشتری پیدا کند. در میانه ی بحث تعطیلی دولت و متوقف کردن فرآیند تایید صلاحیت نامزدهای پست های دولتی، می تواند منجر به لغو توافق شود.

اگر مخالفین توافق موفق شوند، ما شاهد یک نقطه عطف منفی در روابط خارجی ایالات متحده به دلیل از دست دادن فرصت توافق هسته ای با ایران تا زمان نامعلومی خواهیم بود. شرایط موجب نزدیک شدن دو طرف در زمینه ی توافق هسته ای شده است. رئیس جمهور ایران در صورت شکست مذکرات در موضع ضعف قرار خواهد گرفت و به تبع آن نفوذ تندروها در ایران افزایش خواهد یافت و اعتباری که آنها توانستد سال گذشته در مذاکرات به وجود آورند، از بین می رود. راه جایگزینی که از مذاکرات دور فعلی به دست می آید این است که توافقی بر سر همه ی اختلافات به دست نمی آید.

انجام توافق در زمان تعطیلی کنگره و قبل از آغاز به کار کنگره جدید، بهترین زمان برای مقاومت در برابر خرابکراری ها است. اما در حال حاضر انتظارات در این باره این است که در ماه فعلی توافق نهایی جامع به دست نمی آید و در عوض نسخه ای تمدید شده از توافق موقت قبلی به دست می آید. البته هنوز جزئیاتی از آن چه که هم اکنون در حال مذاکره است، منتشر نشده است. متاسفانه این وضعیت منجر به ایجاد فرصت برای خرابکاران می شود و بعد از روی کار آمدن کنگره جدید خسارت های زیادی به توافق وارد خواهد شد. آنها احتمالا چند اقدام مختلف برای نابودی توافق انجام خواهند داد.

به طور مثال لایحه ای که سناتور باب کورکر (جمهوری خواه از تنسی) رئیس آینده کمیته روابط خارجی سنا از آن حمایت می کند، به گونه ای طراحی شده است تا به صورت فوری مخالفت با توافق را اعلام کند، آن هم در زمانی که کسی فرصت نکند کل آن را مطالعه کند. این مسئله همچنین منجر به فشار  بیشتر (به ویژه از سوی سناتور مارک کرک) برای اعمال تحریم های جدید می شود که در نتیجه ی آن توافق موقت نقض می شود و ایرانی ها هم دلیلی برای ترک میز مذاکره پیدا می کنند. عدم توافق به معنای محدودیت، بازرسی و نظارت کمتر در برنامه هسته ای و منجر به هموارتر شدن مسیر دستیابی ایران به سلاح هسته ای می شود.

منبع: نشنال اینترست/ تحریریه دیپلماسی ایرانی/20